Nagrody im. Księcia Konstantego Ostrogskiego 2018

Nagro­da jest przy­zna­wa­na za wybit­ne osią­gnię­cia w dzie­dzi­nie roz­wo­ju ducho­wo­ści, myśli, kul­tu­ry pra­wo­sław­nej oraz dzia­łal­ność na rzecz jed­no­cze­nia chrze­ści­jan.

Kapi­tu­ła obra­do­wa­ła 20 stycz­nia pod prze­wod­nic­twem redak­to­ra naczel­ne­go „Prze­glą­du Pra­wo­sław­ne­go” Euge­niu­sza Czy­kwi­na.

Po raz pierw­szy kapi­tu­ła uho­no­ro­wa­ła die­ce­zję. Nagro­da tra­fi­ła do odro­dzo­nej w 1989 roku die­ce­zji lubel­sko-chełm­skiej, któ­rej ordy­na­riu­szem został arcy­bi­skup Abel (Popław­ski), obej­mu­ją­cej zie­mie Połu­dnio­we­go Pod­la­sia, Lubelsz­czy­znę, Chełmsz­czy­znę i Zamojsz­czy­znę. Przed II woj­ną zie­mie te były gęsto zamiesz­ka­łe przez lud­ność pra­wo­sław­ną. Po woj­nie, zwłasz­cza po wysie­dleń­czej akcji „Wisła” w 1947 roku lud­no­ści pra­wo­sław­nej i unic­kiej, któ­ra dotknę­ła oko­ło 150 tysię­cy osób i wcze­śniej­szych wysie­dle­niach tuż po woj­nie kil­ku­set tysię­cy osób na Wschód,  usta­ło tam pra­wo­sław­ne życie para­fial­ne. W 2018 roku die­ce­zja ta będzie obcho­dzić 80-lecie akcji burze­nia bli­sko 150 cer­kwi na Chełmsz­czyź­nie i Połu­dnio­wym Pod­la­siu. Celem pro­wa­dzo­nej w okre­sie mię­dzy­wo­jen­nym akcji rewin­dy­ka­cji cer­kwi pra­wo­sław­nych — burze­nie świą­tyń w 1938 roku sta­no­wi­ło trze­ci jej etap — była polo­ni­za­cja obsza­rów na zachód od Bugu. W latach pięć­dzie­sią­tych  powo­li zaczę­ło się na tej zie­mi odra­dzać pra­wo­sław­ne życie para­fial­ne, zwłasz­cza po resty­tu­cji sta­rej die­ce­zji, o oko­ło tysiąc­let­niej tra­dy­cji — odre­mon­to­wa­no wie­le cer­kwi, wznie­sio­no nowe, zało­żo­no cen­tra ducho­we i oświa­to­we, pro­wa­dzi się oży­wio­ny dia­log z inny­mi Kościo­ła­mi i wyzna­nia­mi.

Joh­na Brec­ka uho­no­ro­wa­no za boga­ty doro­bek w dzie­dzi­nie badań nad egze­ge­zą biblij­ną i spu­ści­zną Ojców Kościo­ła, za ana­li­zę bio­etycz­nych pro­ble­mów z punk­tu widze­nia pra­wo­sław­nej myśli i ducho­wo­ści. Gwał­tow­ny roz­wój nauki, sta­wia trud­ne pyta­nia o gra­ni­ce inter­wen­cji medy­cy­ny i innych nauk w ludz­ką oso­bo­wość. O. John Breck sta­ra się na te pyta­nia odpo­wia­dać.

Jest duchow­nym Pra­wo­sław­nej Cer­kwi Ame­ry­ki, pro­fe­so­rem teo­lo­gii, któ­ry swą wie­dzę zdo­by­wał w Yale Divi­ni­ty Scho­ol, na Uni­wer­sy­te­cie w Hail­del­ber­gu w Niem­czech. Po przej­ściu z pro­te­stan­ty­zmu na pra­wo­sła­wie pra­co­wał jako wykła­dow­ca Nowe­go Testa­men­tu i patry­sty­ki oraz bio­ety­ki w semi­na­rium św. Her­ma­na na Ala­sce, w Pra­wo­sław­nym Insty­tu­cie Teo­lo­gicz­nym św. Ser­giu­sza w Pary­żu oraz w Semi­na­rium św. Wło­dzi­mie­rza w Cre­stwo­od w Nowym Jor­ku. Jest auto­rem dzie­wię­ciu ksią­żek i wie­lu arty­ku­łów nauko­wych i popu­lar­no­nau­ko­wych. Jest dok­to­rem hono­ris cau­sa Uni­wer­sy­te­tu Cluj-Napo­ca w Rumu­nii.

