TVN obraził prawosławnych

6 stycz­nia, z oka­zji Wigi­lii Boże­go Naro­dze­nia obcho­dzo­nej w tym dniu przez Kościo­ły wschod­nie, pro­gram „Dzień Dobry TVN” posta­no­wił przy­bli­żyć widzom wigi­lij­ne tra­dy­cje pra­wo­sła­wia. Zawar­te w nim jed­nak tre­ści rażą­co odbie­ga­ły od wigi­lij­nych zwy­cza­jów pra­wo­sła­wia, zaś komen­ta­rze pro­wa­dzą­cych były nace­cho­wa­ne igno­ran­cją.

Pro­du­cen­ci posta­no­wi­li zre­ali­zo­wać pro­gram w Zako­pa­nem, ponie­waż wła­śnie tam wie­lu pra­wo­słąw­nych Rosjan spę­dza Świę­ta Naro­dze­nia Pań­skie­go. Pro­wa­dzą­ca pro­gram Kata­rzy­na Kru­pa posta­no­wi­ła z odwie­dza­ją­cy­mi nasz kraj Rosja­na­mi poroz­ma­wiać o wschod­nich tra­dy­cjach wigi­lij­nych. Nie­ste­ty zasły­sza­ne opi­nie bar­dziej wska­zy­wa­ły na nie­zro­zu­mie­nie świą­tecz­nych tra­dy­cji, niż na ich kul­ty­wo­wa­nie. Nie prze­szko­dzi­ło to, a wprost odwrot­nie utwier­dzi­ło dzien­ni­kar­kę w wyra­żo­nej opinii,dotyczącej zani­ku bożo­na­ro­dze­nio­wych zwy­cza­jów pra­wo­sław­nych.

Następ­nie „akcja” mate­ria­łu dyna­micz­nie prze­nio­sła się do pro­gra­mo­wej kuch­ni, gdzie zapro­szo­ny kucharz – „eks­pert” kuch­ni pra­wo­sław­nej, roz­to­czył przed widza­mi menu. Wpro­wa­dza­nie odbior­ców w krąg taj­ni­ków wigi­lij­nej wie­cze­rzy roz­po­czął od stwier­dze­nia, iż „Ruscy jedzą dużo wię­cej mię­sa niż Pola­cy”. Zapro­szo­ny gość pro­wa­dził dalej swo­ją nar­ra­cję przez pełen dań mię­snych stół – kom­plet­nie nie zwa­ża­jąc na sub­tel­ny fakt, że kuch­nia wigi­lij­na jest post­na. W tym kon­tek­ście nie dzi­wią naiw­ne, wyni­ka­ją­ce naj­pew­niej z indo­len­cji pyta­nia pro­wa­dzą­cej pro­gram o to „czy pra­wo­sław­ni tak jak my kato­li­cy jedzą ryby?”, a w dal­szej czę­ści o “[…] róż­ni­ce mię­dzy Wigi­lią pra­wo­sław­ną a naszą chrze­ści­jań­ską?”.

W ten spo­sób zre­ali­zo­wa­ny mate­riał, stał się zaprze­cze­niem idei pro­gra­mu przy­bli­ża­ją­ce­go szer­sze­mu gro­nu odbior­ców rze­czy może czę­sto nie­zna­ne. Odbior­ca otrzy­mał skraj­nie myl­ne infor­ma­cję doty­czą­ce wigi­lij­nych tra­dy­cji, przy­pra­wio­ne absur­dem i nie­wie­dzą. Trud­no ina­czej nazwać nie­zna­jo­mość reli­gij­nej przy­na­leż­no­ści pra­wo­sła­wia. Jesz­cze trud­niej zro­zu­mieć powie­le­nie ste­reo­ty­pu „pra­wo­sław­ny-Rosja­nin”, któ­ry legł u pod­staw same­go pro­gra­mu. Okre­śle­nie przy­na­leż­no­ści naro­do­wo-kon­fe­syj­nej jest czę­sto­kroć bar­dziej skom­pli­ko­wa­ne, niż spro­wa­dze­nie do tak pro­ste­go hasła. Szcze­gól­ny wydźwięk ma to w Pol­sce, gdzie prócz gro­na pra­wo­sław­nych wywo­dzą­cych się ze śro­do­wisk mniej­szo­ści naro­do­wych, zasad­ni­czą część wier­nych sta­no­wią oso­by naro­do­wo­ści pol­skiej. W tym sen­sie zgo­da na uży­cie takie­go okre­śle­nia i brak natych­mia­sto­we­go spro­sto­wa­nia epi­te­tu, cofa prze­kaz do sta­nu jasnych naro­do­wych podzia­łów.

Pomi­mo wszyst­ko, zasad­ni­cze­go błę­du całe­go pro­gra­mu nale­ży upa­try­wać w pro­gra­mo­wym aksjo­ma­cie sta­no­wią­cym że wszyst­ko moż­na prze­ka­zać „pro­sto, nie­skom­pli­ko­wa­nie i w ład­nym opa­ko­wa­niu”. Błę­dem bowiem sta­no­wi zało­że­nie, że oso­by przy­jeż­dża­ją­ce z Rosji do Zako­pa­ne­go sta­no­wią kla­sycz­nych przed­sta­wi­cie­li pra­wo­sła­wia. Wizja ta jest cał­ko­wi­cie sprzecz­na z rze­czy­wi­sto­ścią, tak jak Pola­cy spę­dza­ją­cy świę­ta pod pal­ma­mi w Egip­cie nie uosa­bia­ją spo­so­bu obcho­dze­nia świąt w Pol­sce. Szko­da, że pomi­mo bli­skie­go dystan­su dzie­lą­ce­go War­sza­wę od Pod­la­sia – gdzie żyje naj­więk­sza ilość rdzen­nych pra­wo­sław­nych w Pol­sce — wybra­no Zako­pa­ne do reali­za­cji tego przed­się­wzię­cia.

Kon­tro­wer­sji w odbio­rze pro­gra­mu natych­miast prze­nio­sły się na por­tal „Dzień Dobry TVN”. Pod umiesz­czo­nym nagra­niem pro­gra­mu zna­la­zły się dzie­siąt­ki nega­tyw­nych komen­ta­rzy, zmu­sza­jąc nie­ja­ko pro­du­cen­tów do usu­nię­cia nagra­nia z ofi­cjal­nej stro­ny. Nie powstrzy­ma­ło to jed­nak lawi­ny. W ramach pro­te­stu pra­wo­sław­ni wier­ni i nie tyl­ko oni, roz­po­czę­li akcję wysy­ła­nia maili do redak­cji pro­gra­mu. Ini­cja­ty­wa ta sta­wia za swój cel wywar­cie pre­sji, któ­ra ma dopro­wa­dzić do wyda­nia ofi­cjal­nych prze­pro­sin przez sta­cję oraz odpo­wie­dzial­nych pro­du­cen­tów.

Spro­sto­wa­nie nie­praw­dzi­wych, a czę­sto krzyw­dzą­cych infor­ma­cji jest tym bar­dziej ocze­ki­wa­ne, ze wzglę­du na znacz­ny udział w ryn­ku medial­nym poran­ne­go pro­gra­mu. Prze­ka­zy­wa­ne za pośred­nic­twem mas­sme­diów infor­ma­cję, szcze­gól­nie w spra­wach któ­re mogą godzić w dobro grup spo­łecz­nych powin­ny być nace­cho­wa­ne szcze­gól­na tro­ską o ich rze­tel­ność.

:: Ekumenizm.pl: TVN-owski bubel z maria­wi­ta­mi w tle