Cenzorzy hiszpańskiej Świętej Inkwizycji

17 sierp­nia 1559 r. Świę­te Ofi­cjum usta­li­ło, któ­re tek­sty uzna­wa­ne są za„heretyckie”. Wymie­nio­ne pozy­cje dołą­czo­no do kata­lo­gu ksiąg zaka­za­nych ist­nie­ją­ce­go aż do 1966 r. W tym cza­sie „Index Libro­rum Pro­hi­bi­to­rum et Expur­ga­to­rum” roz­rósł się do nie­sa­mo­wi­cie dłu­giej listy tytu­łów i auto­rów uzna­nych przez Świę­te Ofi­cjum za here­tyc­kie. Na liście znaj­do­wa­ły się książ­ki takich auto­rów jak np. Rous­se­au, Vol­ta­ire, Mon­te­squ­ieu i Dide­rot, Boc­cac­cio, Zwin­glii, Dan­te, Hus, Machia­vel­li, Savo­na­ro­la, Tho­mas Moore i wie­lu innych, któ­re dzi­siaj wypeł­nia­ją pół­ki wszyst­kich biblio­tek świa­ta. Tym­cza­sem w okre­sie dzia­ła­nia Inkwi­zy­cji bycie przy­ła­pa­nym z jakąś z zaka­za­nych ksią­żek wią­za­ło się z cięż­ki­mi kara­mi, a nawet z karą śmier­ci.

Jesz­cze przed opu­bli­ko­wa­niem swo­je­go Indek­su Ksiąg Zaka­za­nych Świę­ta Inkwi­zy­cja w Hisz­pa­nii nie próż­no­wa­ła zaj­mu­jąc się podej­rza­ny­mi tytu­ła­mi i auto­ra­mi. W jaki spo­sób? Paląc książ­ki na sto­sach. Według histo­rycz­nych danych już w 1490 r. w Sala­man­ca spa­lo­no 6 tysię­cy ksią­żek doty­czą­cych magii i cza­rów. Tego same­go roku w Sevil­la spa­lo­no wiel­ką ilość egzem­pla­rzy Biblii hebraj­skich. Sytu­acja ta nie spo­wol­ni­ła roz­wo­ju dru­kar­stwa w takich ośrod­kach miej­skich jak: Sego­via, Zara­go­za, Valen­cia, Sala­man­ca, Bur­gos i Val­la­do­lid. Na począt­ku pań­stwo nie wtrą­ca­ło się do tre­ści publi­ka­cji, ale od 1480 r. zaczę­ło kon­tro­lo­wać publi­ko­wa­ny mate­riał i już wkrót­ce zaczę­to doma­gać się zgo­dy na wydru­ko­wa­nie jakiej­kol­wiek pozy­cji. Od 1502 r. weszła w życie cen­zu­ra. Oso­by, któ­re książ­ki pisa­ły, dru­ko­wa­ły i roz­pro­wa­dza­ły musia­ły otrzy­mać na to zgo­dę odpo­wied­nich władz, któ­re wpierw spraw­dza­ły treść publi­ka­cji. Nor­my te doty­czy­ły rów­nież klasz­tor­nych biblio­tek, uni­wer­sy­te­tów i kolek­cji pry­wat­nych.

Od cza­su do cza­su robio­no inspek­cje w biblio­te­kach i księ­gar­niach, aby spraw­dzić, czy nie ma tam jakichś ksią­żek zaka­za­nych przez Świę­tą Inkwi­zy­cję. Taka prak­ty­ka nie ist­nia­ła w innych kra­jach, takich jak Wło­chy, Fran­cja czy Niem­cy, co widać w róż­ni­cy w ist­nie­ją­cych publi­ka­cjach lite­rac­kich tam­tych cza­sów.

Z bie­giem lat rosła lista ksią­żek zaka­za­nych (np. Bacon, Petrar­ca, Apu­le­jusz, Cervan­tes, itd.). Już w peł­ni XX wie­ku Inkwi­zy­cja doda­ła do listy zaka­za­nych ksiąg, książ­ki Gusta­ve Flau­bert, Emi­la Zoli, itd. Do indek­su wpro­wa­dzo­no rów­nież książ­ki Fran­ci­sco Queve­do, Víc­to­ra Hugo, Pier­re Laro­us­se, Mon­te­skiu­sza, Jona­than Swift, Jean Paul Sar­tre i wie­lu innych.