IX Ogólnopolski Dzień Judaizmu

Kościół kato­lic­ki obcho­dzi Ogól­no­pol­ski Dzień Juda­izmu od 1998 roku, zawsze 17 stycz­nia, chy­ba, że jest to pią­tek. Wów­czas, aby usza­no­wać sza­bat, obcho­dy są prze­no­szo­ne na inny dzień tygo­dnia. Dzień Juda­izmu to jed­na z naj­istot­niej­szych ini­cja­tyw Kon­fe­ren­cji Epi­sko­pa­tu Pol­ski w dzie­le dia­lo­gu kato­lic­ko-żydow­skie­go. Dia­log ten reali­zo­wa­ny jest przez Komi­tet ds. Dia­lo­gu z Juda­izmem, a kie­ru­je nim ks. abp Sta­ni­sław Gądec­ki, metro­po­li­ta poznań­ski.

IX Ogól­no­pol­ski Dzień Juda­izmu

Dla­cze­go obcho­dzi­my Ogól­no­pol­ski Dzień Juda­izmu

Kościół kato­lic­ki obcho­dzi Ogól­no­pol­ski Dzień Juda­izmu od 1998 roku, zawsze 17 stycz­nia, chy­ba, że jest to pią­tek. Wów­czas, aby usza­no­wać sza­bat, obcho­dy są prze­no­szo­ne na inny dzień tygo­dnia. Dzień Juda­izmu to jed­na z naj­istot­niej­szych ini­cja­tyw Kon­fe­ren­cji Epi­sko­pa­tu Pol­ski w dzie­le dia­lo­gu kato­lic­ko-żydow­skie­go. Dia­log ten reali­zo­wa­ny jest przez Komi­tet ds. Dia­lo­gu z Juda­izmem, a kie­ru­je nim ks. abp Sta­ni­sław Gądec­ki, metro­po­li­ta poznań­ski.

Dzień Juda­izmu ma uświa­do­mić wszyst­kim, że chrze­ści­ja­nie i żydzi wie­rzą w jed­ne­go Boga, daw­cę przy­ka­zań będą­cych jedy­ną dro­gą życia. Ma też przy­bli­żyć wspól­no­tom kato­lic­kim juda­izm i obo­wią­zu­ją­ce wszyst­kich wier­nych naucza­nie Kościo­ła na temat sto­sun­ku do naro­du żydow­skie­go.

Abp Sta­ni­sław Gądec­ki w jed­nym z listów pisał, że Dzień Juda­izmu to „czas poświę­co­ny szcze­gól­nej modli­twie i reflek­sji nad tajem­ni­cą związ­ków chrze­ści­jań­stwa z juda­izmem, Kościo­ła Chry­stu­so­we­go z Izra­elem, Ludem Bożym, ku któ­re­mu Bóg Ojciec całe­go stwo­rze­nia zwró­cił się ze spe­cjal­ną miło­ścią ze wzglę­du na odku­pie­nie całe­go rodza­ju ludz­kie­go”.

Nie­licz­na spo­łecz­ność żydow­ska w Pol­sce zazwy­czaj z dużym zain­te­re­so­wa­niem przyj­mu­je wyda­rze­nia zwią­za­ne z Dniem Juda­izmu. Uczest­ni­czą­cy w nich od wie­lu lat prof. Sta­ni­sław Kra­jew­ski, współ­prze­wod­ni­czą­cy Pol­skiej Rady Chrze­ści­jan i Żydów, prze­wod­ni­czą­cy Forum Żydow­skie­go, pod­czas wro­cław­skich obcho­dów powie­dział: „Życzę nam wszyst­kim, by kolej­ne Dni Juda­izmu były waż­nym i dobrym wyda­rze­niem dla Kościo­ła kato­lic­kie­go. Jeśli przy­nio­są kato­li­kom lep­sze zro­zu­mie­nie nie­prze­mi­ja­ją­cej war­to­ści juda­izmu, któ­ry zawie­ra odnie­sie­nia do naj­głęb­szej praw­dy o świe­cie, to my, Żydzi, będzie­my usa­tys­fak­cjo­no­wa­ni. Jeśli przy­nio­są szer­sze zro­zu­mie­nie, dla­cze­go Jan Paweł II powie­dział, że »anty­se­mi­tyzm jest grze­chem«, będzie­my po pro­stu wdzięcz­ni”.

