Kryzys w Kościele w Walii — dymisja arcybiskupa po skandalach

Poru­sze­nie w Koście­le w Walii jest ogrom­ne, gdyż zale­d­wie trzy lata po obję­ciu urzę­du arcy­bi­sku­pa Kościo­ła w Walii, John Andrew zło­żył urząd 27 czerw­ca 2025 roku ze skut­kiem natych­mia­sto­wym i prze­szedł na wcze­śniej­szą eme­ry­tu­rę.

Duchow­ny stał na cze­le Kościo­ła w Walii, któ­ry jest Kościo­łem tra­dy­cji angli­kań­skiej. Na mocy przy­wi­le­ju kró­lew­skie­go z 1914 roku, Kościół stał się nie­za­leż­ny od Kościo­ła Anglii i prze­stał być Kościo­łem usta­no­wio­nym (pań­stwo­wym), co też zna­la­zło swo­je odbi­cie w nazwie ‘Kościół w Walii’, a nie ‘Kościół Walii’. Regu­la­cja weszła w życie w 1920 roku. Abp John, któ­ry jest jed­no­cze­śnie bisku­pem die­ce­zji Ban­gor, poin­for­mo­wał, że ustą­pi tak­że ze sta­no­wi­ska bisku­pa die­ce­zjal­ne­go z dniem 31 sierp­nia br.

Powo­dem tych decy­zji jest sze­reg skan­da­li, jakie w ostat­nim cza­sie wstrzą­snę­ły Kościo­łem w Walii. I choć sam abp John nie był w nie bez­po­śred­nio uwi­kła­ny to śledz­two dzien­ni­kar­skie, pro­wa­dzo­ne mię­dzy inny­mi przez BBC, wyka­za­ło, że hie­rar­cha mijał się z praw­dą co do dekla­ra­cji doty­czą­cej posia­da­nej wie­dzy nt. nie­któ­rych nad­użyć.

W stycz­niu 2025 roku poja­wi­ły się donie­sie­nia sygna­li­sty o nie­pra­wi­dło­wo­ściach, doty­czą­cych wydat­ko­wa­nia fun­du­szy w kate­drze Ban­gor, któ­ra od 2021 roku nie mia­ła swo­je­go dzie­ka­na. Cho­dzi­ło o „nie­ade­kwat­nie kon­sul­to­wa­ne infor­ma­cje” na temat nowych mebli do kate­dry, któ­re mia­ły kosz­to­wać aż 418.000 GBP, pod­czas gdy Kościół w Walii od lat zma­ga się z trud­no­ścia­mi finan­so­wy­mi. Do tego doszły nie­tran­spa­rent­ne decy­zje, doty­czą­ce finan­so­wa­nia pro­jek­tów mię­dzy die­ce­zją a kate­drą.

Komi­sji Dobro­czyn­nej, któ­ra odpo­wia­da jedy­nie przed par­la­men­tem w Lon­dy­nie i zaj­mu­je się nad­zo­rem nad orga­ni­za­cja­mi cha­ry­ta­tyw­ny­mi, przed­ło­żo­no dwa rapor­ty, któ­re jasno wska­za­ły na co naj­mniej sześć przy­pad­ków nad­użyć, tak­że tych zwią­za­nych z mole­sto­wa­niem sek­su­al­nym.

Jed­na ze spraw doty­czy­ła duchow­ne­go z Kościo­ła Anglii, któ­ry przy­go­to­wy­wał się do służ­by w Walii i zacho­wy­wał się nie­wła­ści­wie wobec dziew­czyn szcze­gól­nie po spo­rym spo­ży­ciu alko­ho­lu – dwie z nich zde­cy­do­wa­ły się wnieść ofi­cjal­ną skar­gę. Raport wska­zy­wał na ist­nie­nie „kul­tu­ry, w któ­rej sek­su­al­ne gra­ni­ce wyda­wa­ły się roz­my­te, a pro­mi­sku­ityzm był dla nie­któ­rych akcep­to­wal­ny.” Osta­tecz­nie duchow­ny nie został inkar­dy­no­wa­ny do Kościo­ła w Walii.

Nie­za­leż­nie od śledz­twa Komi­sji pro­wa­dzo­ne było rów­nież wewnątrz­ko­ściel­ne postę­po­wa­niem dys­cy­pli­nar­ne. Do mediów spły­wa­ły coraz to nowe infor­ma­cje, któ­re ujaw­ni­ły sze­ro­ki zakres nad­użyć, tak­że tych zakra­wa­ją­cych na świę­to­kradz­two. Spra­wa doty­czy­ła sytu­acji w chó­rze kate­dral­nym, gdzie pano­wa­ły nie tyl­ko nie­wła­ści­wie rela­cje mię­dzy chó­rzy­sta­mi, czy też przy­pad­ki nad­użyć, ale i kon­su­mo­wa­no duże ilo­ści alko­ho­lu.

