Kurs przedmałżeński — pomoc

Witam! Chciał­bym zapo­znać się zza­sa­da­mi, któ­re obo­wią­zu­ją pod­czas zawar­cia zwiaz­ku mał­żeń­skie­go. Potrze­bu­ję “zasad”, któ­re nale­zy speł­nić przed ślu­bem u księ­dza. Z góry bar­dzo dzię­ku­ję 🙂

Sza­now­ny Panie

Wraz z raty­fi­ka­cją w 1998 r. Kon­kor­da­tu zawar­te­go pomię­dzy Sto­li­cą Apo­stol­ską a Rze­czą­po­spo­li­tą Pol­ską 28 lip­ca 1993 r. zaist­nia­ła nor­ma praw­na zwa­na „mał­żeń­stwem kon­kor­da­to­wym”. Wypły­wa ona z art. 10 tegoż Kon­kor­da­tu, a tak­że następ­nie z innych norm w pol­skim pra­wie. Mał­żeń­stwo kon­kor­da­to­we ozna­cza, iż po speł­nie­niu odpo­wied­nich warun­ków będzie mia­ło ono kon­se­kwen­cje nie tyl­ko wobec pra­wa kano­nicz­ne­go, ale tak­że w pra­wie pań­stwo­wym. W związ­ku z raty­fi­ka­cją Kon­kor­da­tu i wej­ściem w życie insty­tu­cji mał­żeń­stwa kon­kor­da­to­we­go wyda­no nastę­pu­ją­ce akty praw­ne:

a) Usta­wa z dnia 24 lip­ca 1998 r. o zmia­nie ustaw — Kodeks rodzin­ny i opie­kuń­czy, Kodeks postę­po­wa­nia cywil­ne­go, Pra­wo o aktach sta­nu cywil­ne­go, usta­wy o sto­sun­ku Pań­stwa do Kościo­ła Kato­lic­kie­go w Rze­czy­po­spo­li­tej Pol­skiej oraz nie­któ­rych innych ustaw (Dz. U. nr 117, poz. 757);

b) Roz­po­rzą­dze­nie Mini­stra Spraw Wewnętrz­nych i Admi­ni­stra­cji z dnia 26 paź­dzier­ni­ka 1998 r. w spra­wie szcze­gó­ło­wych zasad spo­rzą­dza­nia aktów sta­nu cywil­ne­go, spo­so­bu pro­wa­dze­nia ksiąg sta­nu cywil­ne­go, ich kon­tro­li, prze­cho­wy­wa­nia i zabez­pie­cze­nia oraz wzo­rów aktów sta­nu cywil­ne­go, ich odpi­sów, zaświad­czeń i pro­to­ko­łów (Dz. U. nr 136, poz. 884);

c) Obwiesz­cze­nie Mini­stra Spraw Wewnętrz­nych i Admi­ni­stra­cji z dnia 4 listo­pa­da 1998 r. w spra­wie ogło­sze­nia wyka­zu sta­no­wisk, któ­rych zaj­mo­wa­nie upo­waż­nia do spo­rzą­dze­nia zaświad­cze­nia sta­no­wią­ce­go pod­sta­wę spo­rzą­dze­nia aktu mał­żeń­stwa zawar­te­go w spo­sób okre­ślo­ny w art. 1 § 2 i 3 Kodek­su rodzin­ne­go i opie­kuń­cze­go (Moni­tor Pol­ski nr 40, poz. 554), wraz z Załącz­ni­kiem.

Akty te weszły w życie z dniem 15 listo­pa­da 1998 r.