Każ­de­go roku Dzień Juda­izmu obcho­dzo­ny jest w innym mie­ście — kolej­no były to: War­sza­wa, Kra­ków, Wło­cła­wek, Łódź, Lublin, Bia­ły­stok, Poznań, Kato­wi­ce. W tym roku miej­scem ogól­no­pol­skich uro­czy­sto­ści są Kiel­ce. Ini­cja­ty­wa ordy­na­riu­sza die­ce­zji kie­lec­kiej ks. bpa Kazi­mie­rza Rycza­na, pre­zy­den­ta Kielc Woj­cie­cha Lubaw­skie­go i Bog­da­na Biał­ka — pre­ze­sa Sto­wa­rzy­sze­nia im. Jana Kar­skie­go, spo­tka­ła się z przy­chyl­no­ścią Komi­te­tu ds. Dia­lo­gu z Juda­izmem i Kon­fe­ren­cji Epi­sko­pa­tu Pol­ski.

Kiel­ce 2006 rok

„Na dro­dze ku Temu, któ­ry nad­cho­dzi” – to hasło tego­rocz­ne­go Dnia Juda­izmu. Są to sło­wa kard. Jose­pha Rat­zin­ge­ra pocho­dzą­ce z książ­ki „Wie­lość reli­gii i jed­no Przy­mie­rze”. Czy­ta­my w niej: „Postać Chry­stu­sa rów­no­cze­śnie łączy i dzie­li Izra­el i Kościół. Prze­zwy­cię­że­nie tego podzia­łu nie leży w naszej mocy, ale podział ten sku­pia nas razem na wspól­nej dro­dze ku Temu, któ­ry nad­cho­dzi. Z tego wzglę­du nie może on pro­wa­dzić do wro­go­ści”.

Lata 2001 i 2002 zosta­ły zdo­mi­no­wa­ne przez dys­ku­sję o zbrod­ni w Jedwab­nem w 1941 roku. Tym razem, z powo­du zbli­ża­ją­cej się 60. rocz­ni­cy tra­gicz­nych zda­rzeń z 4 lip­ca 1946 roku, będzie­my zapew­ne świad­ka­mi dys­ku­sji nad przy­czy­na­mi, tłem poli­tycz­no-spo­łecz­nym i mecha­ni­zma­mi pogro­mu kie­lec­kie­go. Dla­te­go war­to w kon­tek­ście słów kard. Rat­zin­ge­ra będą­cych hasłem IX Ogól­no­pol­skie­go Dnia Juda­izmu przy­po­mnieć modli­twę Epi­sko­pa­tu Pol­ski z kościo­ła Wszyst­kich Świę­tych w War­sza­wie (27 maja 2001 roku): „Bole­je­my głę­bo­ko nad postę­po­wa­niem tych, któ­rzy w cią­gu dzie­jów – szcze­gól­nie w Jedwab­nem i innych miej­sco­wo­ściach – przy­spo­rzy­li Żydom cier­pień, a nawet zada­li im śmierć. Odno­si­my się do tej zbrod­ni tak­że dla­te­go, aby­śmy mogli owoc­nie pod­jąć odpo­wie­dzial­ność za prze­zwy­cię­że­nie wszel­kie­go zła wystę­pu­ją­ce­go dzi­siaj. Wysi­łek oczysz­cza­nia pamię­ci sta­je się dla nas trud­nym zada­niem oczysz­cza­nia sumień. Podej­mu­je­my to zada­nie i raz jesz­cze potę­pia­my wszel­kie prze­ja­wy nie­to­le­ran­cji, rasi­zmu i anty­se­mi­ty­zmu, o któ­rych wia­do­mo, że są grzesz­ne”.

