Dialog między Polskim Narodowym Katolickim Kościołem

Dia­log mię­dzy Pol­skim Naro­do­wym Kato­lic­kim Kościo­łem a Kościo­łem Rzym­sko-Kato­lic­kim przy­jął ”Wspól­ną Dekla­ra­cję o Jed­no­ści”, któ­ra szcze­gó­ło­wo wyja­śnia natu­rę związ­ku mię­dzy tymi dwo­ma wspól­no­ta­mi i ocze­ku­je mię­dzy nimi peł­nej łącz­no­ści. Spo­tka­nie w para­fii Trój­cy Świę­tej Pol­skie­go Naro­do­we­go Kato­lic­kie­go Kościo­ła w Kato­lic­kie­go River, Mas­sa­chu­setts zaowo­co­wa­ło tym tek­stem na zakoń­cze­nie dwu­dnio­we­go spo­tka­nia w dniu 17 maja.

Doku­ment reasu­mu­je histo­rię rela­cji mie­dzy dwo­ma Kościo­ła­mi ‚opi­su­je począt­ki dia­lo­gu i przed­sta­wia postęp w tych rela­cjach w okre­sie dwu­dzie­stu dwóch lat. Zawie­ra on listę moż­li­wych nowych kro­ków ku peł­nej łącz­no­ści jak i zobo­wią­za­nia do sta­ran­ne­go zba­da­nia pry­ma­tu i pojed­na­nia w koście­le. Cel dia­lo­gu jest wyraź­nie okre­ślo­ny jako peł­na łącz­ność mię­dzy dwo­ma Kościo­ła­mi.

Biskup Bufal­lo, Edward U. Kmiec współ­prze­wod­ni­czą­cy dia­lo­gu, pochwa­lił doku­ment jako krok naprzód w związ­ku mię­dzy dwo­ma kościo­ła­mi. Po dwu­dzie­stu dwóch latach dia­lo­gu powie­dział- nad­szedł czas by dobrze się zasta­no­wić nad naszy­mi rela­cja­mi i szcze­gó­ło­wo, w przej­rzy­sty i zwię­zły spo­sób wytłu­ma­czyć dro­gę jaką obra­li­śmy i per­spek­ty­wy na przy­szłość. To jest bar­dzo zachę­ca­ją­ce wyda­rze­nie” Współ­prze­wod­ni­czą­cy dia­lo­go­wi Eme­ry­to­wa­ny Pierw­szy Biskup PNKK – Jan F. Swan­tek powie­dział że Wspól­na Dekla­ra­cja o Jed­no­ści jest oświad­cze­niem o naszym zaan­ga­żo­wa­niu w pra­cy o tę jed­ność, o któ­rą pro­si­li­śmy nasze­go Pana. Wie­le nas łączy ale są trud­ne spra­wy, któ­re jeste­śmy zde­cy­do­wa­ni roz­wią­zać.”

Na tej sesji człon­ko­wie dia­lo­gu tak­że kon­ty­nu­owa­li roz­mo­wy na temat refe­ra­tu przed­sta­wio­ne­go wcze­śniej przez PNKK doty­czą­ce­go jego zaan­ga­żo­wa­nia w pra­cę o jed­ność Kościo­ła. Zba­da­no eku­me­nicz­ne posłu­gi­wa­nie Papie­ża Bene­dyk­ta XVI w jego pierw­szym roku papie­stwa jak i pew­ną licz­bę miej­sco­wych sytu­acji, któ­re maja wpływ na rela­cję mie­dzy dwo­ma kościo­ła­mi. Następ­ne spo­tka­nie tego dia­lo­gu ma odbyć się 9 i 10 listo­pa­da, 2006 roku. Spo­tka­nia dia­lo­go­we mie­dzy Pol­skim Naro­do­wym Kato­lic­kim i Kościo­łem a Kościo­łem a Rzym­sko- Kato­lic­kim odby­wa­ją się co pół roku od 1984 roku.

Obec­ni człon­ko­wie z ramie­nia PNKK to: Jego Eks­ce­len­cja John Z. Swan­tek (współ­prze­wod­ni­czą­cy), Ks. Mar­cell W.Pytlarz, Ks. John Z. Kraus, Ks. Paul Sobie­chow­ski, Ks. Antho­ny Miko­vsky i Jego Eks­ce­lan­cja Robert M. Nem­ko­wich – Pierw­szy Biskup PNKK Jego Eks­ce­len­cja Robert Nem­ko­wich uczest­ni­czył w spo­tka­niu jako obser­wa­tor. Człon­ko­wie z Kościo­ła Rzym­sko-Kato­lic­kie­go; Biskup Edward U.Kmiec (współ­prze­wod­ni­czą­cy), Biskup Tho­mas G.Wenski, Ks. John Stryn­kow­ski, Ks. J.Green, Ks.Philipb Alta­vil­la i ks. Ronald G. Robert­son. Wspól­na Dekla­ra­cja o Jed­no­ści (peł­ny tekst dekla­ra­cji) Wdzięcz­ni Bogu, człon­ko­wie dia­lo­gu mie­dzy Kościo­łem Rzym­sko-Kato­lic­kim i Pol­skim Naro­do­wym Kato­lic­kim Kościo­łem roz­wa­ża­li przez dwa­dzie­ścia dwa lata pod kątem kano­nicz­nym i teo­lo­gicz­nym natu­rę nasze­go podzia­łu i moż­li­wo­ści osią­gnię­cia peł­ne­go zjed­no­cze­nia (peł­nej komu­nii).