W/W są zmia­na­mi w pra­wie pol­skim. Nato­miast Kon­fe­ren­cja Epi­sko­pa­tu Pol­ski wpro­wa­dzi­ła wytycz­ne dla księ­ży:

- Wier­ni Kościo­ła kato­lic­kie­go w Pol­sce zawie­ra­ją­cy mał­żeń­stwo kano­nicz­ne, mają obo­wią­zek uzy­ska­nia dla nie­go skut­ków cywil­nych, zapew­nio­nych w Kon­kor­da­cie (art. 10). Bez zgo­dy Ordy­na­riu­sza miej­sca nie wol­no zatem asy­sto­wać przy mał­żeń­stwach nup­tu­rien­tów, któ­rzy nie chcą, by ich mał­żeń­stwo wywie­ra­ło skut­ki w pra­wie pol­skim. Ordy­na­riusz miej­sca może zezwo­lić na zawar­cie mał­żeń­stwa bez skut­ków cywil­nych tyl­ko w wyjąt­ko­wych przy­pad­kach z waż­nych powo­dów pasto­ral­nych (por. kan. 1071 § 1, nr 2 KPK).

W prak­ty­ce dusz­pa­ster­skiej ozna­cza ona, że zasad­ni­czo wszyst­kie mał­żeń­stwa kościel­ne win­ny mieć gwa­ran­to­wa­ne skut­ki cywil­ne, prze­wi­dzia­ne pra­wem pol­skim. Może się to doko­nać w dwo­ja­ki spo­sób:

a) poprzez zawar­cie mał­żeń­stwa kon­kor­da­to­we­go.

b) poprzez uprzed­nie zawar­cie mał­żeń­stwa cywil­ne­go wobec kie­row­ni­ka urzę­du sta­nu cywil­ne­go, a następ­nie mał­żeń­stwa kano­nicz­ne­go (w takim przy­pad­ku w urzę­dach para­fial­nych nale­ży sto­so­wać dotych­cza­so­wą pro­ce­du­rę i for­mal­no­ści wyma­ga­ne do zawar­cia mał­żeń­stwa).

Jeże­li nup­tu­rien­ci nie zawar­li mał­żeń­stwa cywil­ne­go, a chcą zawrzeć mał­żeń­stwo kano­nicz­ne bez skut­ków cywil­nych, spra­wę nale­ży przed­sta­wić Ordy­na­riu­szo­wi miej­sca, poda­jąc powo­dy takiej decy­zji nup­tu­rien­tów, celem uzy­ska­nia sto­sow­nej zgo­dy. Podob­nie nale­ży postą­pić, jeże­li narze­cze­ni przy­rze­ka­ją, że skut­ki cywil­ne dla swo­je­go mał­żeń­stwa kano­nicz­ne­go chcą uzy­skać przed kie­row­ni­kiem urzę­du sta­nu cywil­ne­go dopie­ro po zawar­ciu mał­żeń­stwa w Koście­le.

W przy­pad­ku, gdy mał­żeń­stwo cywil­ne nie może być uzna­ne lub zawar­te według pra­wa pań­stwo­we­go, nale­ży zacho­wać prze­pis kan. 1071 § 1, 20 KPK i kan. 789, 20 KKKW.

Zgod­nie z nr 50 Instruk­cji Kon­fe­ren­cji Epi­sko­pa­tu Pol­ski o przy­go­to­wa­niu do zawar­cia mał­żeń­stwa w Koście­le kato­lic­kim z dnia 5 wrze­śnia 1986 r., sta­no­wią­cym, że wie­kiem obo­wią­zu­ją­cym do godzi­wo­ści zawar­cia mał­żeń­stwa w Pol­sce (por. kan. 1083 § 2 KPK) jest gra­ni­ca wie­ku okre­ślo­na aktu­al­nie obo­wią­zu­ją­cym usta­wo­daw­stwem pań­stwo­wym, w związ­ku z wej­ściem w życie zmia­ny pol­skie­go Kodek­su rodzin­ne­go i opie­kuń­cze­go, z dniem 15 listo­pa­da 1998 r. do godzi­we­go zawar­cia mał­żeń­stwa wyma­ga się ukoń­cze­nia 18. roku życia zarów­no przez męż­czy­znę, jak i kobie­tę. Zmia­na ta odno­si się do wszyst­kich mał­żeństw, a nie tyl­ko do mał­żeń­stwa kon­kor­da­to­we­go.