W Kiel­cach od lat sta­ra­my się w duchu war­szaw­skiej modli­twy bisku­pów podej­mo­wać zada­nia oczysz­cza­nia pamię­ci i sumień. W 1996 roku pięt­na­stu oby­wa­te­li Kielc opu­bli­ko­wa­ło akt skru­chy i proś­bę o prze­ba­cze­nie skie­ro­wa­ną „Do Żydów w Pol­sce i w świe­cie”:

„Zbli­ża się 50. rocz­ni­ca tra­gicz­nych wyda­rzeń, któ­re zapi­sa­ły się w histo­rii pod nazwą pogro­mu kie­lec­kie­go. Wsku­tek dotych­czas nie w peł­ni wyja­śnio­nych oko­licz­no­ści, w rok po Zagła­dzie naro­du żydow­skie­go doko­na­nej przez Niem­ców, doszło w Kiel­cach do mor­du 42 Żydów, a w oko­li­cach Kielc ofia­ra­mi napa­ści i zabójstw było dal­szych 30 osób naro­do­wo­ści żydow­skiej. Spraw­ca­mi tej nie­po­ję­tej zbrod­ni byli kiel­cza­nie, chrze­ści­ja­nie.

Dzi­siaj my, kiel­cza­nie, chrze­ści­ja­nie zebra­ni w Oby­wa­tel­skim Sto­wa­rzy­sze­niu „Pamięć – Dia­log — Pojed­na­nie” wyra­ża­my swój ból i wstyd za minio­ne wyda­rze­nia. Bez wzglę­du na to, jaki był rze­czy­wi­sty mecha­nizm zbrod­ni, współ­udział w niej pol­skich i sowiec­kich insty­tu­cji rzą­do­wych, nie jeste­śmy w sta­nie pojąć, dla­cze­go nasi star­si bra­cia, ojco­wie, sąsie­dzi, tak cięż­ko doświad­cze­ni oku­pa­cją hitle­row­ską i póź­niej bol­sze­wic­ką, spla­mi­li swo­je ręce i sumie­nia krwią współ­bra­ci w nie­szczę­ściu – Żydów.

Nie jeste­śmy w sta­nie przy­jąć do wia­do­mo­ści tłu­ma­czeń o wirach histo­rii i zakrę­tach poli­ty­ki. Stwier­dza­my, że w naszym spo­łe­czeń­stwie były i, nie­ste­ty, nadal poku­tu­ją prze­są­dy etnicz­ne i reli­gij­ne, nie­chęć wobec „nie swo­ich”, a nawet wro­gość, któ­ra w 1946 roku przy­bra­ła postać zbrod­ni.

Zda­je­my sobie spra­wę, że żad­ne sło­wa nie mogą zatrzeć cier­pie­nia i upo­ko­rze­nia tych, któ­rzy wów­czas byli ofia­ra­mi. Pro­si­my jed­nak — z potrze­by wła­snych sumień — rodzi­ny pomor­do­wa­nych, ich bli­skich i całą spo­łecz­ność żydow­ską o prze­ba­cze­nie.

Pro­si­my w imie­niu wła­snym i w imie­niu tych, któ­rzy do tego aktu skru­chy się przy­łą­cza­ją.

Kiel­ce, 23 czerw­ca 1996 rok”

Od wie­lu lat w rocz­ni­cę pogro­mu odby­wa się w Kiel­cach Marsz Pamię­ci i Modli­twy. W tym roku, w ramach Dnia Juda­izmu, przy domu na uli­cy Plan­ty 5/7 odsło­nię­ta zosta­nie tabli­ca z modli­twą eks­pia­cyj­ną Jana Paw­ła II, któ­rą pod­czas wizy­ty w Zie­mi Świę­tej wło­żył w szcze­li­nę Ścia­ny Pła­czu: „Boże naszych Ojców, Ty wybra­łeś Abra­ha­ma i Jego potom­ków, aby przy­nie­śli Two­je Imię naro­dom. Jeste­śmy głę­bo­ko zasmu­ce­ni zacho­wa­niem się tych, któ­rzy w histo­rii spo­wo­do­wa­li, że Two­je dzie­ci cier­pia­ły, i pro­sząc o Two­je wyba­cze­nie, pra­gnie­my zobo­wią­zać się do praw­dzi­we­go bra­ter­stwa z Naro­dem Przy­mie­rza”.

