Historia ruchu zielonoświątkowego i odnowy charyzmatycznej

Ponad 520 milio­nów ludzi na całym świe­cie w jakimś stop­niu włą­czy­ło się w ruch zie­lo­no­świąt­ko­wy i odno­wę cha­ry­zma­tycz­ną. Ich histo­rie, począw­szy od 1 stycz­nia 1901 roku, opi­su­je w swo­jej książ­ce “Histo­ria ruchu zie­lo­no­świąt­ko­we­go i odno­wy cha­ry­zma­tycz­nej. Stu­le­cie Ducha Świę­te­go 1901–2001” Vin­son Synan. Ten­czo­ło­wy histo­ryk ruchu zie­lo­no­świąt­ko­we­go i odno­wy cha­ry­zma­tycz­nej, przy­go­to­wał dokład­ne opra­co­wa­nie histo­rycz­ne, z któ­re­go sko­rzy­sta­ją zarów­no oso­by z krę­gu zie­lo­no­świąt­ko­we­go i cha­ry­zma­tycz­ne­go, jak i oso­by spo­za nie­go. Rów­no­le­gle z rela­cją histo­rycz­ną zamiesz­czo­no dzie­siąt­ki tek­stów źró­dło­wych, rzu­ca­ją­cych nowe świa­tło na klu­czo­we posta­ci.

W oddziel­nych roz­dzia­łach omó­wio­no rolę kobiet, czar­no­skó­rych Ame­ry­ka­nów, Laty­no­sów, kazno­dzie­jów uzdro­wień­czych i ewan­ge­li­stów tele­wi­zyj­nych. Znaj­du­je się tam rów­nież roz­dział poświę­co­ny histo­rii ruchu na zie­miach Pol­ski. Każ­dy roz­dział został napi­sa­ny przez bada­cza, będą­ce­go auto­ry­te­tem w danej dzie­dzi­nie.

W kolo­ro­wym roz­kła­da­nym dia­gra­mie chro­no­lo­gicz­nym przed­sta­wio­no naj­waż­niej­sze wyda­rze­nia każ­de­go dzie­się­cio­le­cia XX wie­ku. Wykres w posta­ci drze­wa gene­alo­gicz­ne­go pozwa­la poznać pocho­dze­nie wszyst­kich waż­nych ruchów i kościo­łów, któ­re włą­czy­ły się w ruch pen­te­ko­stal­ny lub zna­la­zły się pod jego wyraź­nym wpły­wem. „Począw­szy od garst­ki osób w 1901 roku, ruch zie­lo­no­świąt­ko­wy sta­le się powięk­szał, by u pro­gu XXI wie­ku stać się naj­więk­szym wyzna­niem pro­te­stanc­kim na świe­cie. Z ponad dwu­stu milio­na­mi człon­ków, nale­żą­cych do róż­nych deno­mi­na­cji zie­lo­no­świąt­ko­wych, gru­pa ta jest obec­nie więk­sza od Kościo­łów pra­wo­sław­nych i sta­no­wi dru­gą co do wiel­ko­ści rodzi­nę Kościo­łów chrze­ści­jań­skich, pod wzglę­dem liczeb­nym ustę­pu­ją­cą tyl­ko Kościo­ło­wi rzym­sko-kato­lic­kie­mu.

Oprócz wspo­mnia­nych powy­żej kla­sycz­nych zie­lo­no­świąt­kow­ców, w Kościo­łach pro­te­stanc­kich głów­ne­go nur­tu, w Koście­le rzym­sko­ka­to­lic­kim i Kościo­łach nie­za­leż­nych poja­wi­ło się milio­ny cha­ry­zma­ty­ków. Sza­cu­je się, że łącz­na licz­ba zie­lo­no­świąt­kow­ców i cha­ry­zma­ty­ków wyno­si obec­nie ponad pięć­set milio­nów osób. Tak dyna­micz­ny roz­wój skło­nił nie­któ­rych histo­ry­ków do okre­śle­nia XX wie­ku mia­nem „stu­le­cia zie­lo­no­świąt­ko­we­go.

Za pierw­szych zie­lo­no­świąt­kow­ców, we współ­cze­snym zna­cze­niu tego sło­wa, moż­na uznać te oso­by, któ­re w 1901 roku były zwią­za­ne ze szko­łą biblij­ną Par­ha­ma w Tope­ce w sta­nie Kan­sas. Nie­mniej jed­nak dopie­ro w 1906 roku pen­te­ko­sta­lizm zyskał świa­to­wy roz­głos. Nastą­pi­ło to w wyni­ku prze­bu­dze­nia przy Azu­sa Stre­et w Los Ange­les, na któ­re­go cze­le stał pastor Wil­liam Sey­mo­ur. (…) W 1906 roku popro­szo­no go o obję­cie funk­cji pasto­ra w murzyń­skim koście­le uświę­ce­nio­wym w Los Ange­les. Histo­rycz­ne spo­tka­nia roz­po­czę­ły się w kwiet­niu 1906 roku w daw­nym budyn­ku Afri­can Metho­dist Epi­sco­pal Church na Azu­sa Stre­et 312 w cen­trum Los Ange­les. To, co wyda­rzy­ło się w wyni­ku prze­bu­dze­nia na Azu­sa Stre­et, od dzie­się­cio­le­ci fascy­nu­je histo­ry­ków Kościo­ła. Jak dotąd niko­mu nie uda­ło się tego w peł­ni zro­zu­mieć ani wyja­śnić.