Nor­my szcze­gó­ło­we:

Pro­ce­du­ra zwy­czaj­na (poza nie­bez­pie­czeń­stwem śmier­ci):

- Nup­tu­rien­ci win­ni zgło­sić się do wła­ści­we­go urzę­du para­fial­ne­go na trzy mie­sią­ce przed pla­no­wa­ną datą zawar­cia mał­żeń­stwa kano­nicz­ne­go, aby dopeł­nić:

a) for­mal­no­ści wyma­ga­nych przez pra­wo kościel­ne (tak, jak dotych­czas – o tym słów kil­ka na koń­cu);

b) for­mal­no­ści zwią­za­nych z uzy­ska­niem skut­ków cywil­nych pla­no­wa­ne­go mał­żeń­stwa kano­nicz­ne­go.

- Celem uzy­ska­nia skut­ków cywil­nych:

a) nup­tu­rien­ci mają obo­wią­zek przed­ło­że­nia trzech egzem­pla­rzy „Zaświad­cze­nia o bra­ku oko­licz­no­ści wyłą­cza­ją­cych zawar­cie mał­żeń­stwa” (tzn. o bra­ku prze­szkód z pra­wa pol­skie­go do zawar­cia mał­żeń­stwa), spo­rzą­dzo­ne­go przez kie­row­ni­ka urzę­du sta­nu cywil­ne­go miej­sca zamiesz­ka­nia jed­ne­go z nup­tu­rien­tów (por. str. 1 for­mu­la­rza, sta­no­wią­ce­go Załącz­nik nr 1 do niniej­szej Instruk­cji);

b) duchow­ny ma obo­wią­zek poin­for­mo­wać nup­tu­rien­tów o tre­ści pod­sta­wo­wych prze­pi­sów pra­wa pol­skie­go doty­czą­cych zawar­cia mał­żeń­stwa i jego skut­ków (odby­wa się to poprzez zapo­zna­nie ich z art. 1, art. 8 i art. 23 Kodek­su rodzin­ne­go i opie­kuń­cze­go, sta­no­wią­cych Załącz­nik nr 2 do niniej­szej Instruk­cji).

- „Zaświad­cze­nie” kie­row­ni­ka urzę­du sta­nu cywil­ne­go jest waż­ne trzy mie­sią­ce od dnia jego wyda­nia. Ostat­ni dzień jego waż­no­ści okre­ślo­ny jest w odpo­wied­niej rubry­ce „Zaświad­cze­nia” kie­row­ni­ka urzę­du sta­nu cywil­ne­go. Pro­boszcz nie może zała­twiać for­mal­no­ści zwią­za­nych z zawar­ciem mał­żeń­stwa, jeże­li nie zosta­nie mu przed­sta­wio­ne waż­ne zaświad­cze­nie kie­row­ni­ka urzę­du sta­nu cywil­ne­go.

- Spra­wy zwią­za­ne z oświad­cze­nia­mi przy­szłych mał­żon­ków, doty­czą­cy­mi ich nazwisk i nazwisk dzie­ci, są zała­twia­ne we wła­ści­wym urzę­dzie sta­nu cywil­ne­go w związ­ku z wysta­wia­niem „Zaświad­cze­nia o bra­ku oko­licz­no­ści wyłą­cza­ją­cych zawar­cie mał­żeń­stwa”.

- Do zawar­cia mał­żeń­stwa kon­kor­da­to­we­go przez kobie­tę, któ­ra nie ukoń­czy­ła 18. roku życia wyma­ga się zezwo­le­nia sądu opie­kuń­cze­go oraz dys­pen­sy Ordy­na­riu­sza miej­sca (por. nr 8–10 niniej­szej Instruk­cji).