– Kiel­ce to jest inne mia­sto, niż to widzia­ne przez mnie pół wie­ku temu. Bądź­cie z nie­go dum­ni” – powie­dział Marek Edel­man w 2004 roku pod­czas uro­czy­sto­ści nada­nia Gim­na­zjum Inte­gra­cyj­ne­mu imie­nia Jana Kar­skie­go. Marek Edel­man był w Kiel­cach naza­jutrz po pogro­mie. Tak, dzi­siaj jest to inne mia­sto. Cią­gle zma­ga się ze swo­ją pamię­cią, ale też podej­mu­je ten wysi­łek. I nie bez­owoc­nie. Temu też ma słu­żyć tego­rocz­ny Dzień Juda­izmu.

++++++++++++++++++++++++++++++++

IX OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ JUDAIZMU

KIELCE 14–20 stycz­nia 2006 r.

„Na dro­dze ku Temu, któ­ry nad­cho­dzi” — kard. J. Rat­zin­ger

Patro­nat Hono­ro­wy:

Ks. Arcy­bi­skup Sta­ni­sław Gądec­ki – wice­prze­wod­ni­czą­cy Kon­fe­ren­cji Epi­sko­pa­tu Pol­ski,

Ks. Arcy­bi­skup Sta­ni­sław Dzi­wisz – metro­po­li­ta kra­kow­ski,

Prof. dr hab. Wła­dy­sław Bar­to­szew­ski – prze­wod­ni­czą­cy Rady Pamię­ci Walk i Męczeń­stwa.

Mece­nat: Pre­zy­dent Mia­sta Kielc Woj­ciech Lubaw­ski

Orga­ni­za­tor: Kon­fe­ren­cja Epi­sko­pa­tu Pol­ski

Współ­or­ga­ni­za­to­rzy:

Ordy­na­riusz Die­ce­zji Kie­lec­kiej ks. bp prof. dr hab. Kazi­mierz Ryczan, Sto­wa­rzy­sze­nie im. Jana Kar­skie­go w Kiel­cach.

Komi­tet Orga­ni­za­cyj­ny: ks. bp Kazi­mierz Gur­da (prze­wod­ni­czą­cy), ks. Paweł Bor­to, Bog­dan Bia­łek

Sekre­ta­riat: Andrzej Bia­łek, Krzysz­tof Two­ro­gow­ski.

Współ­pra­ca: Kie­lec­kie Cen­trum Kul­tu­ry – dyr. Mag­da­le­na Kusz­tal, Dom Śro­do­wisk Twór­czych – dyr. Ryszard Pomor­ski, Muzeum Die­ce­zjal­ne – dyr. ks. Paweł Tka­czyk.

Głów­ni Spon­so­rzy: Urząd Mia­sta Kiel­ce, Wydaw­nic­two „Jed­ność”.

Patro­nat Medial­ny: I Pro­gram TVP.

14 stycz­nia 2006 r. — SOBOTA

17.00 — otwar­cie wysta­wy malar­stwa i juda­ików “Nasi bra­cia star­si” przy­go­to­wa­nej przez Żydow­ski Insty­tut Histo­rycz­ny — Muzeum Die­ce­zjal­ne, ul. Jana Paw­ła II 3 (budy­nek „sta­rej kurii”, wej­ście od dzie­dziń­ca).

15 stycz­nia 2006 r. — NIEDZIELA

List Bisku­pa Kie­lec­kie­go do Die­ce­zjan w związ­ku z IX Ogól­no­pol­skim Dniem Juda­izmu ogło­szo­ny w para­fiach die­ce­zji kie­lec­kiej

12.30 - Msza św. w inten­cji Żydów — star­szych bra­ci Chrze­ści­jan , któ­rą odpra­wi ordy­na­riusz kie­lec­ki Jego Eks­ce­len­cja ks. bp Kazi­mierz Ryczan,bazylika kate­dral­na.

17.30 — Marsz Pamię­ci i Modli­twy – d. syna­go­ga, pomnik Spra­wie­dli­wi Wśród Naro­dów Świa­ta, byłe get­to, dom Plan­ty 7, pomnik Jana Kar­skie­go, cmen­tarz żydow­ski — przy każ­dej sta­cji krót­kie sło­wo i modli­twa Chrze­ści­jan (Kie­lec­ka Rada Eku­me­nicz­na) – pro­wa­dzą­cy ks. pastor Janusz Daszu­ta (Kościół Ewan­ge­lic­ko-Meto­dy­stycz­ny).

