100 lat temu urodził się abp M. Rafael Wojciechowski

Uro­dził się 20 sierp­nia 1917 roku w Kisiel­sku (powiat łukow­ski), w ubo­giej rodzi­nie maria­wic­kiej jako syn Ada­ma i Marii z d. Osiak. W 1926 r. przy­był do inter­na­tu przy klasz­to­rze sióstr maria­wi­tek, gdzie ukoń­czył szko­łę powszech­ną. Na dwa lata wró­cił do Kisiel­ska, a w 1933 r. tra­fił do Szko­ły Pod­ofi­cer­skiej Pie­cho­ty dla Mało­let­nich w Nisku nad Sanem. Trzy lata póź­niej został skie­ro­wa­ny do 21. Puł­ku Pie­cho­ty w War­sza­wie, a w sierp­niu 1938 r. awan­so­wał, przej­mu­jąc szko­le­nie rekru­tów. Jed­no­cze­śnie kon­ty­nu­ował edu­ka­cję koń­cząc w przy­spie­szo­nym try­bie gim­na­zjum dla doro­słych przy pre­sti­żo­wym Gim­na­zjum im. Wła­dy­sła­wa IV na Pra­dze. W 1938 roku został powo­ła­ny do 3. Puł­ku Lot­ni­cze­go w Pozna­niu, przy­go­to­wu­jąc się do matu­ry. Na mie­siąc przed wybu­chem II woj­ny świa­to­wej ukoń­czył kurs pilo­ta­żu i został wysła­ny na spe­cja­li­za­cję do Rado­mia, gdzie zasta­ła go woj­na.

W cza­sie oku­pa­cji brał udział w taj­nym naucza­niu w Wszech­ni­cy Pol­skiej. W tym rów­nież okre­sie prze­żył ducho­we nawró­ce­nie i w 1940 roku wstą­pił do klasz­to­ru maria­wic­kie­go w Feli­cja­no­wie, z któ­re­go został wysie­dlo­ny przez hitle­row­ców w mar­cu 1941 r. do obo­zu w Dział­do­wie. Po woj­nie powró­cił do Feli­cja­no­wa i kon­ty­nu­ował stu­dia, któ­re zakoń­czył w 1946 r. tytu­łem magi­stra eko­no­mii Wydzia­łu Pra­wa i Eko­no­mii Uni­wer­sy­te­tu Łódz­kie­go. W 1947 r. był sekre­ta­rzem Rady Prze­ło­żo­nych Kościo­ła Kato­lic­kie­go Maria­wi­tów, któ­ra ukon­sty­tu­owa­ła się po śmier­ci sio­stry arcy­ka­płan­ki Anto­ni­ny M. Iza­be­li Wiłuc­kiej (28 listo­pa­da 1946 r.).

Talen­ty orga­ni­za­cyj­ne i auto­ry­tet, jakim cie­szył się wśród kapła­nek i kapła­nów spra­wi­ły, że już od 1949 roku peł­nił obo­wiąz­ki zwierzch­ni­ka Kościo­ła, jed­nak dopie­ro 28 maja 1950 Kapi­tu­ła wybra­ła br. M. Rafa­ela Woj­cie­chow­skie­go na Mini­stra Gene­ral­ne­go Zako­nu i Kościo­ła Maria­wi­tów. W piśmie prze­sła­nym 3 czerw­ca 1946 r. przez Pre­zy­dium Kapi­tu­ły do Mini­stra Urzę­du ds. Wyznań za pośred­nic­twem Sta­ro­stwa Powia­to­we­go w Płoc­ku, stwier­dzo­no, że „Brat Biskup Rafa­el Woj­cie­chow­ski jest kano­nicz­nym następ­cą po pierw­szym Mini­strze Gene­ral­nym, Arcy­bi­sku­pie J. M. Micha­le Kowal­skim, zamor­do­wa­nym dnia 26 maja 1942 r. w obo­zie Dachau.”

