Reformowany Kościół w Ameryce

2. Histo­ria

W 1621 holen­der­ska Kom­pa­nia Zachod­nio­in­dyj­ska zało­ży­ła kolo­nię u wybrze­ży dzi­siej­szej Long Island (Nowy Jork) nazwa­ną Nowy­mi Nider­lan­da­mi, a jej głów­na osa­da zosta­ła nazwa­na Nowym Amster­da­mem. Pierw­sza gru­pa osad­ni­ków przy­by­ła już w 1624 roku, a pierw­szy pastor w 1628 roku, kie­dy kolo­nia liczy­ła już kil­ka tysię­cy miesz­kań­ców. Warun­ki były cięż­kie: począt­ko­wo nabo­żeń­stwa odby­wa­ły się w mły­nie i pierw­szy kościół wybu­do­wa­no dopie­ro w 1642 roku. W Nowych Nider­lan­dach Holen­der­ski Kościół Refor­mo­wa­ny był kościo­łem pań­stwo­wym i jedy­nym dozwo­lo­nym wyzna­niem. Tę uprzy­wi­le­jo­wa­ną pozy­cję NHK zacho­wał do 1664 roku, kie­dy kolo­nię opa­no­wa­li Angli­cy, zamie­nia­jąc jej nazwę na Nowy Jork, a Nowy Amster­dam prze­mia­no­wu­jąc na Nowy Jork. Nowi wład­cy byli bar­dziej tole­ran­cyj­ni od poprzed­ni­ków i zezwo­li­li inno­wier­com na zor­ga­ni­zo­wa­nie wła­snych kościo­łów. Holen­der­ski Kościół Refor­mo­wa­ny ist­niał nadal i Angli­cy nigdy nie pró­bo­wa­li zerwać jego kon­tak­tów z macie­rzą w Holandii.Przez cały XVIII wiek trwał roz­wój NHK w Ame­ry­ce. Z jed­nej stro­ny zasi­la­li go emi­gran­ci z Holan­dii, zaś z dru­giej stro­ny ogrom­na wie­lo­dziet­ność rodzin kolo­ni­stów już tu osia­dłych — i tak tyl­ko do 1776 zor­ga­ni­zo­wa­no ponad 100 nowych para­fii. Do Holen­der­skie­go Kościo­ła Refor­mo­wa­ne­go przy­łą­cza­li się też nie­miec­cy refor­mo­wa­ni oraz huge­noc­cy uchodź­cy z Fran­cji. Przez cały ten czas clas­sis w Amster­da­mie w Holan­dii była odpo­wie­dzial­na za ordy­no­wa­nie i mia­no­wa­nie pasto­rów dla Ame­ry­ki Północnej.Zmiany były jed­nak nie­unik­nio­ne i w 1772 roku za zgo­dą kle­ru w Holan­dii, ame­ry­kań­scy pasto­rzy Holen­der­skie­go Kościo­ła Refor­mo­wa­ne­go utwo­rzy­li “Kon­fe­ren­cję” (począ­tek osob­nej clas­sis), by w peł­ni usa­mo­dziel­nić się w 1792 roku. Jed­no­cze­śnie powo­li do kościo­ła prze­ni­kał angiel­ski — pierw­sze angiel­sko­ję­zycz­ne nabo­żeń­stwa wpro­wa­dzo­no w Nowym Jor­ku w 1763 roku. Tym przy­kła­dem poszły inne para­fie i z począt­kiem XIX wie­ku nabo­żeń­stwa po holen­der­sku pra­wie zupeł­nie usta­ły. Kościół jed­nak nosił nazwę “Refor­mo­wa­ny Pro­te­stanc­ki Holen­der­ski Kościół w Ame­ry­ce Pół­noc­nej” aż do 1867 roku, kie­dy to zmie­nio­no ją na obec­ną — Refor­mo­wa­ny Kościół w Ame­ry­ce (RCA). Pamięć i tra­dy­cje holen­der­skie pozo­sta­ły i nawet dziś nie­któ­re para­fie zawie­ra­ją przy­miot­nik “holen­der­ski” w swo­jej nazwie. W poło­wie XIX wie­ku sze­re­gi kościo­ła zasi­li­ła kolej­na emi­gra­cja Holen­drów do USA i Kana­dy, choć część nowych emi­gran­tów utwo­rzy­ła w 1857 roku wła­sny, bar­dzo kon­ser­wa­tyw­ny Chrze­ści­jań­ski Refor­mo­wa­ny Kościół (www.crcna.org). RCA pro­wa­dził też wie­le misji w Chi­nach, Japo­nii, Korei i na Hawa­jach, skąd wywo­dzi się spo­ro dzi­siej­szych wier­nych kościo­ła. W XX wie­ku sze­re­gi RCA zasi­li­li tak­że refor­mo­wa­ni emi­gran­ci z Ame­ry­ki Łacińskiej.Reformowany Kościół w Ame­ry­ce ma wśród swo­ich współ­wy­znaw­ców dwóch byłych pre­zy­den­tów Sta­nów Zjed­no­czo­nych: Mar­ti­na van Bure­na (1782 — 1862), oraz The­odo­ra Roose­vel­ta (1858 — 1919). W obec­nym par­la­men­cie USA nie zasia­da żaden przed­sta­wi­ciel RCA.

