Dialogu międzyreligijnego “za” i “przeciw”

Wczo­raj na Kato­lic­kim Uni­wer­sy­te­cie Lubel­skim odby­ła się kon­fe­ren­cja mię­dzy­na­ro­do­wa poświę­co­na 40. rocz­ni­cy wyda­nia przez Sobór Waty­kań­ski II dekla­ra­cji Nostra Aeta­te.

Spo­tka­nie, na któ­re zapro­szo­no gro­no wybit­nych pol­skich oso­bi­sto­ści w dzie­dzi­nie dia­lo­gu mię­dzy­re­li­gij­ne­go, nie cie­szy­ło się zain­te­re­so­wa­niem wie­lu stu­den­tów KUL. Aula im. Sf. Kard. Wyszyń­skie­go świe­ci­ła pust­ka­mi, gdy pre­le­gen­ci wygła­sza­li swo­je expo­se.

Pierw­szy zabrał głos prof. Euge­niusz Sako­wicz (UKSW), któ­ry przed­sta­wił zebra­nym histo­rię dia­lo­gu Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go z muzuł­ma­na­mi. Przy­po­mniał naucza­nie papie­ża Jana Paw­ła II w tym tema­cie. Poprzed­nik Bene­dyk­ta XVI czę­sto pod­kre­ślał wspól­ną pod­sta­wę teo­lo­gii trzech reli­gii mono­te­istycz­nych: juda­izmu, chrze­ści­jań­stwa i isla­mu, jakim jest odno­sze­nie się przez nie do Abra­ha­ma. Powie­dział tak­że o pró­bach stwo­rze­nia nowej, mię­dzy­re­li­gij­nej teo­lo­gii, któ­ra przed­sta­wia­ła­by sto­sun­ki chrze­ści­jań­sko-muzu­łamń­skie jako rela­cje bra­ci w wie­rze w jed­ne­go Boga.

W pew­nej opo­zy­cji do odczy­tu prof. Sako­wi­cza zna­la­zło się prze­mó­wie­nie KUL-owskie­go reli­gio­lo­ga, ks. dr. Sta­ni­sła­wa Gro­dzia, któ­ry omó­wił sze­reg nie­po­ro­zu­mień, do jakich doszło w wyni­ku zigno­ro­wa­nia przez stro­nę kato­lic­ką zasad­ni­czych odmien­no­ści mię­dzy isla­mem a kato­li­cy­zmem. Jako przy­kła­dy podał wyni­kłe z róż­nic w teo­lo­gii i antro­po­lo­gii odmien­ne sta­no­wi­ska muzuł­ma­nów i kato­li­ków w kwe­stii anty­kon­cep­cji i pra­wa kobiet do dzie­dzi­cze­nia mająt­ku. Grodź zauwa­żył rów­nież, że w nawią­za­niu współ­pra­cy chrze­ści­jań­sko-muzuł­mań­skie­go naj­więk­szy wkład wnie­śli w ostat­nich latach pro­te­stan­ci.

W swym odczy­cie na temat dia­lo­gu chrze­ści­jan­sko-żydow­skie­go metro­po­li­ta lubel­ski, abp prof. Józef Życiń­ski, mówił o postę­pie, jaki doko­nał się we wza­jem­nych rela­cjach wyznaw­ców obu reli­gii. Wspo­mniał o pro­jek­cie waka­cyj­ne­go obo­zu reli­gio­znaw­cze­go dla kle­ry­ków oraz stu­den­tów szkół rabi­nac­kich. Ostro skry­ty­ko­wał jed­nak pomy­sły stwo­rze­nia orga­ni­za­cji do spraw dia­lo­gu mię­dzy­re­li­gij­ne­go, któ­re mia­ły­by dzia­łać na podob­nej zasa­dzie jak Orga­ni­za­cja Naro­dów Zjed­no­czo­nych. Zda­niem hie­rar­chy ostat­nie nie­po­wo­dze­nia w pra­cy ONZ dobit­nie świad­czą, iż współ­pra­ca mię­dzy reli­gia­mi powin­na raczej doko­ny­wać się „na pozio­mie indy­wi­du­al­nych kon­tak­tów oraz przy pomo­cy cha­ry­zma­tu, a nie dosko­na­lo­nych insty­tu­cji.”

Gość z Augs­bur­ga, ks. prof. Han­sper Heinz, omó­wił wkład Nostra Aeta­te we wza­jem­ne zro­zu­mie­nie i odkry­cie się żydów i chrze­ści­jan. Zacy­to­wał sło­wa wybit­ne­go teo­lo­ga juda­izmu, Juliu­sa Isa­aca, któ­re­go zda­niem po ogło­sze­niu Dekla­ra­cji o sto­sun­ku Kościo­ła do reli­gii nie­chrze­ści­jań­skich, kato­li­cyzm odszedł od „naucza­nia pogar­dy” i wstą­pił na dro­gę otwie­ra­nia się na inność. W swym expo­se Heinz przed­sta­wił udział jezu­itów w reali­za­cję postu­la­tów zawar­tych w Nostra Aeta­te.

W ostat­niej czę­ści spo­tka­nia prof. Karol Kar­ski przy­bli­żył słu­cha­czom recep­cję rzym­sko­ka­to­lic­kiej dekla­ra­cji w Koście­le ewan­ge­lic­ko-lute­rań­skim, zaś ks. dr Piotr Nikol­ski (z Pol­skie­go Auto­ke­fa­licz­ne­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go) powie­dział o wąt­pli­wo­ściach pra­wo­sła­wia zwią­za­nych z dia­lo­giem mię­dzy­re­li­gij­nym.

Zauwa­żył, że dla dobra dia­lo­gu chrze­ści­ja­nie nie­jed­no­krot­nie wyco­fu­ją się z gło­sze­nia Ewan­ge­lii i mówie­niu o Jezu­sie jako Mesja­szu, czym przy­no­szą sobie szko­dę. Dodał rów­nież, że eks­klu­zy­wizm reli­gij­ny czę­sto cechu­ją­cy pra­wo­sła­wie, paro­krot­nie umoż­li­wił sku­tecz­niej­sze nawią­za­nie przy­ja­znych rela­cji Kościo­ła pra­wo­sław­ne­go z wyznaw­ca­mi innych reli­gii. Dowo­dem były cho­ciaż­by wyda­rze­nia we Fran­cji, gdzie jako pierw­si ze stro­ny chrze­ści­jań­skiej pra­wo­sław­ni udzie­li­li wpar­cia muzuł­ma­nom, któ­rych zwy­cza­jom pra­wo fran­cu­skie nie oka­zy­wa­ło nale­ży­te­go sza­cun­ku.