Biskup i episkopat — czy możliwy jest ekumeniczny przełom?

Dia­log jest naj­bar­dziej sku­tecz­ną meto­dą eku­me­nicz­ną w kon­tak­tach mię­dzy róż­ny­mi Kościo­ła chrze­ści­jań­ski­mi. Doty­czy to tak­że głów­nych pro­ble­mów mię­dzy Kościo­łem Rzym­sko­ka­to­lic­kim a Kościo­ła­mi ewan­ge­lic­ki­mi, jak choć­by róż­ni­ce w poj­mo­wa­niu urzę­du bisku­pa – uwa­ża na łamach jezu­ic­kie­go mie­sięcz­ni­ka Stim­men der Zeit (4/2005) lute­rań­ski teo­log ze Strass­bur­ga prof. Har­ding Mey­er.

Zarów­no rzym­scy kato­li­cy, jak i lute­ra­nie posia­da­ją zewnętrz­ny urząd bisku­pa, jed­nak jed­no­lo­ity udział w eku­me­nicz­nym epi­sko­pa­cie nie jest moż­li­wy, ponie­waż ist­nie­je inne rozu­mie­nie, oce­na i prak­ty­ka bisku­pa w oby­dwu Kościo­łach.

Har­ding przy­po­mi­na, że zastrze­że­nia Kościo­łów lute­rań­skich wobec epi­sko­pa­tu nie odno­szą się do urzę­du bisku­pa jako takie­go, ponie­waż lute­rań­skie księ­gi sym­bo­licz­ne wyraź­nie pod­kre­śla­ją pozy­tyw­ny wymiar tej posłu­gi dla życia Kościo­ła.

O ile dla rzym­skich kato­li­ków (tak­że dla pra­wo­sław­nych i nie­któ­rych nur­tów angli­ka­ni­zmu) epi­sko­pat jest koniecz­nym warun­kiem dla jed­no­ści Kościo­ła, o tyle dla stro­ny ewan­ge­lic­kiej jed­ność Kościo­ła “stoi i upa­da” jedy­nie z Ewan­ge­lią o uspra­wie­dli­wie­niu grzesz­ni­ka z łaski przez wia­rę. Dla lute­ra­nów urząd bisku­pa jest istot­ny, ale nie może być czyn­ni­kiem współ­de­cy­du­ją­cym o jed­no­ści Kościo­ła. Teo­lo­go­wie ewan­ge­lic­cy pod­kre­śla­ją, że urząd bisku­pa w dzi­siej­szej for­mie jest pro­duk­tem Kościo­ła sta­ro­żyt­ne­go uwa­run­ko­wa­ne­go skom­pli­ko­wa­ny­mi oko­licz­no­ścia­mi histo­rycz­ny­mi, stąd też nie może być trak­to­wa­ny jako “obja­wio­ny” przez Boga wyraz nie­zbęd­ne­go sym­bo­lu jed­no­ści Kościo­ła.

Czy jest wyj­ście z eku­me­nicz­ne­go impa­su? Powo­łu­jąc się na doko­na­nia ruchu eku­me­nicz­ne­go (Uni­ta­tis redin­te­gra­tio, Wspól­na Dekla­ra­cja o Uspra­wie­dli­wie­niu) Mey­er pro­po­nu­je “zróż­ni­co­wa­ną par­ty­cy­pa­cję” (dif­fe­ren­zier­te Par­ti­zi­pa­tion) w epi­sko­pa­cie, pod­kre­śla­ją­cą wspól­ny, insty­tu­cjo­nal­ny wymiar urzę­du i akcep­tu­ją­cy róż­no­rod­ność w rozu­mie­niu i spra­wo­wa­nia urzę­du. Głów­nym zamy­słem idei jest to, aby żaden z eku­me­nicz­nych part­ne­rów nie musiał rezy­gno­wać z zasad kon­sty­tu­tyw­nych dla swo­jej tra­dy­cji.

W opar­ciu o dys­ku­sję na temat eku­me­nicz­ne­go papie­stwa Mey­er przy­ta­cza słyn­ną myśl kar­dy­na­ła Jose­pha Rat­zin­ge­ra w Gra­zu z 1976 roku. Hie­rar­cha stwier­dził wów­czas, że Kościół Rzym­ski nie może wyma­gać od pra­wo­sław­nych akcep­ta­cji teo­lo­gicz­nych sfor­mu­ło­wań, wykra­cza­ją­cych poza tra­dy­cję pierw­szych sied­miu sobo­rów eku­me­nicz­nych. Zasa­dę tę moż­na odnieść rów­nież do kato­lic­ko-lute­rań­skie­go pro­ble­mu eku­me­nicz­ne­go epi­sko­pa­tu, któ­ry skon­cen­tro­wał­by się na róż­no­rod­no­ści panu­ją­cej w cza­sach Kościo­ła pierw­szych wie­ków. Nie­zwy­kle barw­na róż­no­rod­ność poj­mo­wa­nia urzę­du bisku­pa w łonie lute­ra­ni­zmu, angli­ka­ni­zmu, czy nawet tra­dy­cji ewan­ge­lic­ko-refor­mo­wa­nej poka­zu­je, że sub­stan­cjal­na jed­ność Kościo­ła nie jest zagro­żo­na róż­no­rod­no­ścią teo­lo­gicz­nych opi­nii.

Na zdję­ciu lute­rań­ski pry­mas Kościo­ła Szwe­cji abp K.G. Ham­mar

Ekumenizm.pl: Arcy­bi­skup D. Pilar­czyk o eku­me­ni­zmie