Z racji nowe­go wyle­wu Ducha Świę­te­go któ­ry dotknął oba nasze kościo­ły po II Sobo­rze Waty­kań­skim ( 1962–1965) i podob­nej odno­wy w PNKK, nasi wier­ni ponow­nie widzą się co raz bar­dziej jako bra­cia i sio­stry w Panu. W tym cza­sie pra­gnie­my prze­żyć postęp jaki osią­gnę­li­śmy przez minio­ne dwu­dzie­sto­le­cie i zapew­nić o inten­cji kon­ty­nu­owa­nia naszych wysił­ków by dojść do jed­no­ści o któ­rą modlił się Chry­stus. Wezwa­nie do dia­lo­gu mię­dzy naszy­mi kościo­ła­mi się­ga­ją roku 1966 kie­dy Ks. Biskup Leon Gro­chow­ski, Pierw­szy Biskup PNKK odważ­nie zapro­po­no­wał taki dia­log rzym­sko­ka­to­lic­kie­mu bisku­po­wi w Scran­ton, póź­niej, w roku 1980, Jego Świą­to­bli­wość Jan Paweł II świę­tej pamię­ci, wyra­ził pra­gnie­nie aby bisku­pi Sta­nów Zjed­no­czo­nych zba­da­li sto­sun­ki jakie ist­nia­ły z PNKK i moż­li­wo­ści dia­lo­gu.

Wyni­kiem tego była kore­spon­den­cja mię­dzy gło­wa­mi naszych kościo­łów a kul­mi­na­cją — pierw­sze spo­tka­nie ofi­cjal­ne­go dia­lo­gu w Pas­sa­ic, New Jer­sey 23 paź­dzier­nik 1984. W związ­ku z tym, że więk­szość roz­mów eku­me­nicz­nych roz­po­czę­ła się w latach 1960 i 1970, pod­ję­cie nasze­go dia­lo­gu mia­ło przyjść póź­niej. Był to sku­tek szcze­gól­nie bole­snej histo­rii naszych sto­sun­ków i oko­licz­no­ści powsta­nia PNKK wśród Pola­ków i innych wier­nych Kościo­ła Kato­lic­kie­go w USA pod koniec XIX i na począt­ku XX wie­ku.

Dys­ku­sje w tam­tym cza­sie, jak obec­nie sobie uświa­da­mia­my bar­dziej doty­czy­ły spraw zarzą­dza­nia Kościo­łem niż isto­ty dok­try­ny. Tym nie­mniej, skom­pli­ko­wa­na seria wyda­rzeń któ­ra dopro­wa­dzi­ła do podzia­łu, spo­wo­do­wa­ła wie­le zra­nień i bólu nawet wśród rodzin, któ­rych człon­ko­wie czę­sto znaj­do­wa­li się w gru­pach orga­ni­za­cyj­nych w spo­rze. Kon­se­kwen­cje tam­tych wyda­rzeń nadal mogą być odczu­wa­ne wśród nas, cho­ciaż upły­nął wiek, trze­ba je brać pod uwa­gę. W związ­ku z tym mia­ła miej­sce pew­na licz­ba wyso­ce sym­bo­licz­nych gestów pojed­na­nia, wśród któ­rych może naj­bar­dziej wymow­nym było Nabo­żeń­stwo Goje­nia Ran, któ­re odby­ło się w Kate­drze PNKK p.w. Sw. Sta­ni­sła­wa w Seran­ton, Pen­syl­wa­nia 15 lute­go 1992 roku. Repre­zen­tan­ci naszych dwóch Kościo­łów z Kar­dy­na­łem Edwar­dem J.Cassidy ( Prze­wod­ni­czą­cym Rady Papie­skiej ds. Jed­no­ści Chrze­ści­jan), Jego Eks­ce­len­cją Joh­nem F. Swant­kiem Pierw­szym Bisku­pem PNKK i dwo­ma współ­prze­wod­ni­czą­cy­mi dia­lo­gu popro­si­li o prze­ba­cze­nie i ślu­bo­wa­li, że podej­mą pra­ce nad zupeł­nym prze­zwy­cię­że­niem podzia­łów.

