Po 80 latach parafia reformowana wraca do Wrocławia

Refor­ma­cja we Wro­cła­wiu mia­ła głów­nie lute­rań­ski cha­rak­ter, jed­nak już po wystą­pie­niu lute­rań­skie­go kazno­dziei ks. Johan­ne­sa Hes­sa (1523 r.), poja­wia­li się refor­mo­wa­ni kazno­dzie­je – głów­nie z Lesz­na, ale też ze Szwaj­ca­rii.

Refor­mo­wa­ni we Wro­cła­wiu spo­ty­ka­li się w pry­wat­nych domach szla­chec­kich i przez dłu­gi czas nie dys­po­no­wa­li wła­snym kościo­łem. Nabo­żeń­stwa odby­wa­ły się wpierw w Pała­cu Ksią­żąt Legnic­ko-Brze­skich (do 1675 r.), w któ­rym dziś znaj­du­je się Insty­tut Histo­rycz­ny Uni­wer­sy­te­tu Wro­cław­skie­go, a następ­nie w rezy­den­cji ślą­skie­go rodu Schöna­ich-Caro­lath.

Sytu­acja zmie­ni­ła się dopie­ro po pierw­szej woj­nie ślą­skiej (1740–1742), gdy decy­zją pru­skich władz ery­go­wa­no pierw­sza para­fię refor­mo­wa­ną (1742) z ini­cja­ty­wy huge­noc­kich kup­ców. Nabo­żeń­stwa odby­wa­ły się w języ­ku fran­cu­skim i nie­miec­kim, ale zgod­nie z usta­le­nia­mi jeden z pasto­rów refor­mo­wa­nych musiał znać język pol­ski i naj­czę­ściej pocho­dził z Lesz­na.

W 1750 roku zbu­do­wa­no kościół (od 1830 r. Kościół Dwor­ski), któ­ry słu­żył refor­mo­wa­nym nie­prze­rwa­nie do 1945 roku. Po woj­nie kościół prze­ję­ła Para­fia Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­ska (Lute­rań­ska) Opatrz­no­ści Bożej. Nie­wiel­ka, bo kil­ku­na­stu oso­bo­wa spo­łecz­ność wro­cław­skich refor­mo­wa­nych przez deka­dy uczest­ni­czy­ła w nabo­żeń­stwach lute­rań­skich i na mocy mię­dzy­ko­ściel­ne­go poro­zu­mie­nia co mie­siąc odby­wa­ły się w Koście­le Dwor­skim nabo­żeń­stwa refor­mo­wa­ne, któ­re pro­wa­dzi­li duchow­ni Kościo­ła dojeż­dża­ją­cy z Łodzi czy War­sza­wy. Decy­zja o powo­ła­niu para­fii jest efek­tem wie­lo­let­nich sta­rań dia­spo­ry refor­mo­wa­nej, podej­mo­wa­nych od 2007 roku.

Wro­cław jest klu­czo­wy dla dzie­jów teo­lo­gii ewan­ge­lic­kiej, w tym tak­że refor­mo­wa­nej. To z Wro­cła­wia pocho­dził Zacha­riasz Uri­nus, współ­au­tor Kate­chi­zmu Heidel­ber­skie­go, jed­nej z pod­sta­wo­wych ksiąg wyzna­nio­wych (sym­bo­licz­nych) tra­dy­cji refor­mo­wa­nej (kal­wiń­skiej) i rów­nież we Wro­cła­wiu uro­dził się Frie­drich Schle­ier­ma­cher, ojciec libe­ral­nej teo­lo­gii pro­te­stanc­kiej, i we wro­cław­skim Koście­le Dwor­skim został ochrzczo­ny. Ojciec wybit­ne­go teo­lo­ga był refor­mo­wa­nym kape­la­nem woj­sko­wym. Z Wro­cła­wiem zwią­za­nych było tak­że wie­lu teo­lo­gów lute­rań­skich, w tym Die­trich Bon­ho­ef­fer, Rudolf Bul­lt­mann czy Rudolf Otto.

Para­fia refor­mo­wa­na we Wro­cła­wiu jest pierw­szą para­fią tego Kościo­ła ery­go­wa­ną od 1905 roku. Co praw­da w latach 80. XX wie­ku powsta­ła Para­fia w Beł­cha­to­wie (woj. łódz­kie), jed­nak była ona fak­tycz­nie prze­nie­sie­niem Para­fii w Kuco­wie, któ­rą nale­ża­ło zamknąć ze wzglę­du na pra­ce gór­ni­cze zapla­no­wa­ne w miej­sco­wo­ści, i zde­cy­do­wa­no się na prze­nie­sie­nie do Beł­cha­to­wa. — Po 1945 r. powo­ła­no dwie para­fie: w Klesz­czo­wie i Beł­cha­to­wie w latach 80. Były to kon­tu­nu­acje para­fii w Kuco­wie (powsta­łej w 1852 r.). Stąd moż­na też powie­dzieć, że Wro­cław to trze­cia para­fia powsta­ła po 1945 r., ale jeśli cho­dzi o para­fię zupeł­nie “na pniu” to rze­czy­wi­ście jest to pierw­sza taka powsta­ła od 1905 r., kie­dy powo­ła­no para­fię w Łodzi — powie­dział w roz­mo­wie z ekumenizm.pl ks. dr hab. Kazi­mierz Bem, duchow­ny refor­mo­wa­ny i histo­ryk Kościo­ła.

Obo­wiąz­ki admi­ni­stra­to­ra Para­fii peł­nić będzie ks. Prze­my­sław S. Koro­za, biskup Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Refor­mo­wa­ne­go i pro­boszcz Para­fii w Łodzi. Nabo­żeń­stwa refor­mo­wa­ne będą odby­wać się głów­nie w daw­nym Koście­le Dwor­skim, choć w prze­szło­ści odpra­wia­ne były w dwóch innych kościo­łach ewan­ge­lic­kich dol­no­ślą­skiej metro­po­lii — w koście­le św. Krzysz­to­fa oraz koście­le Gusta­wa Adol­fa.

Logo­typ para­fii nawią­zu­je do histo­rycz­nej pie­czę­ci z 1742 roku z pier­wot­nie łaciń­skim napi­sem „Nie pod­da­ję się prze­ciw­no­ściom”. Do histo­rii nawią­zu­je tak­że nazwa biu­le­ty­nu para­fial­ne­go “HOFIK”, odno­szą­ca się do Kościo­ła Dwor­skie­go (niem. Hof­kir­che).