Ordynacja kobiet w Kościołach Światowej Federacji Luterańskiej

Jed­no­cze­śnie jed­nak przy­po­mnia­no, że w latach ubie­głych pod­czas obrad Forum wie­lo­krot­nie była poru­sza­na kwe­stia ordy­na­cji kobiet, co mia­ło swój wyraz w doku­men­tach koń­co­wych Forum w roku 1992, 1995, 1997, 1999, 2002.

Ubie­gło­rocz­ne Forum przy­go­to­wa­ne zosta­ło do inne­go tema­tu — „Wszyst­ko ma swój czas…”. Roz­po­czę­cie dys­ku­sji nt. ordy­na­cji kobiet było­by nie­wła­ści­we w sto­sun­ku do tych osób, któ­re przy­by­ły na ten kon­kret­ny, zapla­no­wa­ny temat, a tak­że nie było­by w porząd­ku do tych, któ­re przy­je­cha­ły­by celo­wo dla­te­go, że inte­re­su­je ich temat ordy­na­cji kobiet.

Forum upo­waż­ni­ło jed­nak Komi­sję Syno­dal­ną Kobiet i gru­pę uczest­ni­czek do przy­go­to­wa­nia odpo­wie­dzi księ­dzu Bisku­po­wi. Gru­pa ta zebra­ła się 16 paź­dzier­ni­ka 2006 r. i spo­rzą­dzi­ła sto­sow­ne pismo, któ­re zosta­ło prze­ka­za­ne Bisku­po­wi Kościo­ła i Radzie Syno­dal­nej.

Komi­sja Syno­dal­na Kobiet zde­cy­do­wa­ła rów­nież, że tema­tem Ogól­no­pol­skie­go Forum Kobiet Lute­rań­skich 2007 będzie „Za i prze­ciw ordy­na­cji kobiet”.

War­to przy­po­mnieć, co na temat ordy­na­cji mówi prag­ma­ty­ka służ­bo­wa i pra­wo wewnętrz­ne Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skie­go w RP.

Prag­ma­ty­ka Służ­bo­wa Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skie­go § 6 ust.2:

Kościół E‑A w RP uzna­je jeden urząd duchow­ny, któ­ry posia­da trzy posłu­gi o nazwach:

- Biskup

- Pre­zbi­ter (ksiądz)

- Dia­kon

§ 6 ust.3: Z usta­no­wie­nia Boże­go Kościół powo­łu­je do każ­dej z trzech posług urzę­du duchow­ne­go przez osob­ne wyświę­ce­nie (ordy­na­cję).

Wyświe­ce­nia doko­nu­je się przez przy­wo­ła­nie Ducha Świę­te­go, modli­twę poświę­ca­ją­cą i nało­że­nie rąk. Powo­ła­nie to jest prze­ka­za­niem suk­ce­sji apo­stol­skiej.

Zasad­ni­cze Pra­wo Wewnętrz­ne Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skie­go w RP:

§ 18 ust. 2:

Do posłu­gi Pre­zbi­te­ra (Księ­dza) w Koście­le mogą być powo­ła­ni przez wyświę­ce­nie (ordy­na­cję) męż­czyź­ni, któ­rzy:

1) nale­żą do Kościo­ła i wyzna­ją­ce­go jego zasa­dy,

2) posia­da­ją oby­wa­tel­stwo pol­skie,

3) cie­szą się nie­po­szla­ko­wa­ną opi­nią,

4) wyka­zu­ją się dobrym sta­nem zdro­wia psy­chicz­ne­go i fizycz­ne­go,

5) ukoń­czy­li aka­de­mic­kie stu­dia teo­lo­gicz­ne prze­pi­sa­ne Prag­ma­ty­ką Służ­bo­wa Kościo­ła,

6) zda­li egza­min kościel­ny „pro venia con­cio­nan­di” prze Kościel­na Komi­sją Egza­mi­na­cyj­ną.