W wybo­rze br. M. Rafa­ela Woj­cie­chow­skie­go wzię­ło udział trzech bisku­pów, sie­dem bisku­pek, 12 kapła­nów i 18 kapła­nek przy współ­udzia­le Rady Kościo­ła i 39 kapła­nów ludo­wych. Ponad­to zagło­so­wa­ło 15 bisku­pów i przed­sta­wi­cie­li zagra­nicz­nych Kościo­łów maria­wic­kich, będą­cych wów­czas w łącz­no­ści kano­nicz­nej z Feli­cja­no­wem. Lista obej­mo­wa­ła w latach 50. sie­dem jurys­dyk­cji: USA (wraz z pod­le­gły­mi kusto­dia­mi), Fran­cję, Niem­cy, Litwę, Pana­mę, Anglię oraz two­rzą­cą się pla­ców­kę w Szwaj­ca­rii. Br. M. Rafa­el został wybra­ny prze­wa­ża­ją­cą więk­szo­ścią gło­sów. Kontr­kan­dy­da­tem był kapł. M. Nata­na­el Gola­cik (póź­niej­szy biskup). Kon­se­kra­cja bisku­pia br. abp. M. Rafa­ela Woj­cie­chow­skie­go nastą­pi­ła dopie­ro w listo­pa­dzie 1956 roku – głów­nym kon­se­kra­to­rem był bp M. Paweł Maas z Nie­miec w asy­ście sióstr bisku­pek i bisku­pów.

Jesz­cze przed obję­ciem urzę­du M. Rafa­el Woj­cie­chow­ski zaan­ga­żo­wa­ny był w pro­ces nor­ma­li­za­cji sta­tu­su praw­ne­go Kościo­ła Kato­lic­kie­go Maria­wi­tów po II woj­nie świa­to­wej. Podob­nie po prze­mia­nach demo­kra­tycz­nych w 1989 r. Jesz­cze jako biskup-elekt M. Rafel Woj­cie­chow­ski kil­ka­krot­nie podej­mo­wał pró­by dia­lo­gu z Kościo­łem Sta­ro­ka­to­lic­kim Maria­wi­tów szcze­gól­nie z bp. M. Jaku­bem Próch­niew­skim, z któ­rym pró­bo­wał zna­leźć kom­pro­mis w kwe­stii użyt­ko­wa­nia prze­ję­te­go siłą przez płoc­kich maria­wi­tów kościo­ła w Grzmią­cej. Dzia­ła­nia abp. Woj­cie­chow­skie­go nie odnio­sły skut­ku, jed­nak kon­tak­ty ze stro­ną płoc­ką pod­trzy­my­wał i kil­ka­krot­nie odby­wał roz­mo­wy, mają­ce na celu osią­gnię­cie poro­zu­mie­nia. Z przy­czyn dok­try­nal­nych nie zaowo­co­wa­ły one zjed­no­cze­niem maria­wi­ty­zmu.

Zacho­wa­ne doku­men­ty Służ­by Bez­pie­czeń­stwa poka­zu­ją, że abp Woj­cie­chow­ski umie­jęt­nie bro­nił Kościo­ła przed inwi­gi­la­cją bez­pie­ki, któ­ra posia­da­ła szcząt­ko­we infor­ma­cje o funk­cjo­no­wa­niu klasz­to­ru feli­cja­now­skie­go oraz życiu Kościo­ła.

Abp M. Rafa­el Woj­cie­chow­ski był od cza­sów abp. M. Micha­ła Kowal­skie­go jed­nym z naj­wy­bit­niej­szych teo­lo­gów maria­wic­kich. Wyda­wał listy paster­skie na świę­ta Naro­dze­nia Pań­skie­go i Wiel­kiej Nocy, a tak­że oko­licz­no­ścio­we listy doty­czą­ce ducho­wo­ści, dok­try­ny maria­wic­kiej i jubi­le­uszy. Szcze­gól­nie istot­ne są tek­sty duchow­ne­go doty­czą­ce histo­rii maria­wi­ty­zmu, teo­lo­gicz­no-mistycz­ne­go zna­cze­nia roz­ła­mu z 1935 roku (m.in. Z dzie­jów Kró­le­stwa, 1972), a tak­że roz­wi­nię­cie dok­try­ny o Trój­cy Prze­naj­święt­szej, roli Matecz­ki w dzie­le odku­pie­nia oraz escha­to­lo­gicz­ne­go wymia­ru maria­wi­ty­zmu. Wiel­ką wagę przy­wią­zy­wał do posłu­gi kapłań­stwa ludo­we­go.