Krzysz­tof Tur otrzy­mał nagro­dę za trud trans­la­tor­ski. Lau­re­at przy­swo­ił pol­sko­ję­zycz­ne­mu czy­tel­ni­ko­wi kil­ka­dzie­siąt tytu­łów książ­ko­wych z dzie­dzi­ny rosyj­skiej lite­ra­tu­ry pięk­nej a przede wszyst­kich pra­wo­sław­nej ducho­wo­ści. Jest auto­rem zna­ko­mi­te­go tłu­ma­cze­nia Micha­iła Buł­ha­ko­wa „Mistrz i Mał­go­rza­ta”, uzu­peł­nio­ne­go, po raz pierw­szy w Pol­sce, o prze­kład  wcze­śniej­szej wer­sji  powie­ści, „Mar­twych dusz” Miko­ła­ja Gogo­la, „Bie­gu” Micha­iła Buł­ha­ko­wa, „Weso­łe­go życia” Micha­iła Zosz­czen­ki, czy „Koń­ca dyna­stii” Alek­san­dra Roma­no­wa. Łączy wier­ność ory­gi­na­ło­wi z lite­rac­ki­mi walo­ra­mi tłu­ma­cze­nia. Posze­rza wie­dzę o tłu­ma­czo­nym dzie­le, jego auto­rze i epo­ce, poprzez obszer­ne eru­dy­cyj­ne przy­pi­sy.

Jego doj­rza­ły warsz­tat trans­la­tor­ski przy­niósł szcze­gól­nie boga­ty plon przy tłu­ma­cze­niu ksią­żek, wyda­nych przez Wydaw­nic­two Brat­czyk. Krzysz­tof Tur tłu­ma­czył mię­dzy inny­mi serię „Słów” star­ca św. Paisju­sza Hagio­ry­ty, obszer­ny „Żywot Star­ca Paisju­sza Hagio­ry­ty”, „Nie­świę­ci świę­ci” archi­man­dry­ty Ticho­na (Szew­ku­no­wa), od 2015 roku bisku­pa ruskiej Cer­kwi, któ­ra w ory­gi­na­le uka­za­ła się w nakła­dzie 1,5 milio­na egzem­pla­rzy. Wiel­kie­go tru­du pod­jął się tłu­ma­cząc „Synak­sa­rion”, żywo­ty świę­tych Cer­kwi pra­wo­sław­nej, spi­sa­ne na Świę­tej Górze Atos — uka­za­ły się już czte­ry spo­śród dwu­na­stu tomów. Stał się nauczy­cie­lem dla mło­dych adep­tów trud­nej sztu­ki trans­la­tor­skiej.

Euge­niu­sza Iwań­ca, rusy­cy­stę i histo­ry­ka, wie­lo­let­nie­go pra­cow­ni­ka Uni­wer­sy­te­tu Łódz­kie­go, dok­to­ra habi­li­to­wa­ne­go, uho­no­ro­wa­no za waż­ne, pio­nier­skie stu­dia nad ducho­wą i mate­rial­ną kul­tu­rą sta­ro­obrzę­dow­ców, lud­no­ści etnicz­nie rosyj­skiej, któ­ra nie przy­jąw­szy w XVII wie­ku reform patriar­chy Niko­na, spo­tka­ła się z prze­śla­do­wa­nia­mi i w znacz­nej czę­ści emi­gro­wa­ła, w tym w gra­ni­ce Rze­czy­po­spo­li­tej. Jego pra­ca „Z dzie­jów sta­ro­obrzę­dow­ców na zie­miach pol­skich”, wyso­ko cenio­na w świe­cie nauko­wym i sza­no­wa­na przez śro­do­wi­ska sta­ro­obrzę­do­we w Pol­sce i poza gra­ni­ca­mi, uka­za­ła się dru­kiem w 1977, „Dro­ga Kon­stan­ty­na Gołu­bo­wa od sta­ro­wier­stwa do pra­wo­sła­wia. Kar­ty z dzie­jów ducho­wo­ści rosyj­skiej dru­giej poło­wy XIX wie­ku” wyszła w 2002 roku. Obie impo­nu­ją jako­ścią warsz­ta­tu nauko­we­go, wyjąt­ko­wą rze­tel­no­ścią.

W ostat­nich latach pro­fe­sor Euge­niusz Iwa­niec zajął się histo­rią rodzin­ne­go mia­sta, Koso­wa  Pole­skie­go, i poło­żo­nej obok Mere­czowsz­czy­zny, miej­sca uro­dze­nia Tade­usza Kościusz­ki.

---

Gale­ria