16 stycz­nia 2006 r. — PONIEDZIAŁEK

miej­sce: Kie­lec­kie Cen­trum Kul­tu­ry, Mała Sce­na.

17.30 — otwar­cie wysta­wy foto­re­por­te­rów Gaze­ty Wybor­czej „Śladami”(żydowskie śla­dy w Kiel­cach)

18.00 — pre­zen­ta­cja kra­kow­skie­go wydaw­nic­twa „Auste­ria” oraz jego naj­now­szej książ­ki autor­stwa Agniesz­ki Sabor „Sztetl – śla­da­mi żydow­skich mia­ste­czek” (prze­wod­nik po miej­sco­wo­ściach: Dzia­ło­szy­ce, Piń­czów, Chmiel­nik, Szy­dłów, Chę­ci­ny).

19.00 – „Listy z żydow­skie­go mia­stecz­ka” — kon­cert kra­kow­skie­go zespo­łu „Reiner Trio”.

20.00 — spek­takl „Taj­be­łe i demon” Teatru NN z Lubli­na.

17 stycz­nia 2006 r. — WTOREK

9.30 — otwar­cie wysta­wy foto­gra­ficz­nej zor­ga­ni­zo­wa­nej przez Amba­sa­dę Izra­ela o wizy­cie Jana Paw­ła II w Zie­mi Świę­tej (bazy­li­ka kate­dral­na)

10.00 — Nabo­żeń­stwo biblij­ne w bazy­li­ce kate­dral­nej — sło­wo JE księ­dza arcy­bi­sku­pa Sta­ni­sła­wa Gądec­kie­go — wice­prze­wod­ni­czą­ce­go Kon­fe­ren­cji Epi­sko­pa­tu Pol­ski oraz Pana Sta­ni­sła­wa Kra­jew­skie­go (Zwią­zek Gmin Wyzna­nio­wych Żydow­skich, Pol­ska Rada Chrze­ści­jan i Żydów); pro­wa­dzą­cy ks. abp Sta­ni­sław Gądec­ki. (udział amba­sa­do­ra Izra­ela, władz miej­skich i woje­wódz­kich, przed­sta­wi­cie­li Kościo­łów chrze­ści­jań­skich w Pol­sce, śro­do­wisk żydow­skich, kie­lec­kiej mło­dzie­ży).

12.00 — aula Wyż­sze­go Semi­na­rium Duchow­ne­go Kiel­ce — dwu­głos: Naczel­ny Rabin Pol­ski dr M. Schu­drich i ks. prof. dr hab. R. Rubin­kie­wicz (Kate­dra Sta­re­go Testa­men­tu KUL) „Syna­go­ga i Kościół — wspól­no­ty zasłu­cha­ne w Boże Sło­wo”, świa­dec­two: prof. Wła­dy­sław Bar­to­szew­ski — aula WSD w Kiel­cach (pro­wa­dzą­cy Bog­dan Bia­łek, ks. Paweł Bor­to).

13.30 – restau­ra­cja „Patio” – obiad wyda­ny przez Pre­zy­den­ta Kielc Pana Woj­cie­cha Lubaw­skie­go dla­Go­ści

15.30 — aula Wyż­sze­go Semi­na­rium Duchow­ne­go w Kiel­cach — spo­tka­nie z ks. prof. Romu­al­dem Weksle­rem-Wasz­ki­ne­lem (z pro­jek­cją fil­mu “ Wpi­sa­ny w gwiaz­dę Dawi­da — Krzyż”).

17.30 — mała sce­na KCK — żydow­ska modli­twa wie­czor­na (rabin M. Schu­drich , prof. Sta­ni­sław Kra­jew­ski).

