100-lecie kościoła ewangelickiego w Toruniu

W nie­dzie­lę 12 wrze­śnia 2004 odbę­dzie się w Toru­niu uro­czy­stość z oka­zji jubi­le­uszu 100-lecia poświę­ce­nia ewan­ge­lic­kie­go kościo­ła para­fial­ne­go w Toru­niu. W uro­czy­stym nabo­żeń­stwie spo­wied­nio-komu­nij­nym, któ­re roz­pocz­nie się o godz. 10.00 w koście­le przy ul. Wały gen. Sikor­skie­go 14, pla­no­wa­ny jest udział zwierzch­ni­ka Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skie­go w Pol­sce, ks. bisku­pa Janu­sza Jaguc­kie­go oraz bisku­pa Die­ce­zji Pomor­sko-Wiel­ko­pol­skiej, ks. Micha­ła War­czyń­skie­go. Po nabo­żeń­stwie odbę­dzie się pro­mo­cja książ­ki dra Jerze­go Doma­słow­skie­go „Kościół św. Szcze­pa­na w Toru­niu 1904 – 2004”.

Histo­ria kościo­ła (na pod­sta­wie infor­ma­cji z rocz­ni­ka „Dia­spo­ra”)

Kościół św. Szcze­pa­na został posa­do­wio­ny na bagien­nym tere­nie mię­dzy mura­mi Sta­re­go i Nowe­go Mia­sta w Toru­niu.

W latach 70-tych XIX wie­ku para­fia kal­wiń­ska, po sprze­da­ży Domu Modli­twy na Sta­rym Mie­ście, wysto­so­wa­ła pismo do cesa­rza z proś­bą o zezwo­le­nie na budo­wę kościo­ła na nie zabu­do­wa­nym tere­nie for­tecz­nym. Proś­ba ta, jak rów­nież następ­ne, zosta­ła odrzu­co­na ze wzglę­dów bez­pie­czeń­stwa. W 1898 roku para­fia kal­wiń­ska wraz z zaprzy­jaź­nio­ną para­fią lute­rań­ską św. Jerze­go wysto­so­wa­ła kolej­ną proś­bę o miej­sce pod budo­wę wspól­ne­go kościo­ła, tym razem na Mokrem. I ta zosta­ła odrzu­co­na. W tej sytu­acji Rada Para­fial­na para­fii kal­wiń­skiej posta­no­wi­ła zaku­pić od Skar­bu Pań­stwa teren poło­żo­ny przy ul. Wały (obec­nie Wały gen. Sikor­skie­go).

Do spo­rzą­dze­nia pro­jek­tu budyn­ku, któ­ry mie­ścił­by kościół i dom para­fial­ny zaan­ga­żo­wa­no Hein­ri­cha Gan­sa, archi­tek­ta z Ber­li­na. Pierw­sze pla­ny i kosz­to­rys były goto­we w grud­niu 1901 roku. Jed­nak­że ze wzglę­du na wyso­kie kosz­ty nie zosta­ły zatwier­dzo­ne przez Kon­sy­storz. Zde­cy­do­wa­no się zre­zy­gno­wać z domu para­fial­ne­go, jed­nak­że okro­jo­ny pro­jekt, przed­sta­wio­ny Kon­sy­sto­rzo­wi 8 paź­dzier­ni­ka 1902 roku, rów­nież nie uzy­skał zgo­dy na reali­za­cję.

Doko­na­no dal­szych zmian w pro­jek­cie, a mia­no­wi­cie doda­no jed­no przę­sło nawy, któ­re mia­ło mie­ścić przed­sio­nek, zmie­nio­no pro­jekt skle­pień, okie­nek dacho­wych, a tak­że usta­wie­nie orga­nów (wg pier­wot­ne­go pla­nu mia­ły być umiesz­czo­ne na ścia­nie połu­dnio­wej). Dopie­ro tak zmie­nio­ny pro­jekt uzy­skał akcep­ta­cję Kon­sy­sto­rza.

Kamień węgiel­ny pod budy­nek kościo­ła poło­żo­no 18 czerw­ca 1903 roku. Budo­wa trwa­ła, z prze­rwa­mi, do lute­go 1904 roku.

Powstał neo­go­tyc­ki kościół o dłu­go­ści 25 i sze­ro­ko­ści 11,5 metra z wie­żą o wyso­ko­ści 49,5 metra. Wystrój wnę­trza, jak rów­nież witra­że (wyko­na­ne w Insty­tu­cie Witra­żow­nic­twa Seile­ra we Wro­cła­wiu) zosta­ły ufun­do­wa­ne przez para­fian oraz zaprzy­jaź­nio­ne para­fie. Część wypo­sa­że­nia prze­nie­sio­no z daw­ne­go Domu Modli­twy.

Z koń­cem II woj­ny świa­to­wej prze­sta­ła ist­nieć jedy­na w Toru­niu para­fia kal­wiń­ska. W roku 1945 zde­wa­sto­wa­ny kościół został przez wła­dze Mia­sta prze­ka­za­ny w użyt­ko­wa­nie para­fii Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skiej. Budy­nek wyre­mon­to­wa­no i uzu­peł­nio­no wypo­sa­że­nie, spro­wa­dza­jąc ołtarz, ambo­nę, orga­ny, chrzciel­ni­cę z Nowej Wsi na Mazow­szu. Na ścia­nie nad wej­ściem na wie­żę umiesz­czo­no obraz „Ado­ra­cja Baran­ka Apo­ka­lip­tycz­ne­go” z koń­ca XVII wie­ku, pocho­dzą­cy z daw­ne­go kościo­ła Świę­tej Trój­cy na Ryn­ku Nowo­miej­skim. Obraz ołta­rzo­wy Chry­stu­sa zmar­twych­wsta­łe­go prze­ka­za­no Para­fii Świę­tej Trój­cy w War­sza­wie.

Po zakoń­czo­nym remon­cie dnia 26 sierp­nia 1945 roku kościół poświę­co­no.

W 1994 roku Kon­sy­storz Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Refor­mo­wa­ne­go, aktem nota­rial­nym, prze­ka­zał budy­nek kościo­ła w darze para­fii Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skiej w Toru­niu.

Uro­czy­stość 100-lecia poświę­ce­nia kościo­ła zbie­ga się z 10-leciem prze­ka­za­nia w darze tej świą­ty­ni Para­fii toruń­skiej.

Za: www.luteranie.pl