Nie­ma­ła część jego twór­czo­ści zosta­ła wyda­na w 2003 roku w publi­ka­cji Pisma wybra­ne. Dzie­ło Boże­go Ratun­ku. Na począt­ku publi­ka­cji znaj­du­je się wstęp zaty­tu­ło­wa­ny „Od wydaw­cy”, w któ­rym znaj­du­je się krót­ki, wydru­ko­wa­ny kur­sy­wą tekst o abp. Woj­cie­chow­skim. Redak­cji ekumenizm.pl uda­ło się usta­lić, że tekst ten, mimo iż napi­sa­ny w trze­ciej oso­bie licz­by poje­dyn­czej, jest autor­stwa arcy­bi­sku­pa Woj­cie­chow­skie­go, któ­ry tak pisał o swo­jej służ­bie: „W pierw­szych latach jego obo­wiąz­ków prze­ło­żeń­skich, na sku­tek pew­nych posu­nięć, jak się oka­za­ło nie zawsze zgod­nych z Wolą Bożą, prze­ko­nał się, jak sam mówi, o swo­jej wiel­kiej sła­bo­ści, nie­mo­cy ducho­wej. Wni­ka­jąc w tę sytu­ację i bio­rąc pod uwa­gę cięż­ki stan Maria­wi­ty­zmu, zde­cy­do­wał się na zasto­so­wa­nie moż­li­wie naj­bar­dziej rady­kal­nych wska­zań Matecz­ki.”

Dzia­łal­ność teo­lo­gicz­no-wydaw­ni­cza arcy­bi­sku­pa to rów­nież waż­ne publi­ka­cje litur­gicz­ne – w 1967 roku uka­zał się Bre­wia­rzyk Maria­wic­ki dla czci­cie­li Prze­naj­święt­sze­go Sakra­men­tu wraz z tek­stem Obja­wie­nia Dzie­ła Wiel­kie­go Miło­sier­dzia, a w 2004 abp Woj­cie­chow­ski wydał Doda­tek do Msza­łu, zawie­ra­ją­cy kil­ka­na­ście for­mu­la­rzy mszal­nych.

Skrom­ny i nie­wy­god­ny

Ci, któ­rzy abp. Woj­cie­chow­skie­go zna­li oso­bi­ście pod­kre­śla­ją jego skrom­ność i poko­rę, a tak­że auten­tycz­ną otwar­tość na inne poglą­dy, nawet jeśli twar­do stał przy zasa­dach maria­wic­kich. Wspo­mi­na­ją go jako dusz­pa­ste­rza nie narzu­ca­ją­ce­go się, chęt­ne­go do dys­ku­sji i kon­struk­tyw­ne­go spo­ru, któ­ry nie dys­kwa­li­fi­ko­wał swo­ich roz­mów­ców, nawet jeśli się z nimi fun­da­men­tal­nie nie zga­dzał.

Abp Woj­cie­chow­ski był rów­nież otwar­ty na ofi­cjal­ny dia­log z inny­mi wyzna­nia­mi chrze­ści­jań­ski­mi, nie tyl­ko z Kościo­łem Sta­ro­ka­to­lic­kim Maria­wi­tów. W latach 80. pro­wa­dził roz­mo­wy z Kościo­łem rzym­sko­ka­to­lic­kim nt. wza­jem­ne­go uzna­nia sakra­men­tu Chrztu Świę­te­go. Paro­krot­nie podej­mo­wał też pró­by włą­cze­nia Kościo­ła Kato­lic­kie­go Maria­wi­tów do Pol­skiej Rady Eku­me­nicz­nej.

