Kłopoty Kościołów z nieruchomościami

Naj­now­sze wyda­nie Poli­ty­ki infor­mu­je o pro­ble­mach Kościo­łów mniej­szo­ścio­wych w odzy­ski­wa­niu nie­ru­cho­mo­ści, któ­re zosta­ły im ode­bra­ne w cza­sach PRL‑u oraz w okre­sie II Rze­czy­po­spo­li­tej. Duże trud­no­ści mają rów­nież wyzna­nio­we gmi­ny żydow­skie. Więk­szych pro­ble­mów nie ma nato­miast Kościół rzym­sko­ka­to­lic­ki. Komi­sja Mająt­ko­wa, zaj­mu­ją­ca się rosz­cze­nia­mi wspól­not kato­lic­kich, powsta­ła już w 1989 roku, pod­czas gdy inne Kościo­ły musia­ły lata­mi cze­kać na ich powo­ła­nie – infor­mu­je Agniesz­ka Zagner, autor­ka arty­ku­łu.

Według Zagner nie­zwy­kłym przy­pad­kiem rewin­dy­ka­cji mie­nia jest Łom­ża – mimo, że pra­wo­sław­nych, lute­ra­nów i żydów już tam pra­wie nie ma, to wszyst­kie wspól­no­ty mają spo­ry mają­tek do odzy­ska­nia, w szcze­gól­no­ści Cer­kiew i żydzi. Głów­nym pro­ble­mem przy pro­ce­sie rewin­dy­ka­cji jest brak odpo­wied­nich doku­men­tów, opie­sza­łość urzęd­ni­ków, a cza­sa­mi ich nie­chęć do mniej­szo­ści reli­gij­nych, o czym opo­wia­da wła­dy­ka Jere­miesz, arcy­bi­skup wro­cław­sko-szcze­ciń­ski, przed­sta­wi­ciel Pol­skiej Auto­ke­fa­licz­nej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej w Komi­sji Mająt­ko­wej. Hie­rar­cha powie­dział, że urzęd­ni­cy niż­sze­go szcze­bla czę­sto uwa­ża­ją, że Cer­kiew zain­te­re­so­wa­na jest mająt­ka­mi, któ­re wyni­ka­ją z poli­ty­ki rusy­fi­ka­cji cara­tu.

Według danych “Poli­ty­ki” PAKP zło­żył 474 wnio­ski, z cze­go 138 zakoń­czy­ło się cało­ścio­wą, a 53 czę­ścio­wą ugo­dą. Cer­kiew odzy­ska­ła tyl­ko 2913 hek­ta­rów – mało ponie­waż sam klasz­tor w Jabłecz­nej posia­dał daw­niej dwa tysią­ce hek­ta­rów, a w oko­li­cach Lubli­na i Cheł­ma Cer­kiew mia­ła aż 12 tys. hek­ta­rów. Do 1939 roku Cer­kiew stra­ci­ła Wię­cej tym rejo­nie aż 80 pro­cent wszyst­kich nie­ru­cho­mo­ści.

Autor­ka pod­kre­śla, że pań­stwo czę­sto odda­je wspól­no­tom reli­gij­ne mająt­ki, a cię­żar decy­zji prze­rzu­ca na samo­rzą­dy.

Wię­cej o pro­ble­mach mająt­ko­wych pra­wo­sław­nych, lute­ra­nów i żydów w tek­ście Agniesz­ki Zagner.

Komen­tarz:

Kościo­ły mniej­szo­ścio­we zazwy­czaj nie mają szan­sy na peł­ną rekom­pen­sa­tę i w prze­ci­wień­stwie do Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go czę­ściej muszą iść na ugo­dę z wła­dza­mi w oba­wie, że nie dosta­ną nic. Z doświad­cze­nia wie­lu duchow­nych nie­rzym­sko­ka­to­lic­kich wyni­ka, że bar­dzo czę­sto wła­dze samo­rzą­do­we wro­go nasta­wio­ne są do rosz­czeń ich Kościo­łów — przo­du­ją poli­ty­cy pra­wej stro­ny sce­ny poli­tycz­nej zwią­za­ni daw­niej z ZChN-em, a dziś z PiS-em, choć nie bra­ku­je też kil­ku przy­kła­dów nie­chę­ci samo­rzą­dow­ców z PO i SLD. Czę­sto jest rów­nież tak — o czym wspo­mi­na Agniesz­ka Zagner — że Kościo­ły rezy­gnu­ją z odzy­ski­wa­nia nie­ru­cho­mo­ści, któ­re któ­re o lata dotych­cza­so­wi wła­ści­cie­le nie dba­li. Odzy­ska­nie budyn­ku lub dział­ki wią­że się nie­jed­no­krot­nie z natych­mia­sto­wym wezwa­niem­do upo­rząd­ko­wa­nia tere­nu, na co Kościo­ły mniej­szo­ścio­we nie stać. Nie­ru­cho­mo­ści są dla wie­lu Kościo­łów jedy­nym źró­dłem utrzy­ma­nia, a nie­ustan­ne prze­dłu­ża­nie i utrud­nia­nie pro­ce­sów rewin­dy­ka­cyj­nych odbi­ja się na moż­li­wo­ściach dia­ko­nij­nych i ewan­ge­li­za­cyj­nych poszcze­gól­nych para­fii.

Dariusz Bruncz