- Do zawar­cia mał­żeń­stwa kon­kor­da­to­we­go przez peł­no­moc­ni­ka, oprócz zacho­wa­nia prze­pi­sów pra­wa kano­nicz­ne­go, wyma­ga­ne jest rów­nież zezwo­le­nie sądu pań­stwo­we­go.

- Duchow­ny, wobec któ­re­go nup­tu­rien­ci zawie­ra­ją mał­żeń­stwo kon­kor­da­to­we ma obo­wią­zek zatrosz­czyć się o spo­rzą­dze­nie „Zaświad­cze­nia o zawar­ciu mał­żeń­stwa”, czy­li o wypeł­nie­nie for­mu­la­rza znaj­du­ją­ce­go się na dru­giej stro­nie „Zaświad­cze­nia” otrzy­ma­ne­go z urzę­du sta­nu cywil­ne­go (por. str. 2 Załącz­ni­ka nr 1 do niniej­szej Instruk­cji).

b) „Zaświad­cze­nie” win­no być spo­rzą­dzo­ne w trzech egzem­pla­rzach, poprzez dokład­ne wypeł­nie­nie wszyst­kich zawar­tych w nim rubryk, opa­trzo­ne kościel­ną pie­czę­cią, pod­pi­sem duchow­ne­go, wobec któ­re­go wyra­żo­no zgo­dę na mał­żeń­stwo kano­nicz­ne ze skut­ka­mi cywil­ny­mi.

c) „Zaświad­cze­nie” win­no być pod­pi­sa­ne rów­nież przez mał­żon­ków i dwóch peł­no­let­nich świad­ków, czy­li mają­cych ukoń­czo­ny 18. rok życia.

d) W odpo­wied­nim miej­scu „Zaświad­cze­nie” pod­pi­su­je tak­że duchow­ny, zobo­wią­za­ny do prze­sła­nia go urzę­do­wi sta­nu cywil­ne­go, a więc pro­boszcz, admi­ni­stra­tor para­fii, albo wika­riusz w zastęp­stwie pro­bosz­cza. Obok imie­nia i nazwi­ska ma on obo­wią­zek wska­zać sta­no­wi­sko, z racji któ­re­go ma pra­wo pod­pi­sać „Zaświad­cze­nie”.

- Bez­po­śred­nio przed cele­bra­cją mał­żeń­stwa kon­kor­da­to­we­go, nup­tu­rien­ci, w obec­no­ści świad­ków i wobec duchow­ne­go, któ­ry będzie asy­sto­wał przy zawie­ra­niu mał­żeń­stwa, potwier­dza­ją wolę wywar­cia skut­ków cywil­nych mał­żeń­stwa kano­nicz­ne­go, skła­da­jąc pod­pi­sy w odpo­wied­nim miej­scu „Zaświad­cze­nia o zawar­ciu mał­żeń­stwa”, na wszyst­kich trzech egzem­pla­rzach. To samo czy­nią świad­ko­wie, nato­miast duchow­ny asy­stu­ją­cy zło­ży swój pod­pis dopie­ro po zawar­ciu mał­żeń­stwa kon­kor­da­to­we­go.

Wię­cej moż­na prze­czy­tać w Instruk­cji dla księ­ży doty­czą­cej mał­żeństw kon­kor­da­to­wych, wyda­nej przez Kon­fe­ren­cję Epi­sko­pa­tu Pol­ski. Nie jest to doku­ment taj­ny, moż­na go zna­leźć w inter­ne­cie: www.episkopat.pl Doku­ment ten okre­śla m.in. tak­że obo­wiąz­ki pro­bosz­cza para­fii i poda­je inne wytycz­ne odno­śnie mał­żeń­stwa kon­kor­da­to­we­go.

