Starokatolicy pozostają “starzy”

Kościół Sta­ro­ka­to­lic­ki w Niem­czech, a wła­ści­wie Kato­lic­kie Biskup­stwo Sta­ro­ka­to­li­ków w Niem­czech, jest nie­wiel­kim Kościo­łem posia­da­ją­cym zale­d­wie 16 tys. wier­nych (głów­nie w Niem­czech Zachod­nich) w ok. 60 para­fiach. Jest człon­kiem sta­ro­ka­to­lic­kiej rodzi­ny, któ­ra wyod­ręb­ni­ła się z Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go w XIX wie­ku w ramach sprze­ci­wu wobec przy­ję­cia dogma­tu o pry­ma­cie jurys­dyk­cyj­nym i nie­omyl­no­ści Bisku­pa Rzy­mu pod­czas Sobo­ru Waty­kań­skie­go I.

Ta kla­sycz­na „godzi­na naro­dzin” sta­ro­ka­to­li­cy­zmu jest dość umow­na, bo Kościo­ły okre­śla­ne tym mia­nem kształ­to­wa­ły się jesz­cze przed Sobo­rem Waty­kań­skim I, cze­go przy­kła­dem jest cho­ciaż­by histo­ria sta­ro­ka­to­li­cy­zmu nider­landz­kie­go. Do tego docho­dzą Kościo­ły „tra­dy­cji sta­ro­ka­to­lic­kiej”, któ­re wyod­ręb­nia­ły się lub sta­wa­ły się ‘sta­ro­ka­to­lic­kie’ z innych przy­czyn dok­try­nal­nych (maria­wi­ci) lub z powo­dów natu­ry kano­nicz­no-dusz­pa­ster­skiej (pol­sko­ka­to­lic­cy i rów­nież maria­wi­ci).

Do tej mozai­ki zali­cza się rów­nież nie­prze­bra­ny kon­glo­me­rat róż­nych wspól­not waga­bundz­kich, odwo­łu­ją­cych się do dzie­dzic­twa sta­ro­ka­to­lic­kie­go — w Pol­sce jest ich co naj­mniej kil­ka­na­ście i w przy­pad­ku nie­któ­rych trud­no powie­dzieć, któ­re rze­czy­wi­ście funk­cjo­nu­ją i mają człon­ków poza duchow­ny­mi.

Bistums­sy­no­de in Mainz eröf­f­net — https://t.co/rCKG1s9DEr #aksy­no­de #alt­ka­tho­lisch #mainz #bistums­sy­no­de #syno­de #syno­dal #bistum pic.twitter.com/q9FUag1Yot

— Alt-Kath. Bistum (@Altkatholisch) Sep­tem­ber 29, 2022

Nazwa ‘sta­ro­ka­to­lic­ki’ mia­ła pier­wot­nie zarów­no pozy­tyw­ne, jak i nega­tyw­ne zna­cze­nie: z jed­nej stro­ny cho­dzi­ło o dystans wobec nowi­nek teo­lo­gicz­nych sku­mu­lo­wa­nych w zdog­ma­ty­zo­wa­nym papo­cen­try­zmie, a z dru­giej o afir­ma­cję – ponie­kąd mitycz­nej – zasa­dy gło­sze­nia tego, co „zawsze, wszę­dzie i przez wszyst­kich” było wyzna­wa­ne. I wła­śnie ten aspekt nazwy Kościo­ła sta­ro­ka­to­lic­kie­go zorien­to­wa­ny na prze­szłość (‘sta­ry’) został pod­da­ny pod wąt­pli­wość na syno­dzie.