Twór­czość teo­lo­gicz­na abp. Woj­cie­chow­skie­go nie była łatwa, w szcze­gól­no­ści dla samych maria­wi­tów, któ­rym nie szczę­dził słów kry­ty­ki za zanie­dba­nia ducho­we. W tek­stach abp. Woj­cie­chow­skie­go mistycz­na ducho­wość i teo­lo­gia łączą się z aspek­ta­mi prak­tycz­ne­go dusz­pa­ster­stwa, służ­bą Kościo­ła i wyzwa­nia­mi współ­cze­sno­ści. Przej­mu­ją­cym, choć nie jedy­nym przy­kła­dem, może być List Paster­ski na Boże Naro­dze­nie i 2000-lecie Nie­po­ka­la­ne­go Poczę­cia i Naro­dze­nia NMP z 1984 r.:

Stan świa­ta i chrze­ści­jań­stwa, jak wie­my, nie jest pocie­sza­ją­cy. U nas, w Maria­wi­ty­zmie, oprócz nie­ła­twych do prze­zwy­cię­że­nia trud­no­ści wyni­ka­ją­cych z bra­ku kapła­nek i kapła­nów – co znaj­du­je wytłu­ma­cze­nie w pla­nach Bożych – poja­wi­ły się smut­niej­sze pro­ble­my, zależ­ne od nas samych, któ­re nazwać trze­ba osła­bie­niem ducha, zanie­dba­niem się w modli­twie, prze­sta­wie­niem się na tory „zewnętrz­no­ści”, a nawet grze­chu. Bia­da maria­wi­tom, tak świec­kim, jak i duchow­nym, któ­rzy dopu­ściw­szy taki stan w sobie, nie­bez­piecz­ny dla ich zba­wie­nia i sie­ją­cy zgor­sze­nie wobec innych, nie sko­rzy­sta­li­by całym ser­cem ze środ­ka łaski i Miło­sier­dzia (…) Trze­ba zabić w sobie śmier­cio­no­śny pęd do obwi­nia­nia innych za ist­nie­ją­ce w nas zło i przy­po­mnieć sobie, że łaskę Bożą czu­je­my zawsze wte­dy, kie­dy sku­tecz­niej pra­cu­je­my nad sobą, a brak jej – nie wte­dy, kie­dy bliź­ni na nas nie naj­le­piej wpły­wa, ale wte­dy, gdy my sami zacznie­my się zanie­dby­wać lub źle czy­nić (…) Napra­wiaj­my więc wszyst­kie zanie­dba­nia, grzesz­ne spra­wy, lek­ko­myśl­ne kro­ki, w posta­ci np. odda­le­nia się od Maria­wi­ty­zmu w związ­ku z zawar­ciem mał­żeń­stwa, wycho­wy­wa­nia dzie­ci przez rodzi­ców w powierz­chow­nej tyl­ko reli­gij­no­ści, nie oży­wio­nej rodzi­ciel­ską wia­rą i czy­stą miło­ścią dla Boga, zamiast w żar­li­wej miło­ści i goto­wo­ści do poświe­ceń dla Dzie­ła Boże­go.

Abp M. Rafa­el zmarł po cięż­kiej cho­ro­bie 17 mar­ca 2005 r. Został pocho­wa­ny przed klasz­to­rem w Feli­cja­no­wie obok figu­ry Mat­ki Bożej, gdzie tak­że spo­czy­wa s. arcy­ka­płan­ka M. Iza­be­la Wiłuc­ka, któ­rą nazy­wał „Anio­łem w ludz­kim cie­le”. Znaj­du­je się tam rów­nież sym­bo­licz­ny grób męczen­ni­ka abp. M. Micha­ła Kowal­skie­go.

Cyta­ty z: Józef M. Rafa­el Woj­cie­chow­ski: Pisma wybra­ne. Dzie­ło Boże­go ratun­ku, Wydaw­nic­two Kościo­ła Kato­lic­kie­go Maria­wi­tów, Feli­cja­nów 2003.

W latach 80. XX w. Tele­wi­zja Pol­ska wyemi­to­wa­ła sze­reg fil­mów o wyzna­niach i reli­giach w Pol­sce. Wypro­du­ko­wa­no rów­nież film o Koście­le Kato­lic­kim Maria­wi­tów, w któ­rym nar­ra­to­rem jest abp M. Rafa­el Woj­cie­chow­ski.

---

Gale­ria