Kardynał Franz Koenig — architekt Soboru

O Koeni­gu mówi i pisze się dużo. W Wiel­kiej Bry­ta­nii uka­za­ła się książ­ka Chri­sty Pon­gratz-Lip­pitt pt.: „Otwar­ty na Boga, otwar­ty na świat: ostat­ni testa­ment”. Książ­ka powsta­ła w opar­ciu o wywia­dy, jakie autor­ka, kore­spon­dent­ka kato­lic­kie­go cza­so­pi­sma „The Tablett” w Austrii, prze­pro­wa­dzi­ła z kar­dy­na­łem Koeni­giem. Publi­ka­cja ta poka­zu­je kar­dy­na­ła jako czło­wie­ka pojed­na­nia, zaan­ga­żo­wa­ne­go w eku­me­nizm, dia­log ze współ­cze­snym świa­tem oraz reli­gia­mi nie­chrze­ści­jań­ski­mi. Doku­men­tu­je naj­waż­niej­sze eta­py barw­ne­go życia Koeni­ga, któ­ry stał się sym­bo­lem dia­lo­gu w podzie­lo­nej Euro­pie i jed­nym z pro­ro­ków Euro­py po upad­ku komu­ni­stycz­ne­go tota­li­ta­ry­zmu. Kim był kar­dy­nał Franz Koenig?

Kar­dy­nał od dia­lo­gu

Uro­dził się 3 sierp­nia 1905 roku w chłop­skiej rodzi­nie w miej­sco­wo­ści Warth (dol­na Austria). Po nauce wgim­na­zjum roz­po­czął stu­dia teo­lo­gicz­ne i filo­zo­ficz­ne, naj­pierw we Wied­niu, a póź­niej w Rzy­mie. Świę­ce­nia kapłań­skie przy­jął 27 paź­dzier­ni­ka 1933 w Rzy­mie. Przez kil­ka lat pra­co­wał jako wika­riusz w jed­nej z para­fii rodzin­nej Die­ce­zji St Poel­ten, podej­mu­jąc jed­no­cze­śnie dzia­łal­ność dydak­tycz­ną. Po woj­nie roz­po­czę­ła się karie­ra aka­de­mic­ka ks. Koeni­ga. W 1948 roku został pro­fe­so­rem nad­zwy­czaj­nym teo­lo­gii moral­nej w Sal­zbur­gu. W 1952 roku papież Pius XII mia­no­wał Koeni­ga arcy­bi­sku­pem-koadiu­to­rem wie­deń­skie­go metro­po­li­ty The­odo­ra Innit­ze­ra. 17 czerw­ca 1956 roku arcy­bi­skup Koenig objął Archi­die­ce­zję Wie­deń­ską, któ­rą kie­ro­wał przez 30 lat. W 1958 roku otrzy­mał kape­lusz kar­dy­nal­ski.

Kar­dy­nał Koenig był jed­nym z głów­nych archi­tek­tów Dru­gie­go Sobo­ru Waty­kań­skie­go. Od daw­na inte­re­so­wał się zagad­nie­nia­mi eku­me­ni­zmu. Prze­łom nastą­pił w 1960 roku, gdy hie­rar­cha uległ poważ­ne­mu wypad­ko­wi w dro­dze do Zagrze­bia. We wspo­mnie­niach wie­lo­krot­nie powta­rzał, że było to dla nie­go zna­kiem, aby sta­rać się o więk­sze zbli­że­nie z Kościo­ła­mi wschod­ni­mi. We Wied­niu zało­żył w 1964 roku słyn­ny dziś insty­tut wschod­ni Pro Orien­te, któ­re­go celem było budo­wa­nie mostów mię­dzy Kościo­łem Rzym­sko­ka­to­lic­kim a Kościo­ła­mi tra­dy­cji wschod­niej. To wła­śnie tutaj kar­dy­nał Joseph Rat­zin­ger wygło­sił słyn­ny refe­rat, w któ­rym stwier­dził, że Kościół Rzym­ski nie może ocze­ki­wać od Kościo­łów pra­wo­sław­nych nicze­go wię­cej, co wycho­dzi poza naucza­nie pierw­szych sied­miu sobo­rów eku­me­nicz­nych.

