Kryzys na Krymie: prawosławni “milczą”, luteranie poróżnieni

Anek­sja Kry­mu przez Rosję wciąż wywo­łu­je napię­cia na płasz­czyź­nie kościel­nej. Obra­du­ją­cy w Moskwie Świę­ty Synod Bisku­pów Rosyj­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej zade­cy­do­wał, że obej­mu­ją­ca Krym die­ce­zja pozo­sta­nie w struk­tu­rach Ukra­iń­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej Moskiew­skie­go Patriar­cha­tu. O ile rosyj­ska Cer­kiew dekla­ru­je neu­tral­ność w kwe­stii krym­skiej, o tyle dwa Kościo­ły lute­rań­skie dzia­ła­ją­ce w Rosji zaak­cep­to­wa­ły wynik zor­ga­ni­zo­wa­ne­go przez pro­ro­syj­skie wła­dze refe­ren­dum, na mocy któ­re­go auto­no­micz­na Repu­bli­ka Kry­mu ode­rwa­ła się od Ukra­iny. Decy­zji tej nie uzna­je spo­łecz­ność mię­dzy­na­ro­do­wa.

W zakoń­czo­nym nie­daw­no w Moskwie sobo­rze bisku­pów Rosyj­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go udział wziął rów­nież metro­po­li­ta Onu­fry, straż­nik tro­nu metro­po­li­tal­ne­go Ukra­iń­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej pod­po­rząd­ko­wa­nej w Moskwie. Usta­lo­no, że póki co nie będzie żad­nych zmian w kano­nicz­nej struk­tu­rze ukra­iń­skiej Cer­kwi. Spra­wa jest nie­zwy­kle deli­kat­na, gdyż może zade­cy­do­wać o przy­szłym kształ­cie i ukła­dzie sił świa­to­we­go pra­wo­sła­wia. Tak zwa­na nie­ka­no­nicz­na Cer­kiew Pra­wo­sław­na Patriar­cha­tu Kijow­skie­go repre­zen­to­wa­na przez patriar­chę Fila­re­ta pod­ję­ła sta­ra­nia o pojed­na­nie z Cer­kwią kano­nicz­ną. Jeśli doszło­by do pojed­na­nia ukra­iń­skie pra­wo­sła­wie posia­da­ło­by wię­cej wier­nych niż moskiew­ska Cer­kiew, co w znacz­nym stop­niu pod­wa­ży­ło­by pozy­cję Moskwy w świa­to­wym pra­wo­sła­wiu szcze­gól­nie w trwa­ją­cej od lat teo­lo­gicz­nej kon­fron­ta­cji z Eku­me­nicz­nym Patriar­cha­tem Kon­stan­ty­no­po­la, któ­ry moc­no inte­re­su­je się roz­wo­jem sytu­acji na Ukra­inie.

Podzie­le­ni lute­ra­nie?

Rosyj­ska agre­sja na Krym może wywo­łać rów­nież napię­cia w Kościo­łach lute­rań­skich dzia­ła­ją­cych na tere­nie daw­ne­go ZSRR. Arcy­bi­skup Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skie­go Kościo­ła w Rosji i Innych Pań­stwach (ELKRAS) i jed­no­cze­śnie zwierzch­nik Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skie­go Kościo­ła w euro­pej­skiej czę­ści Rosji Die­trich Brau­er wydał oświad­cze­nie, w któ­rym wyra­ził ubo­le­wa­nie z powo­du kon­flik­tu na Ukra­inie. Oce­nił, że sytu­acja jest zbyt jed­no­stron­nie oce­nia­na przez uczest­ni­ków kon­flik­tu, co nie poma­ga w prze­ana­li­zo­wa­niu praw­dzi­wych powo­dów kon­flik­tu. W odnie­sie­niu do Kry­mu abp Brau­er stwier­dził, że na Ukra­inie panu­je poli­tycz­na próż­nia, a miesz­kań­cy Kry­mu wyra­zi­li opi­nię o swo­jej przy­na­leż­no­ści pań­stwo­wej. – Jako oby­wa­tel Fede­ra­cji Rosyj­skiej i zgod­nie z jej pra­wa­mi zaak­cep­to­wa­li­śmy decy­zję – powie­dział Brau­er.

W bar­dziej entu­zja­stycz­nym duchu wypo­wie­dział się ks. Wla­di­mir Pudow, zwierzch­nik Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skie­go Kościo­ła Augs­bur­skie­go Wyzna­nia w Rosji, małej wspól­no­ty posia­da­ją­cej kil­ka­na­ście para­fii. – Dzień dobry, Kry­mie, powra­casz do domu – napi­sał duchow­ny na stro­nie inter­ne­to­wej swo­jej wspól­no­ty.

Pro­blem jed­nak w tym, że o ile wspól­no­ta ks. Pudo­wa jest samot­ną wyspą, o tyle abp Brau­er kie­ru­je ELKRAS, w skład któ­re­go wcho­dzą auto­no­micz­ne Kościo­ły z wła­sny­mi bisku­pa­mi, w tym i Nie­miec­ki Kościół Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­ski (DELK), utrzy­mu­ją­cy part­ner­skie kon­tak­ty z pol­ski­mi i bawar­ski­mi lute­ra­na­mi. W roz­mo­wie z ekumenizm.pl przed­sta­wi­ciel władz tego Kościo­ła pod­kre­ślił, że uzna­nie anek­sji Kry­mu było­by rów­no­znacz­ne ze zdra­dą. W związ­ku z powyż­szym zasad­ne jest pyta­nie, na ile kon­flikt na Ukra­inie odbi­je się na rela­cjach wewnątrz ELKRAS, któ­ry nale­ży do Świa­to­wej Fede­ra­cji Lute­rań­skiej. W naj­bliż­szym cza­sie odbę­dzie się Synod Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skie­go Kościo­ła w euro­pej­skiej czę­ści Rosji, któ­ry podob­nie jak DELK, jest czę­ścią ELKRAS. Spra­wa ukra­iń­sko-krym­ska jest jed­nym z punk­tów obrad kościel­ne­go par­la­men­tu.

War­to jesz­cze dodać, że oprócz DELK na Ukra­inie dzia­ła­ją jesz­cze dwa Kościo­ły lute­rań­skie – pie­ty­stycz­nie ukie­run­ko­wa­ny Synod Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skie­go Kościo­ła Ukra­iny z bp. Wik­to­rem Gräfen­ste­inem jako zwierzch­ni­kiem, oraz uży­wa­ją­cy bizan­tyj­skie­go rytu Ukra­iń­ski Kościół Lute­rań­ski z bp. Wia­cze­sła­wem Hor­pin­czu­kiem na cze­le, powią­za­ny z ultra­kon­ser­wa­tyw­nym Kościo­łem Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skim Syno­du Wiscon­sin w USA.