17.45 — mała sce­na KCK – „Wie­czór psal­mów” — sło­wo wstęp­ne żydow­skie (rabin dr Sacha Peca­ric z USA) i chrze­ści­jań­skie (ks. prof. dr hab. Hen­ryk Wit­czyk – KUL, Wyż­sze Semi­na­rium Duchow­ne w Kiel­cach), śpiew psal­mów w wyko­na­niu lubel­skie­go zespo­łu „Choj­zes Kle­zmo­rim”, recy­ta­cje (Grze­gorz Art­man, Joan­na Kaspe­rek) — pro­wa­dze­nie Bog­dan Bia­łek i ks. Paweł Bor­to.

18 stycz­nia 2006 r. — ŚRODA

10.00 — odsło­nię­cie tabli­cy z modli­twą Jana Paw­ła II przy domu na ul. Plan­ty 5/7; modli­twa Chrze­ści­jan i Żydów. (prze­mó­wie­nia: Pre­zy­dent Kielc Woj­ciech Lubaw­ski, Biskup Kie­lec­ki Kazi­mierz Ryczan, Piotr Kadl­cik – przew. Związ­ku Gmin Żydow­skich, prof. Wła­dy­sław Bar­to­szew­ski, przed­sta­wi­ciel amba­sa­dy Izra­ela).

10.30 — Gale­ria Foto­gra­fii BWA w budyn­ku Plan­ty 7 — otwar­cie wysta­wy z Amba­sa­dy Izra­ela “Ścia­na Pła­czu w Jero­zo­li­mie”.

12.00–15.00 — spo­tka­nia i wykła­dy zapro­szo­nych gości z mło­dzie­żą kie­lec­ką – (Aka­de­mia Świę­to­krzy­ska – prof. Wła­dy­sław Bar­to­szew­ski), Liceum Pla­stycz­ne (ks. Weksler-Wasz­ki­nel), Licea Ogól­no­kształ­cą­ce (im. Żerom­skie­go – ks. Michał Czaj­kow­ski, im. Śnia­dec­kie­go – p. Piotr Kadl­cik, im. Pił­sud­skie­go – ks. Igna­tow­ski) szko­ły kato­lic­kie (sióstr Naza­re­ta­nek – Miriam Gon­czar­ska, im. Św. Sta­ni­sła­wa Kost­ki – o. Marek Nowak, Zespół Szkół Inte­gra­cyj­nych – p. Bar­ba­ra Sułek-Kowal­ska z Uni­wer­sy­te­tu War­szaw­skie­go).

17.00 — Pała­cyk Zie­liń­skie­go — otwar­cie wysta­wy foto­gra­ficz­nej Toma­sza Toma­szew­skie­go “Ostat­ni. Współ­cze­śni Żydzi w Pol­sce“, pre­zen­ta­cja książ­ki “Pamięć. Histo­ria Żydów przed, w cza­sie i po zagła­dzie” war­szaw­skiej Fun­da­cji Sha­lom. Goście: Goł­da Ten­cer (pre­zes Fun­da­cji), prof. Feliks Tych (Żydow­ski Insty­tut Histo­rycz­ny).

19 stycz­nia 2006 r. — CZWARTEK

17.00 — wystę­py mło­dzie­ży gim­na­zjal­nej z Chmiel­ni­ka (przed­sta­wie­nie świę­ta Cha­nu­ka, pokaz tań­ców izra­el­skich) oraz pre­lek­cja Pio­tra Kowa­li­ka (nauczy­ciel z war­szaw­skiej szko­ły Lau­der-Mora­sha) pt. „Haga­da o świę­tach żydow­skich” – Pała­cyk Zie­liń­skie­go.

20 stycz­nia 2006 r. — PIĄTEK

16.30 — “Jak Żydzi świę­tu­ją sza­bas?” – spo­tka­nie popro­wa­dzi dr Prze­my­sław Pie­kar­ski i mgr Julia Makosz (UJ Kra­ków), spo­tka­niu towa­rzy­szy reci­tal Urszu­li Makosz „Wie­czór pie­śni” – Pała­cyk Zie­liń­skie­go

19.30 — Sta­ra Fara ul. 1‑go Maja 57 — „Cie­ka­wość Biblii”, spo­tka­nie z ks. dr Hen­ry­kiem Draw­ne­lem (Kato­lic­ki Uni­wer­sy­tet Lubel­ski) oraz kon­cert zespo­łu „The Cra­cow Kle­zmer Band”.