Trójca Święta i debata gender

Wśród ame­ry­kań­skich chrze­ści­jan ewan­ge­li­kal­nych roz­brzmie­wa ostat­nio spór doty­czą­cy roli i pozy­cji kobiet. Wie­lu uwa­ża, że kobie­ty powin­ny być pod­po­rząd­ko­wa­ne męż­czy­znom tak jak Jezus swe­mu Ojcu. Inni z kolei uwa­ża­ją, że “teo­lo­gia” ta zda­je się naru­szać dok­try­nę Trój­cy Świę­tej, według któ­rej wszyst­kie oso­by boskie są sobie rów­ne. Zwo­len­ni­cy tej teo­rii nazy­wa­ją ją obja­wie­niem biblij­nym, zaś opo­nen­ci złą teo­lo­gią i eks­tre­mal­nym cha­osem. Pole­mi­ka przy­po­mi­na zawzię­te spo­ry, jakie chrze­ści­ja­nie pro­wa­dzi­li w epo­ce sied­miu sobo­rów eku­me­nicz­nych (325–787) oraz dłu­go po nich. Tym razem odży­ły one w kon­tek­ście spo­łecz­nym.

Jak poin­for­mo­wał maga­zyn Chri­stian Post, nabrzmie­wa­ją­cy pro­blem docze­kał się publicz­nej dys­ku­sji na dorocz­nym spo­tka­niu Ewan­ge­li­kal­ne­go Sto­wa­rzy­sze­nia Teo­lo­gicz­ne­go (ETS) w Waszyng­to­nie DC. Tema­tem sesji, któ­ra odby­ła się pod koniec paź­dzier­ni­ka 2006 r. była: “Trój­ca i płeć”.

Uczest­ni­cy zasta­na­wia­li się nad rela­cja­mi pomię­dzy oso­ba­mi Trój­cy i ich pod­po­rząd­ko­wa­niem Bogu – Ojcu a prze­ło­że­niem tych rela­cji na sto­sun­ki mię­dzy męż­czy­zną a kobie­tą. Pro­fe­sor teo­lo­gii Bru­ce Ware z Semi­na­rium Teo­lo­gicz­ne­go Połu­dnio­wych Bap­ty­stów z Louisvil­le (Ken­tuc­ky) zaty­tu­ło­wał swo­je prze­mó­wie­nie: „Rów­ni w isto­cie, róż­ni w rolach”. W swo­im wykła­dzie przed­sta­wił biblij­ne rela­cje pomię­dzy Ojcem a Synem uka­za­ne raczej jako „wiecz­ny zwią­zek” niż „aran­ża­cja ad hoc”. Posia­da­my obja­wie­nie jasno stwier­dza­ją­ce w pismach, że Syn przy­szedł na zie­mię wypeł­nia­jąc wolę Ojca” Nato­miast Kevin Giles, Austra­lij­czyk, któ­ry w roku 2006 napi­sał książ­kę trak­tu­ją­cą o idei wiecz­ne­go pod­po­rząd­ko­wa­nia Jezu­sa swe­mu Ojcu skry­ty­ko­wał poglą­dy prof. Ware’a. Według Giles’a Ojciec i Syn nie są usto­sun­ko­wa­ni do sie­bie w ten sam spo­sób co kobie­ta i męż­czy­zna, co suge­ru­je, że ta teo­lo­gia jest zła.

Giles skry­ty­ko­wał suge­stię wiecz­ne­go pod­po­rząd­ko­wa­nia Jezu­sa, gdyż zaprze­cza­ło­by to posia­da­niu przez nie­go tej samej isto­ty i mocy, co Bóg Ojciec czy Duch Świę­ty. Były pre­zy­dent ETS, Mil­lard Erick­son z Tru­ett The­olo­gi­cal Semi­na­ry w Bay­lor, stwier­dził rów­nież, że teo­rie prof. Ware’a mają wie­le biblij­nych prak­tycz­nych i teo­lo­gicz­nych błę­dów.