Wyma­ga­ne pra­wem Kościo­ła doku­men­ty, aby mał­żeń­stwo mia­ło skut­ki wobec pra­wa kano­nicz­ne­go to: świa­dec­two chrztu wysta­wio­ne mak­sy­mal­nie 3 mies. wstecz, świa­dec­two bierz­mo­wa­nia (w prak­ty­ce wyglą­da to tak, że w świa­dec­twie chrztu pisze się o przy­ję­ciu sakra­men­tu bierz­mo­wa­nia. Są to tzw. „uwa­gi na mar­gi­ne­sie księ­gi chrztów”), zaświad­cze­nie o ukoń­cze­niu kur­su przed­mał­żeń­skie­go. W kan­ce­la­rii para­fial­nej pro­boszcz para­fii lub oso­ba przez nie­go praw­nie upo­waż­nio­na spo­rzą­dza pro­to­kół przed­ślub­ny, bada­jąc czy narze­cze­ni nie mają prze­szkód do mał­żeń­stwa wypły­wa­ją­cych z pra­wa kano­nicz­ne­go oraz tak­że zosta­ną poin­for­mo­wa­ni o kato­lic­kim rozu­mie­niu mał­żeń­stwa. Spo­rzą­dza­ją­cy pro­to­kół poin­for­mu­je narze­czo­nych o skut­kach kano­nicz­nych mał­żeń­stwa. Swo­ją zgo­dę narze­cze­ni przy­pie­czę­tu­ją zgod­nym zło­że­niem pod­pi­sów pod pro­to­ko­łem, razem z pod­pi­sem spo­rzą­dza­ją­ce­go pro­to­kół. Jest obo­jęt­nie, czy mał­żeń­stwo zosta­nie zawar­te w koście­le pani mło­dej czy pana mło­de­go. Sta­ro­daw­na pol­ska tra­dy­cja, iż mał­żeń­stwo zosta­je zawar­te w koście­le para­fial­nym pani mło­dej nie jest nor­mą praw­ną. Jeśli mał­żeń­stwo będzie zawie­ra­ne poza kościo­łem para­fial­nym narze­czo­nych, wte­dy pro­boszcz para­fii wysta­wi nie­zbęd­ne doku­men­ty. Nie jest to jed­nak dla narze­czo­nych na tyle istot­ne, leży to bowiem w obo­wiąz­kach pro­bosz­cza. Trze­ba poin­for­mo­wać jedy­nie nie tyl­ko o cza­sie zawar­cia mał­żeń­stwa, ale tak­że o miej­scu i o świad­ku urzę­do­wym (duchow­nym), któ­ry będzie popro­szo­ny o asy­sto­wa­nie przy zawie­ra­niu mał­żeń­stwa.

W para­fiach oboj­ga narze­czo­nych umiesz­cza się w gablo­cie tzw. „zapo­wie­dzi” lub też odczy­tu­je się je w ramach ogło­szeń nie­dziel­nych. Pra­wo nor­mu­je wyraź­nie spra­wę zapo­wie­dzi, tak­że moż­li­wość dys­pen­so­wa­nia od nich.

Narze­cze­ni uzy­ska­ją tzw. „kar­tecz­ki do spo­wie­dzi”. Są prze­wi­dzia­ne dwie takie spo­wie­dzi. Pomi­ja­jąc już spra­wę tych kar­te­czek i kon­tro­wer­sje, jakie się od cza­su do cza­su pod­no­szą, to Kościół zachę­ca, aby narze­cze­ni dobrze przy­go­to­wa­li się do mał­żeń­stwa oraz byli w sta­nie łaski uświę­ca­ją­cej.

W kan­ce­la­rii poda­je się nazwi­ska świad­ków zwy­czaj­nych. Świad­kiem zwy­czaj­nym mał­żeń­stwa może być każ­da oso­ba, któ­ra jest zdol­na do pod­ję­cia czyn­no­ści praw­nych. Tak więc z punk­tu widze­nia KPK prze­szko­dą do bycia świad­kiem zwy­czaj­nym nie jest inna wia­ra lub ate­izm.