Klękać, nie klękać — zagadki liturgiczne

Czy klę­ka­nie może być grze­chem? Zda­niem kato­lic­kie­go pro­bosz­cza z pew­ne­go małe­go kościół­ka w Hun­ting­ton Beach w Die­ce­zji Oran­ge tak. Kon­kret­nie cho­dzi o klę­ka­nie pod­czas Pod­nie­sie­nia, kie­dy ksiądz poka­zu­je wier­nym hostię mówiąc: Oto Bara­nek Boży. Dla kato­li­ków w Pol­sce może wyda­wać się to szo­ku­ją­ce, gdyż posta­wa sto­ją­ca w tym momen­cie uzna­wa­na jest za co naj­mniej nie­sto­sow­ne zacho­wa­nie pod­czas mszy. Tyle, że klę­ka­nie na “Oto Bara­nek Boży” jest dosto­so­wa­niem ogól­nej regu­ły do naszych, pol­skich zwy­cza­jów.

Wpro­wa­dze­nie Ogól­ne do Msza­łu Rzym­skie­go prze­wi­du­je w tym momen­cie posta­wę sto­ją­cą, zezwa­la­jąc jedy­nie, że kon­fe­ren­cja bisku­pów może dopa­so­wać gesty i posta­wy cia­ła opi­sa­ne w Obrzę­dach Mszy świę­tej do men­tal­no­ści i uzna­nych tra­dy­cji ludów. „Gdzie ist­nie­je zwy­czaj, iż lud klę­czy od zakoń­cze­nia akla­ma­cji Świę­ty aż do koń­ca Modli­twy eucha­ry­stycz­nej oraz przed Komu­nią świę­tą, gdy kapłan mówi “Oto Bara­nek Boży”, to zwy­czaj ten wypa­da zacho­wać”.

Bisku­pi ame­ry­kań­scy nie uzna­li nato­miast potrze­by zasto­so­wa­nia wyjąt­ku. Ich zda­niem posta­wa sto­ją­ca bar­dziej wyra­ża sza­cu­nek w sto­sun­ku do przy­cho­dzą­ce­go Chry­stu­sa. Nie wszy­scy wier­ni nato­miast podzie­la­ją ten pogląd. Dla gru­py 55 „bun­tow­ni­ków” z Hun­ting­ton Beach posta­wa klę­czą­ca dosko­na­lej wyra­ża ado­ra­cję obec­ne­go w hostii Chry­stu­sa. Tyle że dla ich księ­dza nie­do­sto­so­wa­nie się do zasad jest uzna­wa­ne za nie­po­słu­szeń­stwo wobec bisku­pów oraz kon­te­sta­cję reform litur­gicz­nych w Koście­le. Deba­ta na temat klę­ka­nia pod­czas Pod­nie­sie­nia doty­czy oczy­wi­ście nie tyl­ko para­fii w Die­ce­zji Oran­ge.

Pre­fe­ro­wa­ne posta­wy pod­czas czę­ści mszy ule­ga­ły zmia­nie w zależ­no­ści od tego na co teo­lo­dzy kato­lic­cy chcie­li poło­żyć nacisk i co wyra­zić. Jezu­ita, ojciec Law­ren­ce J. Mad­den, dyrek­tor Cen­trum Litur­gii Geo­r­ge­town Uni­ver­si­ty w Waszyng­to­nie mówi, że pierw­si chrze­ści­ja­nie kła­dli nacisk na postrze­ga­nie Jezu­sa jako Boga i czło­wie­ka. Dla­te­go gene­ral­nie pod­czas nabo­żeństw pre­fe­ro­wa­no posta­wę sto­ją­cą, mają­cą wyra­żać sza­cu­nek w duchu rów­no­ści. Począw­szy od wie­ku VII kato­lic­cy teo­lo­dzy zaczę­li bar­dziej pod­kre­ślać boskość Chry­stu­sa i wpro­wa­dzi­li klę­ka­nie jako jedy­ną dopusz­czal­ną posta­wę w momen­cie kon­se­kra­cji i pod­nie­sie­nia.

Powrót do zwy­cza­jów i sym­bo­li­ki Kościo­ła pierw­szych wie­ków po sobo­rze waty­kań­skim dru­gim nie dla wszyst­kich jest rów­nie czy­tel­ny i łatwy do zaak­cep­to­wa­nia. I jak­kol­wiek cyto­wa­ny wcze­śnie punkt z Wpro­wa­dze­nia Ogól­ne­go do Msza­łu naka­zu­je jed­no­li­tość gestów i cia­ła w tej samej cele­bra­cji wyda­je się, że nie­do­sto­so­wa­nie się do wska­zó­wek kapła­na trud­no od razu poczy­ty­wać za jaw­ne nie­po­słu­szeń­stwo i grzech śmier­tel­ny. Może raczej wszyst­kim kato­li­kom przy­dał­by się cza­sem krót­ki wykład o litur­gii i sym­bo­lach wygła­sza­ny przed mszą, bo zwy­kły wier­ny nie zain­te­re­so­wa­ny tema­tem nie zawsze wie dla­cze­go wyko­nu­je takie, a nie inne gesty i co mają one ozna­czać.