§18 ust. 3:

Do posłu­gi Dia­ko­na mogą być powo­ła­ne przez wyświę­ce­nie (ordy­na­cję) oso­by (męż­czyź­ni lub kobie­ty), któ­re speł­nia­ją:

1) wymo­gi okre­ślo­ne w ust. 2 p. 1–4 niniej­sze­go para­gra­fu,

2) wyka­zu­ją się przy­go­to­wa­niem i kom­pe­ten­cja­mi do służ­by, któ­rą maja peł­nić,

3) zda­ły odpo­wied­ni egza­min przed Kościel­ną Komi­sją Egza­mi­na­cyj­ną.

Ponie­waż temat tego refe­ra­tu brzmi „Ordy­na­cja Kobiet w kościo­łach Świa­to­wej Fede­ra­cji Lute­rań­skiej” wyja­śnię, na czym pole­ga feno­men Świa­to­wej Fede­ra­cji Lute­rań­skiej:

Świa­to­wa Fede­ra­cja Lute­rań­ska (ŚFL) powsta­ła w Lund w 1947 r., była nie­ja­ko kon­ty­nu­acją ist­nie­ją­cych już od XIX w. kon­wen­tów, kon­fe­de­ra­cji lute­rań­skich, któ­re mia­ły na celu dąże­nia zmie­rza­ją­ce do ści­ślej­szej współ­pra­cy w dzie­dzi­nie teo­lo­gii i pomo­cy wza­jem­nej.

ŚFL okre­śli­ła się w Lund jako „dobro­wol­ne sto­wa­rzy­sze­nie Kościo­łów”. Dzi­siaj sku­pia zde­cy­do­wa­ną więk­szość kościo­łów pie­lę­gnu­ją­cych tra­dy­cję lute­rań­ską.

Pierw­sze ordy­na­cje kobiet w Kościo­łach lute­rań­skich mia­ły miej­sce w cza­sie II woj­ny świa­to­wej i bez­po­śred­nio po woj­nie. Choć dys­ku­sje o dopusz­cze­niu kobiet do urzę­du duchow­ne­go toczy­ły się już od począt­ku wie­ku XX. Pierw­sza kobie­ta w Niem­czech ukoń­czy­ła stu­dia teo­lo­gicz­ne w 1908 r. – bez szans na jakieś funk­cje w Koście­le (w Niem­czech dopie­ro w 1930 r. kobie­ty z wykształ­ce­niem teo­lo­gicz­nym dopusz­czo­no do funk­cji pomoc­ni­czych w para­fiach), w Fin­lan­dii pierw­sza kobie­ta skoń­czy­ła teo­lo­gię w 1913 r. W Pol­sce przed II woj­ną świa­to­wą stu­dia teo­lo­gicz­ne na UW ukoń­czy­ły dwie kobie­ty; Ire­na Gol­ler (ob. Heint­ze) i Ger­wi­nów­na (imie­nia nie znam, zmar­ła w mło­dym wie­ku)

W dru­giej poło­wie lat 70. Świa­to­wa Fede­ra­cja Lute­rań­ska uzna­ła kwe­stię kobiet w urzę­dach i posłu­gach kościel­nych za prio­ry­te­to­wą i od tego cza­su temat ten jest cią­gle na obra­dach kolej­nych Zgro­ma­dzeń Ogól­nych.

VI Zgro­ma­dze­nie Ogól­ne ŚWIATOWEJ FEDERACJI LUTERAŃSKIEJ
Dar-es-Sala­am, w Tan­za­nii — 1977

• Pierw­sza pró­ba sfor­mu­ło­wa­nia teo­lo­gicz­nej pod­sta­wy part­ner­stwa kobiet i męż­czyzn (Rdz 1,27: I stwo­rzył Bóg czło­wie­ka na obraz swój. Na obraz Boga stwo­rzył go. Jako męż­czy­znę i nie­wia­stę stwo­rzył ich. ; Ga 3,28: Nie masz Żyda ani Gre­ka, nie masz nie­wol­ni­ka ani wol­ne­go, nie masz męż­czy­zny ani kobie­ty; albo­wiem wy wszy­scy jed­no jeste­ście w Jezu­sie Chry­stu­sie)

