Problem z wiarą

Na Rok Wia­ry, obcho­dzo­ny przez Kościół rzym­sko­ka­to­lic­ki od paź­dzier­ni­ka 2012 r. do listo­pa­da 2013 r., Wydaw­nic­two M zapro­po­no­wa­ło czy­tel­ni­kom książ­kę, wywiad-rze­kę z kato­lic­kim dogma­ty­kiem ks. dr. Miro­sła­wem Cho­le­wą, redak­to­rem naczel­nym for­ma­cyj­ne­go pisma “Pasto­res”, na temat zani­ku wia­ry w świe­cie współ­cze­snym. Zosta­ła ona wyda­na pod prze­wrot­nym tytu­łem “Jak odzy­skać wia­rę?”.

Wywiad z ks. dogma­ty­kiem prze­pro­wa­dził redak­tor kon­ser­wa­tyw­nych pism “Chri­stia­ni­tas” oraz “Fron­da” Tomasz Rowiń­ski.
Książ­ka skła­da się z: wywia­du, świa­dectw oraz sło­wa wstęp­ne­go ks. Miro­sła­wa Cho­le­wy do listu apo­stol­skie­go papie­ża Bene­dyk­ta XVI Por­ta fidei, któ­ry znaj­du­je się na jej koń­cu.

Zale­tą pozy­cji jest lek­ki spo­sób w jaki zosta­ła napi­sa­na. Prze­czy­ta­nie jej nie spra­wia żad­nych trud­no­ści dla czy­tel­ni­ka nie posia­da­ją­ce­go przy­go­to­wa­nia teo­lo­gicz­ne­go.

Z przy­kro­ścią jed­nak trze­ba jed­nak stwier­dzić, że odbior­ca nie dowie się w jaki spo­sób odzy­skać utra­cą wia­rę. Co praw­da ks. Miro­sław Cho­le­wa wspo­mni o moż­li­wo­ściach jej pogłę­bie­nia w dusz­pa­ster­skich ini­cja­ty­wach kato­lic­kich jak np. kurs “Filip” czy powsta­ją­cych szko­łach nowej ewan­ge­li­za­cji, któ­re zaj­mu­ją się tym pro­fe­sjo­nal­nie. Przy­po­mni, że w śro­do­wi­sku kato­lic­kim ewan­ge­li­za­cją zaj­mu­ją się m.in. Odno­wa w Duchu Świę­tym, któ­rej sam posłu­gu­je czy też rodzi­ny Dro­gi Neo­ka­te­chu­me­nal­nej, dzia­ła­ją­ce w oto­cze­niu zla­icy­zo­wa­nym.

Jed­nak­że ma pro­blem z peł­nym zde­fi­nio­wa­niem czym jest poję­cie wia­ry. Nie dzi­wi w tym kon­tek­ście, że w wywia­dzie ma wąt­pli­wo­ści czy rze­czy­wi­ście moż­na ją utra­cić, ponie­waż oso­ba praw­dzi­wie wie­rzą­ca jej nie może stra­cić, choć może prze­ży­wać jej kry­zys.

Wia­rę nazy­wa oso­bi­stą rela­cję z Bogiem, opar­tą na zaufa­niu, któ­ra jest jed­no­cze­śnie for­mą łaski. Zauwa­ża, że ma ona cha­rak­ter dyna­micz­ny.
Odno­si się wra­że­nie, że nawró­ce­nie postrze­ga w spo­sób cha­rak­te­ry­stycz­ny dla men­tal­no­ści kato­li­ków, jako odwró­ce­nie się od dotych­cza­so­we­go życia rozu­mia­ne­go jako powrót do uczest­nic­twa w życiu sakra­men­tal­nym (np. sakra­ment spo­wie­dzi) oraz obrzę­do­wym kato­li­cy­zmu.

Widzi róż­ni­cę mię­dzy reli­gij­no­ścią a wia­rą, ale nie arty­ku­łu­je tego w spo­sób jasny dla prze­cięt­ne­go czy­tel­ni­ka.