W roku 1997 Biskup James C. Tim­lin, wów­czas współ­prze­wod­ni­czą­cy w dia­lo­gu z ramie­nia Kościo­ła Kato­lic­kie­go, powtó­rzył tę proś­bę o wyba­cze­nie w liście któ­ry prze­stał z oka­zji stu­le­cia powsta­nia PNKK. Nasz dia­log wie­le doko­nał. Na przy­kład, w spra­woz­da­niu z 1989 roku pod­su­mo­wu­ją­cym postę­py w cią­gu pierw­szych pię­ciu lat dia­lo­gu potwier­dzi­li­śmy nasze uzna­nie sied­miu sakra­men­tów kościo­ła, mimo pew­nych róż­nic w udzie­la­niu ich któ­re jed­nak nie doty­ka­ją nasze­go wspól­ne­go Cre­do. Ten raport rów­nież zba­dał dwa obsza­ry roz­bież­no­ści-nasze poj­mo­wa­nie Sło­wa Boże­go i życia wiecz­ne­go- i odkrył, że tutaj są sze­ro­kie obsza­ry zgod­no­ści. Sumu­jąc: raport przed­sta­wił pięć lat dia­lo­gu i stwier­dził, że dotych­czas nie odkry­li­śmy żad­nej prze­szko­dy dok­try­nal­nej, któ­ra hamo­wa­ła­by dal­szy wzrost naszych Kościo­łów ku tej jed­no­ści co jak wie­rzy­my, jest wolą Chry­stu­sa.

Dru­gi raport zaj­mu­ją­cy się roz­wo­jem nasze­go dia­lo­gu w latach 1989–2002 został opu­bli­ko­wa­ny w 2003 roku. Z myślą o tym postę­pie pod­ję­to kon­kret­ne kro­ki. W odpo­wie­dzi na proś­bę arcy­bi­sku­pa Bal­ti­mo­re, Jego Eks­ce­len­cja Ks. Bp Wil­liam Keeler wów­czas prze­wod­ni­czą­cy Naro­do­wej Kon­fe­ren­cji Bisku­pów Kato­lic­kich, Jego Emi­nen­cja Kar­dy­nał Edward Cas­si­dy, prze­wod­ni­czą­cy Rady Papie­skiej ds. Jed­no­ści Chrze­ści­jan ogło­si­li w 1993, że naro­do­wi kato­li­cy mogą przyj­mo­wać sakra­men­ty Poku­ty, Komu­nii Świę­tej i Namasz­cze­nia cho­rych z rąk kapła­nów kościo­ła Rzym­sko-Kato­lic­kie­go jeśli sami o nie popro­szą i są do nich odpo­wied­nio przy­go­to­wa­ni i nie wyłą­cze­ni od przyj­mo­wa­nia sakra­men­tów w danym porząd­ku zgod­nie z Kano­nem 844&3 ( Kodeks Pra­wa Kano­nicz­ne­go). Następ­nie arcy­bi­skup Oscar H. Lip­scomb, prze­wod­ni­czą­cy Zespo­łu Bisku­pów do Spraw Eku­me­nicz­nych i Mię­dzy­wy­zna­nio­wych prze­słał list do bisku­pów Sta­nów Zjed­no­czo­nych wyja­śnia­jąc szcze­gó­ło­wiej warun­ki w jakich kato­li­cy PNKK mogą przyj­mo­wać wyżej wymie­nio­ne sakra­men­ty w Koście­le Kato­lic­kim.

W 1998 PNKK wydał wytycz­ne do przyj­mo­wa­nia sakra­men­tów w Koście­le Kato­lic­kim przez człon­ków PNKK — Kanon 844&2 ( Kodeks Pra­wa Kano­nicz­ne­go) któ­re wyszcze­gól­nia­ją te warun­ki. W świe­tle tych kon­kret­nych kro­ków ku jed­no­ści, mamy za co dzię­ko­wać. Co wię­cej, uzna­je­my nawza­jem sie­bie jako kościo­ły i sakra­men­ty, zezwa­la­my na pew­ne uczest­nic­two w ich udzie­la­niu oraz zacho­wu­je­my wie­le takich samych tra­dy­cji. Fak­ty te świad­czą jak wie­le wspól­ne­go dzie­dzic­twa ponow­nie odkry­li­śmy. Nasz wza­jem­ny sza­cu­nek wyraź­nie wyklu­cza nie­wła­ści­we dzia­ła­nia, takie jak pro­ze­li­tyzm wśród wier­nych naszych wspól­not lub ponow­ne wyświe­ca­nie prze­cho­dzą­cych z jed­ne­go do dru­gie­go kościo­ła.

