Prawosławny Kościół Erytrei

Ery­trea jest kra­jem poło­żo­nym na połu­dnio­wym wybrze­żu zachod­niej czę­ści Morza Czer­wo­ne­go. Był to obszar sta­ro­żyt­ne­go pań­stwa chrze­ści­jań­skie­go Aksum, któ­re­go świet­ność dobie­gła koń­ca w VII wie­ku wraz z począt­kiem, odtąd coraz bar­dziej nasi­la­ją­cych się,  inwa­zji muzuł­mań­skich. Jak wie­my z arty­ku­łu o Pra­wo­sław­nym Koście­le w Etio­pii, był to też jed­nak począ­tek Nowe­go Kró­le­stwa Etio­pii, obsza­ru poło­żo­ne­go w głę­bi obsza­ru afry­kań­skie­go, bar­dziej odda­lo­ne­go od wybrze­ża Morza Czer­wo­ne­go i od bez­po­śred­nich ata­ków muzuł­mań­skich Ara­bów. Mimo to obszar Ery­trei zacho­wał pew­ną nie­za­leż­ność aż do XVI wie­ku, kie­dy to osta­tecz­nie został pod­bi­ty przez  Tur­ków Oto­mań­skich.

W roku 1890 teren ten został zaję­ty przez Wło­chów, któ­rym z kolei został ode­bra­ny w 1941 r. przez Anglię. W 1952 Ery­trea weszła w fede­ra­cję z Etio­pią, któ­ra ją zaanek­to­wa­ła dzie­sięć lat póź­niej, w 1962 r., czy­niąc z niej osta­tecz­nie tyl­ko jed­ną ze swo­ich pro­win­cji. Już wkrót­ce poja­wił się ruch nie­pod­le­gło­ścio­wy, któ­ry 24 maja 1993 r. dopro­wa­dził do uzy­ska­nia przez Ery­treę nie­pod­le­gło­ści.

W lip­cu tego same­go — 1993 roku —  bisku­pi nowe­go pań­stwa, z popar­ciem rzą­du Ery­trei, zwró­ci­li się do papie­ża Sze­nu­dy III, z Kop­tyj­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go Egip­tu, z proś­bą o ofi­cjal­ne, jurys­dyk­cyj­ne oddzie­le­nie się od Etiop­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go i o otrzy­ma­nie sta­tu­su auto­ke­fa­lii. 28. wrze­śnia Świę­ty Synod Kop­tyj­ski przy­chy­lił się do proś­by bisku­pów Ery­trei i dał pozwo­le­nie na przy­go­to­wa­nie w klasz­to­rach kop­tyj­skich dzie­się­ciu nowych bisku­pów dla Pra­wo­sław­ne­go Kościo­ła Ery­trei. Już 19. czerw­ca 1994 papież Sze­nu­da III wyświę­cił w Kairze pierw­szych pię­ciu bisku­pów.

Ta dosyć łatwa sepa­ra­cja pomię­dzy Kościo­ła­mi Etio­pii i Ery­tre­ii mogła nastą­pić jedy­nie za zgo­dą oby­dwu stron. Już na począt­ku listo­pa­da 1993 r. patriar­cha Pau­los z Etio­pii i arcy­bi­skup Fili­pos z Ery­trei zatwier­dzi­li sepa­ra­cję oby­dwu Kościo­łów, a jed­no­cze­śnie pod­kre­śli­li pra­gnie­nie ści­słej współ­pra­cy ze sobą. W lutym 1994 r. w Adis Abe­bie, sto­li­cy Etio­pii, został pod­pi­sa­ny układ, w któ­rym ponow­nie zosta­ła pod­kre­ślo­na auto­ke­fa­lia obu­dwu Kościo­łów, Etio­pii i Ery­tre­ii, przy czym oby­dwa Kościo­ły  potwier­dzi­ły hono­ro­wy pry­mat papie­ża Kop­tyj­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go pomię­dzy wszyst­ki­mi Wschod­ni­mi (tzw. pra­wo­sła­wie wschod­nie, w odróż­nie­niu od pra­wo­sła­wia bizan­tyj­skie­go) Kościo­ła­mi  Afry­ki.

Po inten­syw­nych roz­mo­wach pomię­dzy rzą­dem Ery­trei i przy­wód­ca­mi Kościo­ła pra­wo­sław­ne­go tego kra­ju, w kwiet­niu 1998 r. arcy­bi­skup Asme­ry, Abba Fili­pos, został wybra­ny na pierw­sze­go patriar­chę Pra­wo­sław­ne­go Kościo­ła Ery­trei, co potwier­dził sam papież Sze­nu­da III, wyno­sząc go 8 maja 1998 r. na to sta­no­wi­sko w Kairze.

Przy tej oka­zji został pod­pi­sa­ny rów­nież doku­ment pomię­dzy Świę­ty­mi Syno­da­mi Kop­tyj­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go i Pra­wo­sław­ne­go Kościo­ła Ery­tre­ii, w któ­rym zobo­wią­za­no się do ści­słej współ­pra­cy pomię­dzy oby­dwo­ma Kościo­ła­mi, włącz­nie ze zwo­ły­wa­nym, przy­naj­mniej raz na trzy lata, Wspól­nym Gene­ral­nym Syno­dem, z wymie­nie­niem imion przy­wód­ców oby­dwu Kościo­łów we wszyst­kich litur­giach, utwo­rze­niem wspól­nej dele­ga­cji na roz­mo­wy z inny­mi Kościo­ła­mi i posia­da­niem sta­łe­go komi­te­tu oby­dwu Syno­dów, któ­ry ma za zada­nie wzmoc­nie­nie wza­jem­nej współ­pra­cy w takich dzie­dzi­nach jak: teo­lo­gicz­na for­ma­cja, posłu­ga spo­łecz­na i opra­co­wy­wa­nie wspól­nych pro­jek­tów mają­cych przy­czy­nić się do dal­sze­go roz­wo­ju oby­dwu Kościo­łów.

Pra­wo­sław­ny Kościół Ery­trei posia­da oko­ło 1500 kościo­łów i 22 klasz­to­ry i nale­ży do nie­go mniej wię­cej 1 milion 700 tysię­cy wier­nych.