Kar­dy­nał Koenig posia­dał dosko­na­łe kon­tak­ty z pra­wo­sław­ny­mi hie­rar­cha­mi róż­nych obrząd­ków. Ze świa­tem pra­wo­sław­nym nie bał się poru­szać naj­bar­dziej zapal­nych pro­ble­mów w dia­lo­gu mię­dzy Wscho­dem a Zacho­dem. W jed­nym z wywia­dów udzie­lo­nych Pon­gratz-Lip­pitt kar­dy­nał Koenig wspo­mi­na o jed­nej z roz­mów z eku­me­nicz­nym patriar­chą Kon­stan­ty­no­po­la Athe­na­go­ra­sem I, któ­ry jako pierw­szy patriar­cha wscho­du spo­tkał się z rzym­skim papie­żem (Paw­łem VI) od cza­sów wiel­kiej schi­zmy w 1054 roku. Athe­na­go­ras I powie­dział Koeni­go­wi, że dla nie­go oso­bi­ście pry­mat papie­ski nie sta­no­wi prze­szko­dy dla jed­no­ści chrze­ści­jan.

Gdy zakoń­czył się Sobór natu­ral­nym kan­dy­da­tem na prze­wod­ni­czą­ce­go Papie­skie­go Sekre­ta­ria­tu ds. Jed­no­ści Chrze­ści­jan był wła­śnie Koenig. Papież jed­nak zde­cy­do­wał ina­czej i popro­sił Austria­ka o obję­cie kie­row­nic­twa nad Papie­skim Sekre­ta­ria­tem ds. Dia­lo­gu z Nie­wie­rzą­cy­mi. Posta­wa dia­lo­gu widocz­na była tak­że w Austrii, gdzie kar­dy­nał dopro­wa­dził do zbli­że­nia mię­dzy Kościo­łem a socjal­de­mo­kra­ta­mi. Nie wszyst­kim to się jed­nak podo­ba­ło. Co bar­dziej nie­życz­li­wi zaczę­li okre­ślać Koeni­ga mia­nem „czer­wo­ne­go kar­dy­na­ła”.

Koenig koor­dy­no­wał dia­log Kościo­ła z nie­wie­rzą­cy­mi przez 15 lat. Hie­rar­cha anga­żo­wał się tak­że w dia­log z juda­izmem i isla­mem. Był pierw­szym hie­rar­chą rzym­sko­ka­to­lic­kim, któ­ry wygło­sił odczyt na słyn­nym Uni­wer­sy­te­cie Al Azhar w Kairze.

Dłu­gi Wiel­ki Pią­tek Kościo­ła w Austrii

W 1986 roku w kate­drze św. Szcze­pa­na w Wied­niu kar­dy­nał Koenig kon­se­kro­wał nowe­go arcy­bi­sku­pa Wied­nia Han­sa Her­man­na Gro­era. Zdru­zgo­ta­ny musiał obser­wo­wać upa­dek auto­ry­te­tu Kościo­ła, gdy Gro­er został oskar­żo­ny o sek­su­al­ne wyko­rzy­sty­wa­nie nie­let­nich.

W 1995 roku Waty­kan mia­no­wał arcy­bi­sku­pa Chri­sto­pha Scho­en­bor­na koadiu­to­rem kar­dy­na­ła Gro­era. Wkrót­ce Scho­en­born został nowym arcy­bi­sku­pem Wied­nia, któ­rym jest do dziś. Okres skan­da­lu wokół Gro­era kar­dy­nał Koenig nazy­wał dłu­gim, Wiel­kim Piąt­kiem Kościo­ła w Austrii, któ­ry spo­wo­do­wał „nie­wy­po­wie­dzia­ne cier­pie­nia” oraz „lata pola­ry­za­cji i kon­flik­tów” w Koście­le. Hie­rar­cha wie­lo­krot­nie kry­ty­ko­wał biu­ro­kra­cję Kurii Rzym­skiej za aro­gan­cję, chłód oraz nie­li­cze­nie się z gło­sem lokal­nych bisku­pów oraz wier­nych.

Koenig był lau­re­atem wie­lu nagród i odzna­czeń, począw­szy od tytu­łu hono­ro­we­go oby­wa­te­la Wied­nia, a skoń­czyw­szy na nie­zli­czo­nych dok­to­ra­tach hono­ris cau­sa wie­lu uczel­ni zagra­nicz­nych. Kar­dy­nał Franz Koenig zmarł we śnie w wie­ku 98 lat o trze­ciej nad ranem 13 mar­ca 2004 roku.

:: Ekumenizm.pl: Wspo­mnie­nie wiel­kie­go pro­ro­ka

:: Ekumenizm.pl: Pierw­sza rocz­ni­ca śmier­ci