7 szo­tów za Jezu­sa

Szcze­gól­ne poru­sze­nie wywo­ła­ły infor­ma­cje o impre­zie w pubie, na jaką chó­rzy­ści wybra­li się z duchow­ny­mi po kon­cer­cie wiel­ko­piąt­ko­wym w 2023 roku. Chó­rzy­ści wraz z księż­mi ubra­ny­mi w kolo­rat­ki poszli do pobli­skie­go pubu i pod­czas kon­su­mo­wa­nia alko­ho­lu pada­ły sło­wa o piciu „sied­miu ostat­nich szo­tów Chry­stu­sa”, co nie­któ­rzy uczest­ni­cy przy­ję­li ze zgor­sze­niem. Cho­dzi o sie­dem słów Chry­stu­sa wypo­wia­da­nych z krzy­ża, a śpie­wa­nych w cza­sie wiel­ko­piąt­ko­wych nabo­żeństw w Kościo­łach róż­nych wyznań.

Alko­ho­lo­we incy­den­ty mia­ły się powta­rzać pod­czas tras kon­cer­to­wych chó­ru, m. in. do Rzy­mu.

Te i inne infor­ma­cje wywo­ła­ły tak wiel­kie obu­rze­nie, że część osób zwią­za­nych z Kościo­łem w Walii, zarów­no świec­kich, jak i duchow­nych, zaczę­ło gło­śno dopo­mi­nać się dymi­sji pry­ma­sa, któ­ry naj­wy­raź­niej nie kon­tro­lo­wał sytu­acji w swo­jej kate­drze, zarów­no oby­cza­jo­wej, jak i finan­so­wej.

Po tym jak BBC ujaw­ni­ła, że abp John nie ujaw­nił całej praw­dy na temat posia­da­nej wie­dzy o nad­uży­ciach, pozo­sta­ło jedy­nie kwe­stią cza­su, kie­dy doj­dzie do decy­zji per­so­nal­nych. Jesz­cze przed ofi­cjal­nym ujaw­nie­niem rapor­tów abp John ogło­sił swo­je natych­mia­sto­we przej­ście na eme­ry­tu­rę. — Chciał­bym wysto­so­wać naj­głęb­sze prze­pro­si­ny do wszyst­kich człon­ków wspól­no­ty kate­dral­nej, któ­rzy czu­ją się zra­nie­ni lub zawie­dze­ni prze­ze mnie. Zawio­dłem złą oce­ną sytu­acji – powie­dział duchow­ny.

Wybo­ry pry­ma­sa lub pry­ma­ski

Abp John został bisku­pem Ban­gor w 2008 roku, a w 2021 roku został wybra­ny arcy­bi­sku­pem Walii. Urząd ten nie jest zwią­za­ny z okre­ślo­ną sto­li­cą bisku­pią i wybra­ny może być każ­dy biskup die­ce­zjal­ny, któ­rych jest sze­ściu. Pro­ce­du­ra wybo­ru nowe­go arcy­bi­sku­pa lub nowej arcy­bi­skup­ki już się roz­po­czę­ła. 29 lip­ca 2025 roku w Chep­stow zbie­rze się Kole­gium Wybor­cze, skła­da­ją­ce się z czyn­nych bisku­pów die­ce­zjal­nych oraz po sze­ściu dele­ga­tów z każ­dej die­ce­zji (3 duchow­nych i 3 świec­kich).

Obec­nie wśród sze­ściu walij­skich bisku­pów są dwie kobie­ty. Arcy­bi­skup­ką lub arcy­bi­sku­pem zosta­nie ta oso­ba, któ­ra zbie­rze 2/3 gło­sów. W razie nie­wy­bra­nia arcy­bi­sku­pa pro­ce­du­ra jest powta­rza­na (może być z tymi samy­mi kandydatami/kandydatkami). Jeśli w cią­gu trzech dni Kole­gium nie wybie­rze arcy­bi­sku­pa decy­zja prze­cho­dzi w ręce kole­gium bisku­pów, któ­rzy wybio­rą nowe­go arcy­bi­sku­pa spo­śród sie­bie.

W inten­cji wybo­ru Kościół opu­bli­ko­wał tekst modli­twy.

Skan­dal po skan­da­lu

Kościół w Walii nie miał ostat­nio dobrej pra­sy.

Infor­ma­cje na temat aktu­al­ne­go skan­da­lu wypły­nę­ły zale­d­wie parę mie­się­cy po wyro­ku sądu w Swan­sea ws. Anthony’go Pierce’a, byłe­go bisku­pa walij­skiej die­ce­zji Swan­sea and Bre­con w latach 1999–2008. Jako pro­boszcz para­fii w West Cross w latach 80. mole­sto­wał 16-let­nie­go chłop­ca przez okres ponad pię­ciu lat. Spra­wa wyszła na jaw dopie­ro w 2023 roku, gdy doro­sły już poszko­do­wa­ny zło­żył donie­sie­nie na poli­cję.

Duchow­ny przy­znał się do winy i został ska­za­ny na karę pozba­wie­nia wol­no­ści w wyso­ko­ści 49 mie­się­cy.