Przejąć się Soborem

Na Festi­wa­lu Kul­tu­ry Żydow­skiej zapre­zen­to­wa­no­film “Sister Rose­’s Pas­sion”, któ­ry jest woła­niem o to, by kato­li­cy prze­ję­li się na serio naucza­niem Sobo­ru Waty­kań­skie­go II. Film Ore­na Jaco­by­’e­go został nomi­no­wa­ny do Oska­ra w kate­go­rii doku­men­tu. Opo­wia­da o życiu i dzia­łal­no­ści ame­ry­kań­skiej domi­ni­kan­ki Rose The­ring, zakon­ni­cy od 68 lat. Ta 84-let­nia kobie­ta bar­dzo głę­bo­ko prze­ję­ła się naucza­niem Sobo­ru Waty­kań­skie­go II, na któ­ry mia­ła też skrom­ny wpływ.

Jaco­by pre­zen­tu­je ewo­lu­cję s. Rose, bo sio­stra nie zawsze mia­ła ser­ce dla Żydów. Uro­dzi­ła się w sta­nie Wiscon­sin, w tra­dy­cyj­nej kato­lic­kiej rodzi­nie, któ­rej nie­ob­ca była podat­ność na panu­ją­cy (ponad podzia­ła­mi reli­gij­ny­mi) przed woj­ną ame­ry­kań­ski anty­se­mi­tyzm. Rodzi­ce Rose bar­dzo uważ­nie słu­cha­li gło­sów poli­ty­kie­rów (też w sutan­nach), posłu­gu­ją­cych się anty­se­mi­ty­zmem w dzia­łal­no­ści poli­tycz­nej.

Z atmos­fe­rą poli­tycz­ną przed­wo­jen­nych Sta­nów dosko­na­le kom­po­no­wa­ły się ówcze­sne kato­lic­kie kate­chi­zmy i takie dzia­ła­nia, jak ode­sła­nie z Flo­ry­dy stat­ku z żydow­ski­mi uchodź­ca­mi z Euro­py. Więk­szość z tych ludzi zosta­ła potem zamor­do­wa­na przez nazi­stów.

Nawet Holo­kaust nie dla wszyst­kich chrze­ści­jan był dosta­tecz­nym wstrzą­sem, by odrzu­ci­li od sie­bie anty­se­mic­kie resen­ty­men­ty. Ale nie dla s. Rose, któ­ra pod­ję­ła stu­dia teo­lo­gicz­ne. Już jako dok­tor teo­lo­gii s. Rose weszła w skład komi­sji, któ­ra skie­ro­wa­ła do obra­du­ją­cych w Waty­ka­nie ojców sobo­ro­wych memo­ran­dum na temat anty­se­mic­kich uprze­dzeń tkwią­cych w naucza­niu ówcze­sne­go Kościo­ła. Człon­ko­wie gru­py mogą mieć satys­fak­cję, że przy­czy­ni­li się do przy­ję­cia przez Sobór Waty­kań­ski II — nie bez wiel­kich trud­no­ści — dekla­ra­cji “Nostra aeta­te” o sto­sun­ku do reli­gii nie­chrze­ści­jań­skich. Kil­ka lini­jek dekla­ra­cji (to, co popeł­nio­no pod­czas męki Jezu­sa, nie może być przy­pi­sa­ne ani wszyst­kim bez róż­ni­cy Żydom wów­czas żyją­cym, ani Żydom dzi­siej­szym; nie nale­ży przed­sta­wiać Żydów jako odrzu­co­nych ani jako prze­klę­tych przez Boga) sta­no­wi pod­sta­wę nowej świa­do­mo­ści kato­li­ków na temat “star­szych bra­ci”.

Sio­stra Rose — jak mówią jej współ­sio­stry i przy­ja­cie­le — ma kato­lic­kie sumie­nie i żydow­skie ser­ce. Przy­wo­dzi to na myśl zmar­łe­go przed rokiem o. Sta­ni­sła­wa Musia­ła SI. Sio­trze bar­dzo bli­ski był też inny nie­daw­no zmar­ły Polak — Jan Paweł II. Pierw­szy papież (i dotąd jedy­ny), któ­ry był w syna­go­dze, nawie­dził obóz zagła­dy i modlił się pod Ścia­ną Zachod­nią Świą­ty­ni Jero­zo­lim­skiej.

Czym jest film o s. Rose? Wyda­je się, że woła­niem o to, aby na serio prze­jąć się Sobo­rem Waty­kań­skim II, by nie two­rzyć — jak wspo­mnia­ny w fil­mie Mel Gib­son — wła­snej ewan­ge­lii, lecz przy­jąć tę powsta­łą dwa tysią­ce lat temu i inter­pre­to­wa­ną przez Kościół tak jak dziś.

Pol­ski widz fil­mu “Sister Rose­’s Pas­sion” mógł­by sobie życzyć, aby auto­rzy bar­dziej wni­kli­wie stu­dio­wa­li histo­rię II woj­ny świa­to­wej. Czym innym bowiem była nie­miec­ka oku­pa­cja w Euro­pie Zachod­niej, czym innym w Euro­pie Środ­ko­wej i Wschod­niej. Takie życze­nie poja­wia się po nie­co bez­re­flek­syj­nej wypo­wie­dzi, że sko­ro swąd palo­nych w Auschwitz ciał czuć było 50 km od obo­zu, to chrze­ści­ja­nie wie­dzie­li o zagła­dzie Żydów i powin­ni coś zro­bić.

Forum Żydzi Pola­cy Chrze­ści­ja­nie