• Stwier­dzo­no: Urze­czy­wist­nie­nie nowej wspól­no­ty, w któ­rej męż­czyź­ni i kobie­ty mają rów­ne pra­wa i rów­ną god­ność win­no mieć dla Kościo­łów człon­kow­skich ŚFL wiel­kie zna­cze­nie

VII Zgro­ma­dze­nie Ogól­ne ŚWIATOWEJ FEDERACJI LUTERAŃSJKIEJ
Buda­peszt (Węgry), 1984

• Przy­ję­to for­mu­łę zapew­nia­ją­cą wzrost pro­cen­to­wy kobiet-dele­ga­tów pod­czas kolej­nych Zgro­ma­dzeń Ogól­nych

• Zaape­lo­wa­no do Kościo­łów nie prak­ty­ku­ją­cych ordy­na­cji kobiet, aby pod­ję­ły w tej spra­wie kon­struk­tyw­ne kro­ki

VIII Zgro­ma­dze­nie Ogól­ne ŚWIATOWEJ FEDERACJI LUTERAŃSKIEJ
Kury­ty­ba (Bra­zy­lia), 1990

• Zobo­wią­za­no Kościo­ły człon­kow­skie do: opra­co­wa­nia pla­nu, któ­ry wyra­żał­by w peł­ni rów­no­upraw­nie­nie męż­czyzn i kobiet w życiu Kościo­ła, i stwo­rze­nia mecha­ni­zmów, któ­re wpro­wa­dzi­ły­by kobie­ty do wszyst­kich sek­to­rów życia kościel­ne­go.

• Zobo­wią­za­no do podej­mo­wa­nia ini­cja­tyw, któ­re uto­ro­wa­ły­by kobie­tom dro­gę do ordy­no­wa­ne­go urzę­du we wszyst­kich naszych Kościo­łach człon­kow­skich

• Doma­ga­no się, aby: Kościo­ły człon­kow­skie, któ­re ordy­nu­ją kobie­ty, usta­li­ły kry­te­ria, któ­re zapew­nia im rów­ne moż­li­wo­ści w spra­wo­wa­niu służ­by i porów­ny­wal­ne świad­cze­nia

IX Zgro­ma­dze­nie Ogól­ne ŚWIATOWEJ FEDERACJI LUTERAŃSKIEJ
Hong­kong, 1997

• W spe­cjal­nej uchwa­le potwier­dzo­no zobo­wią­za­nia z Kury­ty­by

• Zaape­lo­wa­no do Kościo­łów człon­kow­skich, aby stwo­rzy­ły kobie­tom lep­sze moż­li­wo­ści uzy­ska­nia wykształ­ce­nia teo­lo­gicz­ne­go i doj­ścia do ordy­na­cji

X Zgro­ma­dze­nie Ogól­ne ŚWIATOWEJ FEDERACJI LUTERAŃSKIEJ
Win­ni­peg (Kana­da), 2003

• Pod­su­mo­wa­no, że wzra­sta uczest­nic­two kobiet Zgro­ma­dze­niach Ogól­nych ŚFL: 32% w Buda­pesz­cie, 43% w Kury­ty­bie, 49% w Hon­kon­gu

• Obec­nie w decy­zyj­nych wła­dzach ŚFL 50% sta­no­wią kobie­ty, a więc nie jest to już zwy­kłe uczest­nic­two, ale dzia­ła­nie

AFRYKA

Na 30 Kościo­łów lute­rań­skich w Afry­ce w 12 nie ordy­nu­je się kobiet

W ogó­le nie ma ordy­na­cji w Kościo­łach lute­rań­skich w takich kra­jach jak:

Bot­swa­na, Ery­tre­ja, Gha­na, Kame­run, Mada­ga­skar, Mala­wi, Mozam­bik;

W Kenii, Nige­rii, Sene­ga­lu, Afry­ce Połu­dnio­wej są dwa lub wię­cej Kościo­ły lute­rań­skie i w jed­nych jest ordy­na­cja kobiet a w dru­gich nie ma.

Etio­pia, Ango­la, Kon­go, Libe­ria, Nami­bia, Ruan­da, Zambia, Sier­ra Leone, Zim­ba­bwe, Tan­za­nia, Togo, Czad, Repu­bli­ka Środ­ko­wej Afry­ki dopusz­cza­ją ordy­na­cję kobiet.