Azu­sa Stre­et Apo­sto­lic Faith Mis­sion pro­wa­dzi­ła trzy nabo­żeń­stwa dzien­nie nie­prze­rwa­nie przez trzy i pół roku. Tysią­ce osób prze­ży­ło chrzest w Duchu Świę­tym, potwier­dzo­ny mówie­niem języ­ka­mi. Apo­sto­lic Faith – gaze­ta, któ­rą Sey­mo­ur roz­sy­łał za dar­mo do oko­ło pięć­dzie­się­ciu tysię­cy czy­tel­ni­ków, sta­ła się nośni­kiem wie­ści o prze­bu­dze­niu. Z Azu­sa Stre­et pen­te­ko­sta­lizm roz­prze­strze­nił się gwał­tow­nie po całym świe­cie, sta­jąc się jed­nym z głów­nych nur­tów chrze­ści­jań­stwa. (…)

Ruch Azu­sa Stre­et sta­no­wił swo­iste połą­cze­nie reli­gii uświę­ce­nio­wej bia­łych Ame­ry­ka­nów z róż­ny­mi for­ma­mi poboż­no­ści, wywo­dzą­cy­mi się z tra­dy­cji chrze­ści­jań­skiej czar­no­skó­rych Ame­ry­ka­nów, któ­ra od cza­sów nie­wol­nic­twa roz­wi­ja­ła się na połu­dniu Sta­nów Zjed­no­czo­nych. Peł­ne eks­pre­sji uwiel­bie­nie i pie­śni pochwal­ne, połą­czo­ne z okrzy­ka­mi i tań­cem, wystę­po­wa­ły powszech­nie zarów­no wśród bia­łych miesz­kań­ców regio­nu Apal­la­chów, jak i Murzy­nów z Połu­dnia. Połą­cze­nie daru języ­ków i innych cha­ry­zma­tów z muzy­ką i uwiel­bie­niem, cha­rak­te­ry­stycz­ny­mi zarów­no dla czar­nych z Połu­dnia, jak i bia­łych, stwo­rzy­ło nową, rodzi­mą for­mę pen­te­ko­sta­li­zmu.

Ten nowy wyraz życia chrze­ści­jań­skie­go oka­zał się nie­zwy­kle atrak­cyj­ny dla uci­śnio­nych i bied­nych miesz­kań­ców Ame­ry­ki i innych kra­jów świa­ta. Fakt, że przy Azu­sa Stre­et spo­ty­ka­li się zgod­nie przed­sta­wi­cie­le róż­nych ras, sta­no­wił w tam­tych cza­sach, zdo­mi­no­wa­nych przez rasizm i segre­ga­cję raso­wą, praw­dzi­wy ewe­ne­ment. Wie­lu obser­wa­to­rom nie mie­ści­ło się w gło­wie, że czar­ni i bia­li mogą wspól­nie uczest­ni­czyć w nabo­żeń­stwie, pro­wa­dzo­nym przez czar­no­skó­re­go pasto­ra. Miej­sce Wil­lia­ma Sey­mo­ura jako waż­nej posta­ci życia reli­gij­ne­go w dwu­dzie­stym stu­le­ciu nie pod­le­ga już chy­ba dys­ku­sji.”

O publi­ka­cji

Mie­czy­sław Czaj­ko, zwierzch­nik Kościo­ła Zie­lo­no­świąt­ko­we­go w Pol­sce:

„Z rado­ścią trze­ba też odno­to­wać, że sami zie­lo­no­świąt­kow­cy zaję­li się nauko­wo swą histo­rią, ducho­wo­ścią i teo­lo­gią. Auto­rów z tego krę­gu jest coraz wię­cej. Nale­ży do nich tak­że Harold Vin­son Synan, a tak­że jego aka­de­mic­cy kole­dzy, któ­rych przy­czyn­ki znaj­du­ją się w tej książ­ce. Wyra­ża­my sło­wa uzna­nia i wdzięcz­no­ści Wydaw­cy, mając jed­no­cze­śnie nadzie­ję, iż ta pra­ca zain­spi­ru­je kolej­nych bada­czy w naszym kra­ju i posze­rzy gro­no naukow­ców zaj­mu­ją­cych się tym naj­dy­na­micz­niej roz­wi­ja­ją­cym się nur­tem chrze­ści­jań­stwa.” (ze wstę­pu)