Poza ofi­cjal­ny­mi deba­ta­mi roz­mo­wy były toczo­ne w kulu­arach mię­dzy dwo­ma gru­pa­mi uczest­ni­ków. Rada ds. męż­czyzn i kobiet uwa­ża, że męż­czyź­ni powin­ni mieć przy­wód­czą role zarów­no w domu, jak i w Koście­le. Z dru­giej stro­ny „Chrze­ści­ja­nie rów­no­ści biblij­nej” pro­mo­wa­li „dar powo­ła­nia” niż „płcio­wość” dla służ­by na róż­nych szcze­blach pra­cy w domu czy Koście­le.

Mimi Had­dad z Mine­so­ty, prze­wod­ni­czą­cy orga­ni­za­cji rów­no­upraw­nie­nie, a jed­no­cze­śnie współ­pra­cow­nik ETS ds. Gen­der oraz Ewan­ge­li­kal­nej Gru­py Biblij­nej, stwier­dzi­ła, że nowe for­mu­ło­wa­nie dogma­tu try­ni­tar­ne­go, opie­ra­ją­ce się na hie­rar­chicz­no­ści płci jest cał­ko­wi­cie zdu­mie­wa­ją­ce i nie­po­praw­ne teo­lo­gicz­nie.

Pod­czas deba­ty czę­sto padał pierw­szy wers z 1. Listu do Koryn­tian 11,3: „A chcę, aby­ście wie­dzie­li, że gło­wą każ­de­go męża jest Chry­stus, a gło­wą żony jest mąż, a gło­wą Chry­stu­sa Bóg”. Giles uwa­ża, że poglą­dy sta­no­wią­ce o wyż­szo­ści Boga-Ojca ponad Synem są nie do przy­ję­cia. Jed­nak Kon­wen­cja Połu­dnio­wych Bap­ty­stów wie­rzy, że ten wers uka­zu­je „ rela­cje mię­dzy Ojcem a Synem, któ­ra wska­zu­je na wiecz­ną praw­dę”. Giles i Ware stwier­dza­ją rów­nież: Połu­dnio­wi Bap­ty­ści nie zga­dza­ją się rów­nież z tym, co wer­set ten sta­no­wi o roli męż­czyzn i kobiet. Kry­ty­cy Grudem’a i Ware’a łaczą ich poglą­dy z aria­ni­zmem, któ­ry zaprze­czał bosko­ści Chry­stu­sa. Aria­nizm został jed­nak odrzu­co­ny jako here­zja. Takie łącze­nie jest absur­dal­ne — stwier­dził Gur­dem, któ­ry uwa­ża, że Jezus nie jest niż­szy od Boga.Z dru­giej jed­nak stro­ny Had­dad mówił o “ude­rza­ją­cych podo­bień­stwach” pomię­dzy aria­ni­zmem a pozy­cją Trój­cy w poglą­dach nowo­cze­snych wyznaw­ców podzia­łu ról dla męż­czyzn i kobiet. Giles, uwa­ża pogląd, czy­nią­cy Jezu­sa wiecz­nie pod­po­rząd­ko­wa­ne­go Ojcu ariań­ską here­zją. Gru­dem z kolei zasta­na­wia się nad pozy­cją Ducha Świe­te­go. Jaką ma pozy­cje trze­cia oso­ba Trój­cy? Duch Świę­ty jest rów­ny Bogu, ale pod­le­ga pod Ojca i Syna. Jed­nak Had­dad opo­nu­jąc stwier­dził, że poglą­dy Grudem’a są jed­ny­mi z naj­bar­dziej hete­ro­dok­syj­nych stwier­dzeń, jakie kie­dy­kol­wiek sły­szał. Wszak, jak sam pod­kre­ślił, oso­by Trój­cy są rów­ne w mocy, wła­dzy, maje­sta­cie i bosko­ści.

Prof. Bec­ke­with ze stu­diów kościel­nych na Bay­lor Uni­ve­ri­sty pod­su­mo­wu­jąc deba­tę stwier­dził, że wszy­scy dys­ku­tan­ci wie­rzą w Trój­cę, jed­nak dogmat ten jest róż­nie przez nich rozu­mia­ny.