AZJA

• Na 46 Kościo­łów lute­rań­skich w Azji w 17 nie ordy­nu­je się kobiet

• W każ­dym z 16 kra­jów azja­tyc­kich, któ­rych kościo­ły lute­rań­skie mają swo­je przed­sta­wi­ciel­stwo w ŚFL jest kil­ka kościo­łów lute­rań­skich

• Nie­któ­re z nich dopusz­cza­ją ordy­na­cję kobiet inne nie

• Na 10 Kościo­łów w Indiach tyl­ko 3 nie ordy­nu­ją kobiet

• Kobie­ty są ordy­no­wa­ne m.in.: w Indiach, Indo­ne­zji, Mala­zji, Nepa­lu, Taj­wa­nie

EUROPA

• W Euro­pie są 44 Kościo­ły lute­rań­skie zrze­szo­ne w ŚFL

• 38 Kościo­łów lute­rań­skich w Euro­pie dopusz­cza ordy­na­cję kobiet

W EUROPIE TYLKO 6 (13,6%) LUTERAŃSKICH KOŚCIOŁÓW ZRZESZONYCH W ŚFL NIE ORDYNUJE KOBIET

• Kościół Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­ski w Pol­sce (75 000 człon­ków)

• Sło­wac­ki Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­ski Kościół Augs­bur­skie­go Wyzna­nia w byłej Jugo­sła­wii (Ser­bia – 49 500 człon­ków)

• Łotew­ski Kościół Lute­rań­ski (ordy­no­wał kobie­ty w 1975 r) – (250 000 człon­ków)

• Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­ski Kościół w Rosji i innych daw­nych repu­bli­kach (75 000 człon­ków)

• Mada­ga­skar­ski Pro­te­stanc­ki Kościół we Fran­cji (10 000 człon­ków)

• Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­ski Kościół Litwy (21 000 człon­ków)

AMERYKA ŁACIŃSKA I KARAIBY

• Tyl­ko 2 Kościo­ły lute­rań­skie nie dopusz­cza­ją ordy­na­cji Kobiet: W Boli­wii i Chi­le

• W ŚFL zare­je­stro­wa­nych jest 16 kościo­łów lute­rań­skich

AMERYKA PÓŁNOCNA

• Kościo­ły Lute­rań­skie USA i Kana­dy, któ­re są zrze­szo­ne w ŚFL dopusz­cza­ją ordy­na­cję kobiet

Kobie­ty w ponad stu kościo­łach nie tyl­ko są ordy­no­wa­ne na duchow­nych w swo­ich kościo­łach, ale docho­dzą do naj­wyż­szych sta­no­wisk w koście­le

Już 25 kobiet jest bisku­pa­mi:

• Niem­cy – 3
• Nor­we­gia – 3
• Dania – 2
• Szwe­cja – 2
• Holan­dia – 1
• Indie – 2
• Kana­da – 3
• USA – 8
• Nika­ra­gua ‑1

Jak to wyglą­da w kra­jach, w któ­rych ordy­na­cja kobiet jest prak­ty­ko­wa­na

(kil­ka przy­kła­dów):

DANIA

Lute­ra­nie – 4 541 650

Kato­li­cy — 32 367

Bap­ty­ści — 5 641

Muzuł­ma­nie — 84 000

Świad­ko­wie Jeho­wy — 16 329

• w Koście­le pra­cu­je 1 950 księ­ży
• pierw­szą kobie­tę ordy­no­wa­no w 1947 r.
• co trze­ci ksiądz to kobie­ta
• w Koście­le jest 12 bisku­pów, w tym 2 kobie­ty