Zbi­gniew Pasek, zało­ży­ciel Pra­cow­ni Doku­men­ta­cji Wyznań Reli­gij­nych w Pol­sce Współ­cze­snej:

„Niniej­sza publi­ka­cja sta­no­wi donio­sły krok w przy­bli­ża­niu pol­skie­mu czy­tel­ni­ko­wi dok­try­ny, prak­tyk kul­to­wych i histo­rii ruchu zie­lo­no­świąt­ko­we­go. Jest zna­czą­cym wkła­dem w ubo­gą pol­sko­ję­zycz­ną lite­ra­tu­rę poświę­co­ną ducho­wo­ści pen­te­ko­stal­nej. To skarb­ni­ca tak dla szu­ka­ją­cych odpo­wie­dzi na pyta­nie „kim jeste­śmy?” samych zie­lo­no­świąt­kow­ców, jak i dla oso­by postron­nej, chcą­cej roz­po­cząć stu­dia nad tym nur­tem chrze­ści­jań­stwa.” (ze wstę­pu)

Pat Robert­son, kanc­lerz Regent Uni­ver­si­ty:

„Pra­gnę pole­cić nową książ­kę Vin­so­na Syna­na Histo­ria ruchu zie­lo­no­świąt­ko­we­go i odno­wy cha­ry­zma­tycz­nej wszyst­kim, któ­rzy chcą dowie­dzieć się wię­cej o dzia­ła­niu Boga w XX wie­ku. Autor poda­je nie tyl­ko dokład­ne dane histo­rycz­ne, lecz tak­że jako uczest­nik wie­lu opi­sy­wa­nych wyda­rzeń dzie­li się swo­imi oso­bi­sty­mi spo­strze­że­nia­mi”.

C. Peter Wagner, kanc­lerz Wagner Leader­ship Insti­tu­te:

„Zadzi­wia­ją­cy roz­wój ruchu zie­lo­no­świąt­ko­we­go i cha­ry­zma­tycz­ne­go w dwu­dzie­stym stu­le­ciu jest bez­pre­ce­den­so­wy w całej histo­rii Kościo­ła. Jestem nie­zmier­nie wdzięcz­ny, że to potęż­ne dzie­ło Ducha Świę­te­go zosta­ło udo­ku­men­to­wa­ne dla potom­no­ści w tej nie­zwy­kłej książ­ce”.

Spis tre­ści:Przed­mo­wa do wyda­nia pol­skie­goW­pro­wa­dze­nie

W poszu­ki­wa­niu toż­sa­mo­ści — ruch zie­lo­no­świąt­ko­wy u pro­gu XXI wie­ku

1. Stu­le­cie zie­lo­no­świąt­ko­we: zarys ogól­ny­Vin­son Synan

2. Korze­nie zie­lo­no­świąt­ko­we­Vin­son Synan

3. Prze­bu­dze­nie przy Azu­sa Stre­etRo­bert Owens

4. Na krań­ce świa­ta – glo­bal­na eks­pan­sja pen­te­ko­sta­li­zmu Gray B. McGee

5. Uświę­ce­nio­we Kościo­ły zie­lo­no­świąt­ko­we­Vin­son Synan

6. Kościo­ły zie­lo­no­świąt­ko­we „doko­na­ne­go dzieła”Vinson Synan

7. Odno­wa cha­ry­zma­tycz­na docie­ra do Kościo­łów histo­rycz­nych Vin­son Synan8. „Cha­ry­zma­ty­cy” – odno­wa w głów­nych deno­mi­na­cjach pro­te­stanc­kich Vin­son Synan

9. Katol
icka odno­wa cha­ry­zma­tycz­naks. Peter Hoc­ken

10. Kobie­ty peł­ne Ducha Susan C. Hyatt

11. Pen­te­ko­sta­lizm wśród czar­no­skó­rych Ame­ry­ka­nów w XX wie­ku­Da­vid Daniels III

12. Laty­no­ski pen­te­ko­sta­lizm w obu Ame­ry­kach Pablo A. Deiros and Ece­rett A. Wil­son

13. Kazno­dzie­je uzdro­wień­czy i ewan­ge­li­ści tele­wi­zyj­ni po dru­giej woj­nie świa­to­wej David E. Har­rell Jr.

14. Nur­ty odno­wy pod koniec XX wie­ku­Vin­son Synan

15. Ogól­no­świa­to­wa odno­wa w Duchu Świę­tym­Da­vid B. Bar­rett

16. Histo­ria ruchu zie­lo­no­świąt­ko­we­go i odno­wy cha­ry­zma­tycz­nej na zie­miach Pol­ski Zbi­gniew Pasek

17. Index

Data wyda­nia: 2006–11-11Cena: 68 zł (brutto)Okładka: twar­da­For­mat: A5 (148x210 mm)Ilość stron: 530

Pobierz frag­ment książ­ki w pli­ku PDF