W tym miej­scu war­to wspo­mnieć, za Bogu­sła­wem Gór­ką, że: „Wia­ra, jako poję­cie reli­gij­ne i spe­cy­ficz­nie chrze­ści­jań­skie, ma wie­le zna­czeń. Może być: aktem, spo­so­bem pozna­nia, sty­lem życia, per­spek­ty­wą zba­wie­nia, epo­ką, posta­wą indy­wi­du­al­ną, spo­łecz­ną, szcze­gól­nym darem, sta­nem insty­tu­cjo­nal­nym. Ponad­to sta­no­wi: pra­wo Nowe­go Przy­mie­rza, waru­nek uspra­wie­dli­wie­nia i zba­wie­nia, śro­dek posłu­chu i zbli­że­nia do Boga, pod­sta­wę odnie­sie­nia i zróż­ni­co­wa­nia reli­gij­no-spo­łecz­ne­go, kry­te­rium sądu nad tym świa­tem. Jako że jest rze­czą kru­chą, musi być pie­lę­gno­wa­na, pró­bo­wa­na i utwier­dza­na, by nie oka­za­ła się pustą, ale doj­rza­łą i przy­spa­rza­ją­cą zba­wien­nych owo­ców, a nawet powstrzy­mu­ją­cą otwar­tą agre­sję demo­na. Za wzór i model takiej posta­wy reli­gij­nej uzna­je się wia­rę Abra­ha­ma, któ­ra będąc argu­men­tem za Kró­le­stwem Boga, jest też przed­mio­tem prze­po­wia­da­nia. Naj­sku­tecz­niej wery­fi­ku­ją ją czy­ny, bez któ­rych jest mar­twa. Wia­ra jako akt i posta­wa w Nowym Testa­men­cie, będąc bez­a­pe­la­cyj­nie efek­tem keryg­ma­tu ewan­ge­licz­ne­go (więc czy oni, czy ja, jak prze­po­wia­da­li­śmy, tak uwie­rzy­li­ście – 1 Kor 15,11), zmie­rza zawsze do chrztu, jako do swe­go natu­ral­ne­go i histo­rycz­ne­go kre­su” (B. Gór­ka, Biblia i cywi­li­za­cja Boga, Wyd. WAM, Kra­ków 2004, s. 178–180). Nie zosta­ło to wyar­ty­ku­ło­wa­ne przez ks. Miro­sła­wa Cho­le­wę. Czy­tel­nik nie wie wła­ści­we czym jest ta wia­ra, ale jed­no­cze­śnie nie zro­dzi mu się reflek­sja czy rze­czy­wi­ście ją ma. Wyni­ka to z pomie­sza­nia pojęć oraz odej­ścia od wia­ry zawar­tej w Biblii. Prze­cież punk­tem odnie­sie­nia dla wszyst­kich chrze­ści­jan powin­na być Biblia, rów­nież dla kato­li­ków.
Książ­ka nabie­ra przez to cha­rak­te­ru kon­fe­syj­ne­go. Cze­go dodat­ko­wym przy­kła­dem jest zamiesz­cze­nie listu apo­stol­skie­go w for­mie motu pro­prio Bene­dyk­ta XVI.
W swym liście Bene­dykt XVI zachę­ca swych współ­wy­znaw­ców aby w Roku Wia­ry się­gnę­li do Kate­chi­zmu Kościo­ła Kato­lic­kie­go oraz pism Sobo­ru Waty­kań­skie­go II oraz aby wyzna­wa­li Cre­do, rów­nież poprzez oso­bi­ste świa­dec­two. Papież chce aby był to czas „auten­tycz­ne­go i nowe­go nawró­ce­nia do Pana”. Wyda­je się to o tyle utrud­nio­ne, gdyż ma się ona odby­wać w Koście­le, któ­ry obej­mu­je „w łonie swo­im grzesz­ni­ków, świę­ty i zara­zem cią­gle potrze­bu­ją­cy oczysz­cze­nia”. Może to jest dobry okres aby wier­ni zasta­no­wi­li się czy rze­czy­wi­ście wie­rzą. Tyl­ko wte­dy duchow­ni kato­lic­cy musie­li­by w nich wzbu­dzić te wąt­pli­wo­ści, co jest mało praw­do­po­dob­ne, bo jak wyni­ka z wywia­du sami mają pro­blem z wia­rą.

Rok Wia­ry sta­je się cza­sem cele­bra­cji reform Sobo­ru Waty­kań­skie­go II, któ­ry przez część tra­dy­cjo­na­li­stycz­ne nasta­wio­nych kato­li­ków ucho­dzi za przy­czy­nę utra­tę wia­ry przez ten Kościół. Przed duchow­ny­mi tego Kościo­ła sta­nie ogrom­ne zada­nie prze­ło­że­nie wier­nym tych osią­gnięć sobo­ro­wych, któ­re dla czę­ści kato­li­ków wyda­ją się wąt­pli­we.

Będzie to trud­ne, gdyż w wywia­dzie ks. Miro­sław Cho­le­wa napo­mknął, że jego zda­niem przy­czy­ną nie­zro­zu­mie­nia nauki Kościo­ła jest igno­ran­cja samych wier­nych oraz ule­ga­nie przez nich mani­pu­la­cji medial­nej.

W książ­ce zabra­kło auto­re­flek­sji ks. dogma­ty­ka nad obec­nym kry­zy­sem kato­li­cy­zmu oraz chrze­ści­jań­stwa same­go w sobie. Pró­by odna­le­zie­nia przy­czyn utra­ty oddzia­ły­wa­nia chrze­ści­jań­stwa i kato­li­cy­zmu nad świat. Może wyni­ka­ło to z tego, że prze­pro­wa­dza­ją­cy wywiad Tomasz Rowiń­ski nie wpro­wa­dzał dys­kom­for­tu, gdyż nie sta­wiał kło­po­tli­wych pytań. Czy jed­nak to jest słusz­na dro­ga? Prze­cież obec­nie ist­nie­ją­cy kry­zys wia­ry nie zanik­nie za przy­czy­ną jed­no­rocz­ne­go ogło­sze­nia Roku Wia­ry, kie­dy resz­ta lat będzie cza­sem nie­wia­ry.

Jak odzy­skać wia­rę? ks. Miro­sław Cho­le­wa, Tomasz Rowiń­ski, Wydaw­nic­two M, Kra­ków 2012.