Kościół Prawosławny w Chinach

Roz­wój Kościo­ła pra­wo­sław­ne­go w Chi­nach miał miej­sce dopie­ro pod koniec XIX wie­ku, kie­dy swo­ją misję roz­wi­nął Rosyj­ski Kościół Pra­wo­sław­ny, któ­rą od 1863 r. kie­ro­wał archi­man­dry­ta, a od 1902 roku arcy­bi­skup. W 1914 r. w kra­ju znaj­do­wa­ło się już oko­ło 50 tysię­cy chiń­skich pra­wo­sław­nych. Posia­da­li oni wła­snych kapła­nów i semi­na­rium duchow­ne w Peki­nie. W 1903 r. został otwar­ty w Peki­nie pierw­szy mona­ster żeń­ski.              Wzrost wspól­no­ty pra­wo­sław­nej nastą­pił po Rewo­lu­cji Paź­dzier­ni­ko­wej w Rosji (1917), kie­dy to do Chin emi­gro­wa­ły tłu­my Rosjan, w tym wie­lu księ­ży i bisku­pów. W 1939 r. było już w Chi­nach pię­ciu pra­wo­sław­nych bisku­pów, wśród nich sław­ny wła­dy­ka Jan Mak­sy­mo­wicz. Otwar­to pra­wo­sław­ny uni­wer­sy­tet w Har­bin, a 200 tysię­cy wier­nych nale­ża­ło do oko­ło 150 para­fii. Poza tym w Man­dżu­rii było oko­ło 100 tysię­cy innych wier­nych, 60 księ­ży, dwa klasz­to­ry i semi­na­rium. W 1945 r. Chi­ny ponow­nie zna­la­zły się pod jurys­dyk­cją Patriar­cha­tu Moskiew­skie­go, któ­ry utwo­rzył Egzar­chat Dale­kie­go Wscho­du z rosyj­ską hie­rar­chią. 

Nie­ste­ty, roz­wój pręż­ne­go Kościo­ła pra­wo­sław­ne­go na tere­nie Chin został wstrzy­ma­ny wraz z doj­ściem do wła­dzy w 1949 r. komu­ni­stów, któ­rzy wyda­li­li wie­lu kapła­nów i wier­nych do Związ­ku Radziec­kie­go. Innym pra­wo­sław­nym uda­ło się uciec z kra­ju. Do 1955 r. pozo­sta­ło w Chi­nach zale­d­wie 30 rosyj­skich kapła­nów. Sytu­acja zaczę­ła ule­gać popra­wie w 1956 r., kie­dy Patriar­chat Moskiew­ski nadał Kościo­ło­wi w Chi­nach auto­ke­fa­lię i przy­wró­cił chiń­ską hie­rar­chię. W całych Chi­nach żyło wów­czas oko­ło 20 tysię­cy wier­nych Kościo­ła pra­wo­sław­ne­go, któ­rym paste­rzo­wa­ło dwóch bisku­pów: w Shan­ga­ju i w Peki­nie. Jesz­cze w 1950 r. został wyświę­co­ny w Moskwie pierw­szy chiń­ski biskup rytu bizan­tyj­skie­go, Szy­mon (Teo­dor Du), otrzy­mu­jąc tytuł bisku­pa Shan­ga­ju. W 1957 r. chi­ro­to­nię bisku­pią otrzy­mał póź­niej­szy arcy­bi­skup Peki­nu, Bazy­li (Igna­cy Jao-Fuan), któ­ry zmarł w 1962 r.

W 1996 r. Patriar­chat Eku­me­nicz­ny Kon­stan­ty­no­po­la usta­no­wił w Hong Kon­gu Metro­po­lię ze sta­no­wi­skiem metro­po­li­ty posia­da­ją­cym jurys­dyk­cję na całe Chi­ny, jak rów­nież na Indie, Fili­pi­ny, Sin­ga­pur i na Indo­ne­zję. Dalej jed­nak Kościół w Chi­nach, cho­ciaż jest Kościo­łem auto­no­micz­nym (rząd chiń­ski nie pozwa­la na ist­nie­nie na tere­nie kra­ju misji zagra­nicz­nych), pod­le­ga Patriar­cha­to­wi Moskiew­skie­mu. W lutym 1997 r. Świę­ty Synod Rosyj­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go potwier­dził swo­ją łącz­ność z Cer­kwią w Chi­nach.