Kiedy Watykan dowiedział się o Auschwitz?

Papież Jan XXIII pró­bo­wał zmie­nić obo­jęt­ność Waty­ka­nu wobec ludo­bój­stwa nazi­stów. Na próż­no — wyni­ka z nowych infor­ma­cji. W 1944 roku arcy­bi­skup Ron­cal­li wysłał do papie­ża Piu­sa XII pil­ny tele­gram opi­su­ją­cy okru­cień­stwa w Auschwitz. Wia­do­mość ta — będą­ca stresz­cze­niem 30-stro­ni­co­we­go rapor­tu dwóch ucie­ki­nie­rów z obo­zu dostar­czo­ne­go Ron­cal­lie­mu przez Haima Bar­la­sa — zosta­ła wysła­na w czerw­cu 1944 roku.

Arcy­bi­skup Ron­cal­li ocze­ki­wał reak­cji Waty­ka­nu na prze­sła­ne infor­ma­cje o maso­wych mor­dach i był sfru­stro­wa­ny mil­cze­niem papie­ża w tej spra­wie. Dowo­dy takiej fru­stra­cji odkry­to ostat­nio w pry­wat­nej kore­spon­den­cji mię­dzy Bar­la­sem a Ron­cal­lim. Arcy­bi­skup pisał też w 1943 r. do pre­zy­den­ta Sło­wa­cji pro­sząc go, by poło­żył kres depor­ta­cjom Żydów.

Kurial­ni urzęd­ni­cy utrzy­my­wa­li dotąd, że raport w spra­wie Oświę­ci­mia został prze­ka­za­ny Waty­ka­no­wi dopie­ro w paź­dzier­ni­ku 1944 r. Oka­za­ło się ponow­nie, że Waty­kan nie ujaw­nił bada­czom wszyst­kich mate­ria­łów doty­czą­cych posia­da­nych w archi­wach infor­ma­cji o sytu­acji Żydów w cza­sie woj­ny.