SŁOWACJA

• Kościół Ewan­ge­lic­ki Augs­bur­skie­go Wyzna­nia liczy 372 858 człon­ków (zatrud­nio­nych 347 księ­ży)
• Pierw­sza kobie­ta była ordy­no­wa­na w 1951 r. – Daria Ban­ci­ko­va – uro­dzo­na w 1922 roku, stu­dia ukoń­czy­ła w 1945 r. w Bra­ty­sła­wie z wyróż­nie­niem, ale dopie­ro 24. 04 1951 r. Gene­ral­ny Kon­went w Mar­ti­nie zatwier­dził „Sta­tut EKAW o ordy­na­cji kobiet i ich powo­ła­niu na urząd duchow­ne­go”. 15. 07. 1951 r. wraz z 8 kole­ga­mi z wydzia­łu zosta­ła ordy­no­wa­na w Tisow­cu (Część absol­wen­tów teo­lo­gii odmó­wi­ła przy­ję­cia ordy­na­cji wspól­nie z kobie­tą i byli oni ordy­no­wa­ni w innym ter­mi­nie!). począt­ko­wo kobie­ty mogły być tyl­ko wika­riu­sza­mi, dopie­ro ogra­ni­cze­nie to znie­sio­no w 1972 r. w 1973 r. Ban­ci­ko­va obję­ła samo­dziel­nie para­fię w Wiel­kim Lomie i tam pozo­sta­ła do eme­ry­tu­ry. Prze­ży­ła okres prze­śla­do­wań duchow­nych w Cze­cho­sło­wa­cji, pro­ces poli­tycz­ny, wię­zie­nie w Bań­skiej Bystrzy­cy, Pra­dze i Par­du­bi­cach w l. 1962–63. zmar­ła w 1999 r. (infor­ma­cje otrzy­ma­łam od Danie­li Horin­ko­vej)
• Obec­nie w Koście­le pra­cu­ją 132 ordy­no­wa­ne kobie­ty i sta­no­wią one 38% wszyst­kich księ­ży lute­rań­skich Sło­wa­cji.

KANADA

• Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­ski Kościół Kana­dy ma 174 555 człon­ków
• 620 para­fie
• kobie­ty ordy­no­wa­ne są w Kana­dzie od 1976 r.
• wśród 852 księ­ży 144 to kobie­ty (17%)
• 3 kobie­ty są bisku­pa­mi

WIELKA BRYTANIA

Więk­szość kościo­łów lute­rań­skich w Wiel­kiej Bry­ta­nii to filie zagra­nicz­ne kościo­łów w Szwe­cji, Nor­we­gii, Fin­lan­dii. Pod­le­ga­ją one swo­im macie­rzy­stym Kościo­łom w tych kra­jach.

Na tere­nie Wiel­kiej Bry­ta­nii jest ok. 24 000 lute­ra­nów, część z nich — ok. 2400 nale­ży to Kościo­ła Lute­rań­skie­go w Wiel­kiej Bry­ta­nii, któ­re­go bisku­pem jest Ks. Wal­ter Jaguc­ki. Kościół ten jest człon­kiem ŚFL. Pra­cu­je tu 12 czyn­nych księ­ży, w tym 3 kobie­ty. Wszyst­kie ordy­no­wa­ne przez bp. Wal­te­ra Jaguc­kie­go.

Ordy­na­cje kobiet są prak­ty­ko­wa­ne od lat 80-tych XX wie­ku.

FINLANDIA

Lute­ra­nie – 4 384 442

Pra­wo­sław­ni – 57 000

Kato­li­cy — 7 900

Muzuł­ma­nie – 30 000

Świad­ko­wie Jeho­wy – 19 000

• Kobie­ty są ordy­no­wa­ne od 1986 r.
• Obec­nie w para­fiach pra­cu­je 2197 księ­ży, a w tym 748 ordy­no­wa­nych kobiet (34%)

W ostat­nim cza­sie pod­su­mo­wa­no 20 let­ni okres dopusz­cza­nia kobiet do ordy­na­cji w Fin­lan­dii i stwier­dzo­no, że:

- Pierw­sza kobie­ta ukoń­czy­ła stu­dia teo­lo­gicz­ne w Fin­lan­dii w 1913 r.