Wnio­sko­daw­cy prze­ko­ny­wa­li, że obec­na nazwa jest mylą­ca, gdyż może pro­wa­dzić do nie­po­ro­zu­mień, pole­ga­ją­cych na tym, że w powszech­nym odbio­rze „sta­ro­ka­to­lic­ki” koja­rzyć się może z reak­cjo­ni­zmem czy inny­mi for­ma­mi kon­ser­wa­ty­zmu odrzu­ca­ją­cy­mi refor­my, pod­czas gdy współ­cze­sny sta­ro­ka­to­li­cyzm przy­jął sze­reg reform jak choć­by świę­ce­nia kobiet czy od nie­daw­na bło­go­sła­wie­nie mał­żeństw jed­no­pł­cio­wych (Niem­cy, Austria, Szwaj­ca­ria). Zresz­tą, już na stro­nie inter­ne­to­wej Kościo­ła w wyja­śnie­niach “sta­ro­ka­to­lic­ki w 300 sekund” poka­za­na jest ambi­wa­len­cja poję­cia ‘sta­ro­ka­to­lic­ki’.

Zwo­len­ni­cy zmia­ny nazy­wa Kościo­ła argu­men­to­wa­li, że nazwa powin­na wyra­żać stan fak­tycz­ny i w dobie eku­me­ni­zmu nie powin­na być postrze­ga­na jako kon­tra­punkt do Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go. Stąd też zapro­po­no­wa­no powo­ła­nie spe­cjal­nej komi­sji, któ­ra mia­ła­by zająć się zna­le­zie­niem bar­dziej odpo­wied­niej nazwy. Na ple­num poja­wia­ły się pro­po­zy­cje Kościo­ła „refor­mo­wa­no-kato­lic­kie­go”, ”syno­dal­no-kato­lic­kie­go” albo „libe­ral­no-kato­lic­kie­go” (w Szwaj­ca­rii lokal­ny Kościół sta­ro­ka­to­lic­ki nosi nazwę ‘chrze­ści­jań­sko-kato­lic­kie­go’).

Bistums­sy­no­de ent­sche­idet: Alt-Katho­li­sche Kir­che ble­ibt Alt-Katho­lisch — https://t.co/SJ5LDuO5UF #aksy­no­de #alt­ka­tho­lisch #kir­che #alt­ka­tho­li­sche­kir­che #bistums­sy­no­de #syno­de #synode22 pic.twitter.com/yJyQiDAw6y

— Alt-Kath. Bistum (@Altkatholisch) Octo­ber 2, 2022

Pod­czas deba­ty głos zabie­rał rów­nież zwierzch­nik Kościo­ła bp Mat­thias Ring, któ­ry pod­kre­ślił, że dys­ku­sja nie doty­czy tyle nazwy, co tre­ści, a więc tego, co wła­ści­wie wyra­ża i za czym opo­wia­da się Kościół sta­ro­ka­to­lic­ki i w jaki spo­sób komu­ni­ku­je swo­ją misję w sze­ro­ko rozu­mia­nym spo­łe­czeń­stwie. Biskup opo­wie­dział się za tym, żeby kolej­na sesja syno­du głę­biej pod­ję­ła temat, a zde­cy­do­wa­na więk­szość syno­da­łów wspar­ła pomysł bisku­pa. W kon­se­kwen­cji przed­sta­wi­ciel para­fii Lan­dau wyco­fał pier­wot­ny wnio­sek o roz­po­czę­cie pro­ce­su zmia­ny nazwy.

Synod zakoń­czył się nabo­żeń­stwem w rzym­sko­ka­to­lic­kim koście­le miej­skim św. Kwin­ty­na, któ­re­mu prze­wod­ni­czył bp Ring.

Kościół Sta­ro­ka­to­lic­ki w Niem­czech, mimo iż nie­licz­ny, dość regu­lar­nie poja­wia się w publicz­nej prze­strze­ni infor­ma­cyj­nej. Ostat­nio było o nim gło­śno w maju 2022 roku, gdy wika­riusz gene­ral­ny die­ce­zji Spi­ry Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go, ogło­sił swo­ją kon­wer­sję na sta­ro­ka­to­li­cyzm. O spra­wie szcze­gó­ło­wo infor­mo­wa­li­śmy na ekumenizm.pl.

Nie­rzad­ko duchow­ni sta­ro­ka­to­lic­cy, w tym biskup czy wika­ria gene­ral­na, bywa­ją gość­mi pro­gra­mów radio­wych, tak­że ofi­cjal­nych witryn inter­ne­to­wych Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go, na któ­rych pre­zen­tu­ją per­spek­ty­wę sta­ro­ka­to­lic­ką.