Pod­czas nasze­go stu­let­nie­go roz­dzia­łu odda­li­li­śmy się od sie­bie na wie­lu dro­gach, tak­że na pierw­szy rzut oka pojed­na­nie wyda­je się bar­dzo trud­ne. PNKK, któ­ry przez więk­szość okre­su swe­go ist­nie­nia był człon­kiem Unii z Utrech­tu, roz­wi­nął sil­ne poczu­cie auto­no­mii i pra­gnie­nie zacho­wa­nia swo­ich tra­dy­cji wraz z donio­słą rolą laika­tu w zarzą­dza­niu Kościo­łem. Cho­ciaż pry­mat i nie­omyl­ność Bisku­pa Rzy­mu nie były spra­wą w cza­sie nasze­go roz­dzia­łu, jed­nak nasze kościo­ły ina­czej poj­mu­ją rolę Papie­ża w Koście­le. Innym kom­pli­ku­ją­cym czyn­ni­kiem jest obec­ność znacz­nej licz­by byłych księ­ży Kościo­ła Kato­lic­kie­go w sze­re­gach kle­ru PNKK. Taka jest spu­ści­zna podzia­łów z prze­szło­ści. Dla­te­go w tym momen­cie naszych sto­sun­ków, my uczest­ni­czy dia­lo­gu mię­dzy PNKK i RKK pra­gnie­my zapew­nić o naszym posta­no­wie­niu by poko­nać to co nas dzie­li i wyraź­nie stwier­dza­my, że naszym celem jest peł­na wspól­no­ta mię­dzy obu Kościo­ła­mi.

Pra­gnie­my pod­kre­ślić że peł­na wspól­no­ta nie ozna­cza absorp­cji ani ujed­no­li­ce­nia ale jed­ność, któ­ra w peł­ni uzna­je róż­nią­ce się tra­dy­cje, któ­re są zgod­ne z wspól­ną wia­rą apo­stol­ską. Nale­ży jesz­cze usta­lić czy jaka­kol­wiek z naszych roz­bież­nych tra­dy­cji jest praw­dzi­wą przy­czy­ną roz­dzia­łu lub czy po pro­stu jest przy­kła­dem usank­cjo­no­wa­nej róż­no­rod­no­ści, jak ujął to w sło­wach Papież Jan Paweł II : „ Róż­no­rod­ność nie jest w żaden spo­sób prze­ciw­staw­na jed­no­ści Kościo­ła ale raczej uwy­dat­nia jego splen­dor bar­dzo przy­czy­nia się do wypeł­nie­nia jego misji (Ut Unum Sint, n. 50).

Pla­nu­je­my pod­ję­cie dal­szych kon­kret­nych kro­ków co do wza­jem­ne­go uzna­wa­nia – w przy­pad­ku przyj­mo­wa­nia sakra­men­tów — wystę­pu­ją­cych w roli rodzi­ców chrzest­nych z obu naszych Kościo­łów i wyma­ga­nia kano­nicz­nej for­my dla legal­no­ści praw­nej w przy­pad­ku mał­żeństw mie­sza­nych. W rów­nym stop­niu jeste­śmy zobo­wią­za­ni do dokład­ne­go zba­da­nia teo­lo­gicz­nych pojęć pry­ma­tu i pojed­na­nia. To pocią­gnie za sobą poszu­ki­wa­nia powszech­ne­go zro­zu­mie­nia posłu­gi Bisku­pa Rzy­mu w Koście­le. Jako człon­ko­wie komi­sji upo­waż­nio­nej do pro­wa­dze­nia tego eku­me­nicz­ne­go dia­lo­gu stwier­dza­my że nie jest naszym zada­niem opto­wa­nie za któ­rymś z naszych Kościo­łów. Nie­mniej jed­nak mamy nadzie­je zapro­po­no­wać nowe istot­ne kro­ki, któ­re ugrun­tu­ją rosną­cą jed­ność mię­dzy nami i pra­gnie­my aby nasi wier­ni zna­li nasze prze­świad­cze­nie ż moż­na zna­leźć spo­sób na poko­na­nia tego god­ne­go ubo­le­wa­nia podzia­łu, jaki miał miej­sce wśród kato­li­ków Pol­sce i Sta­nach Zjed­no­czo­nych.

Wie­my że celem naszej jed­no­ści jest wola Chry­stu­sa wzglę­dem nas. Prze­to pro­si­my wier­nych obu naszych Kościo­łów by połą­czy­li się z nami w gorą­cej modli­twie aby zstą­pił Duch Świę­ty na nas, aby barie­ry mię­dzy nami upa­dły i by wkrót­ce nad­szedł dzień nasze­go połą­cze­nia zno­wu w dosko­na­lej jed­no­ści co przy­stoi uczu­ciom Nasze­go Pana Jezu­sa Chry­stu­sa.