- pierw­sze pró­by wpro­wa­dze­nia moż­li­wo­ści ordy­na­cji kobiet w Fiń­skim koście­le na obra­dach Syno­du były już w l. 1963 i 1976 – skoń­czy­ły się nie­po­wo­dze­niem

- dopie­ro w 1984 roku Synod wpro­wa­dził dopusz­cze­nie kobiet do ordy­na­cji w fiń­skim Koście­le lute­rań­skim

- w 1986 r. – pierw­sze ordy­na­cje kobiet w koście­le fiń­skim

- w 1990 r. – Synod dopusz­cza moż­li­wość dopusz­cze­nia kobiet do urzę­du bisku­pa

- nadal 2% księ­ży w koście­le fiń­skim jest prze­ciw­na dopusz­cza­niu kobiet do ordy­na­cji, zda­rzył się incy­dent, że ksiądz zboj­ko­to­wał nabo­żeń­stwo, że wzglę­du na współ­udział kobie­ty – pasto­ra

- kobie­ty sta­no­wią dziś 34% wszyst­kich pasto­rów w Fin­lan­dii, naj­wię­cej z nich pra­cu­je dusz­pa­ster­stwie szpi­tal­nym i rodzin­nym

AUSTRIA

• Kościół Ewan­ge­lic­ki Augs­bur­skie­go Wyzna­nia w Austrii liczy 326 117 człon­ków
• jest 211 para­fii
• w Koście­le pra­cu­je 267 księ­ży, w tym 64 kobie­ty (24%)

NIEMCY

• Kościół ewan­ge­lic­ki ma 25 630 000 człon­ków, kościół rzym­sko­ka­to­lic­ki liczy bli­sko 26 mln człon­ków
• wśród 14 680 księ­ży są 3 792 kobie­ty
• 3 kobie­ty są bisku­pa­mi

SZWECJA

• 7 mln lute­ra­nów
• 1823 para­fie
• 5583 ordy­no­wa­nych księ­ży (kobiet i męż­czyzn, łącz­nie z eme­ry­ta­mi)
• w 1958 r. Synod Kościo­ła Lute­rań­skie­go Szwe­cji dopu­ścił kobie­ty do ordy­na­cji
• ordy­no­wa­no 1800 kobiet (32,2%)
• wśród 963 pro­bosz­czów 203 to kobie­ty

Na zakoń­cze­nie war­to przy­po­mnieć, że ŚFL poszcze­gól­nym kościo­łom człon­kow­skim nicze­go nie naka­zu­je, lecz zale­ca.

Wie­lo­let­nie pra­ce, ana­li­zo­wa­nie aspek­tów teo­lo­gicz­nych przez wybit­nych teo­lo­gów na całym świe­cie przez ok. 100 lat wyklu­czy­ły prze­szko­dy teo­lo­gicz­ne do dopusz­cze­nia kobiet do ordy­na­cji w rozu­mie­niu teo­lo­gii ewan­ge­lic­kiej. Pol­scy duchow­ni byli obec­ni przy ordy­na­cjach kobiet zagra­ni­cą, uczest­ni­czą w nabo­żeń­stwach odpra­wia­nych przez kobie­ty-księ­ży, uzna­ją wspól­no­tę ołta­rza i ambo­ny z Kościo­ła­mi ewan­ge­lic­ko-refor­mo­wa­nym i ewan­ge­lic­ko-meto­dy­stycz­nym, któ­re dopusz­cza­ją kobie­ty do ordy­na­cji. Odma­wia­nie ordy­na­cji pol­skim teo­loż­kom jest pew­ną nie­kon­se­kwen­cją.

Aldo­na Kar­ska

Powyż­szy arty­kuł jest zapi­sem refe­ra­tu wygło­szo­ne­go wraz z pre­zen­ta­cją pod­czas XVI Forum Kobiet Lute­rań­skich, któ­re odby­wa­ło się w dniach od 28 do 30 wrze­śnia 2007 roku w War­sza­wie. Redak­cja Maga­zy­nu Teo­lo­gicz­ne­go Sem­per Refor­man­da skła­da naj­ser­decz­niej­sze podzię­ko­wa­nia p. Aldo­nie Kar­skiej za udo­stęp­nie­nie tek­stu.

foto: ks. dr Cor­ne­lia Kula­wik, ewan­ge­lic­ki Kościół Pamię­ci w Ber­li­nie