Boże Narodzenie wschodnich chrześcijan

Wie­cze­rza roz­po­czy­na się od modli­twy i łama­nia się przy­nie­sio­ną z cer­kwi pros­fo­rą, odpo­wied­ni­kiem zachod­nie­go opłat­ka, sym­bo­li­zu­ją­cym dwie natu­ry Chry­stu­sa, boską i ludz­ką.

6 stycz­nia wie­czo­rem w cer­kwiach odpra­wia­ne są spe­cjal­ne nabo­żeń­stwa, przy­go­to­wu­ją­ce do świąt Boże­go Naro­dze­nia.

7 stycz­nia rano wier­ni spo­ty­ka­ją się w cer­kwiach na Litur­gii Świę­tej, spra­wo­wa­nej według kano­nu św. Bazy­le­go Wiel­kie­go, uży­wa­ne­go w cią­gu roku tyl­ko dzie­sięć razy, w cza­sie naj­więk­szych uro­czy­sto­ści. W prze­ci­wień­stwie do kościo­łów rzym­sko­ka­to­lic­kich, w cer­kwiach grec­ko­ka­to­lic­kich i pra­wo­sław­nych nie ma tra­dy­cji insce­ni­za­cji żłób­ka. Jest nato­miast wysta­wio­na iko­na Boże­go Naro­dze­nia, któ­rą wier­ni cału­ją, wcho­dząc do świą­ty­ni.

Uka­za­na na tej iko­nie postać Dzie­ciąt­ka Jezus ma na sobie pie­lusz­ki przy­po­mi­na­ją­ce całun, w któ­ry po śmier­ci krzy­żo­wej okry­ty był Chry­stus, zaś gro­ta naro­dze­nia jest jed­no­cze­śnie pie­cza­rą gro­bu Pań­skie­go.  

Chrze­ści­ja­nie tra­dy­cji wschod­niej Boże Naro­dze­nie świę­tu­ją trzy dni, w cza­sie któ­rych w cer­kwiach spra­wo­wa­ne są Litur­gie i nabo­żeń­stwa. Pierw­sze­go dnia wier­ni wspo­mi­na­ją naro­dze­nie Chry­stu­sa, dru­gie­go – życie Mat­ki Boskiej, a trze­cie­go – św. Szcze­pa­na, pierw­sze­go męczen­ni­ka. Okres Boże­go Naro­dze­nia koń­czy się 19 stycz­nia świę­tem Jor­da­nu i bło­go­sła­wień­stwem wody w rze­kach, na pamiąt­kę chrztu Chry­stu­sa w Jor­da­nie.

W Pol­sce wschod­nią tra­dy­cję chrze­ści­jań­stwa two­rzy Kościół pra­wo­sław­ny oraz dwa obrząd­ki Kościo­ła kato­lic­kie­go – grec­ko­ka­to­lic­ki i ormiań­ski.

***

Naro­dze­nie Two­je, Chry­ste, Boże nasz, zaja­śnia­ło świa­tu świa­tło­ścią pozna­nia, w niej bowiem słu­żą­cy gwiaz­dom przez gwiaz­dę zosta­li naucze­ni kła­niać się Tobie, Słoń­cu Spra­wie­dli­wo­ści i Cie­bie pozna­wać, Wschód z wyso­ka, Panie, chwa­ła Tobie!

Рождество Твое, Христе Боже наш, возсия мирови свет разума, в нем бо звездам служащии, звездою учахуся Тебе кланятися, Солнцу правды, и Тебе ведети с высоты Востока, Господи, слава Тебе!