3. Orga­ni­za­cja

Pod wzglę­dem ustro­ju, RCA przy­po­mi­na kla­sycz­ny kościół refor­mo­wa­ny, a w szcze­gól­no­ści Holen­der­ski Kościół Refor­mo­wa­ny w Holan­dii. Pod­sta­wo­wą jed­nost­ką jest para­fia pro­wa­dzo­na przez pasto­ra i star­szych zbo­ru. Para­fie orga­ni­zu­ją swo­je nabo­żeń­stwa oraz codzien­ne spra­wy. Nie są one jed­nak zupeł­nie nie­za­leż­ne, jak w ustro­ju kon­gre­ga­cjo­nal­nym, gdyż odpo­wia­da­ją przed regio­nal­nym zgro­ma­dze­niem zwa­nym, podob­nie jak w Holan­dii, clas­sis. W jego skład wcho­dzą pasto­rzy oraz star­si zbo­rów. RCA posia­da 46 clas­sis, któ­re z kolei są zrze­szo­ne w ośmiu syno­dach regio­nal­nych — sie­dem dla USA i jeden dla Kana­dy. Naj­waż­niej­szym orga­nem RCA jest Synod Gene­ral­ny (Gene­ral Synod), sku­pia­ją­cy dele­ga­tów wybra­nych przez clas­sis. Spo­ty­ka się ono raz do roku i podej­mu­je decy­zje doty­czą­ce całe­go kościo­ła. W poważ­niej­szych spra­wach uchwa­ły Syno­du Gene­ral­ne­go nabie­ra­ją mocy pra­wa dopie­ro, gdy poprze je 2/3 clas­sis — np. w 1969 roku RCA pró­bo­wał się zjed­no­czyć z pre­zbi­te­ria­na­mi, ale cho­ciaż pro­po­zy­cja ta spo­tka­ła się z przy­chyl­no­ścią więk­szo­ści para­fii i wier­nych, zabra­kło wyma­ga­nej więk­szo­ści 2/3 gło­sów i unia upadła.Obradami Syno­du kie­ru­je Pre­zy­dent, wybie­ra­ny spo­śród dele­ga­tów na jed­no­rocz­ną kaden­cję. Poma­ga mu w pra­cy Zastęp­ca, któ­ry zwy­cza­jo­wo rok póź­niej zosta­je wybra­ny na Pre­zy­den­ta. Po upły­wie kaden­cji Pre­zy­dent zosta­je (zno­wu zwy­cza­jo­wo) pre­ze­sem Rady Syno­du Gene­ral­ne­go, któ­ra zaj­mu­je się bie­żą­cy­mi spra­wa­mi kościo­ła pomię­dzy sesja­mi Syno­du Gene­ral­ne­go i przy­po­mi­na kon­sy­storz. W 2002 roku Synod Gene­ral­ny wybrał na sta­no­wi­sko Pre­zy­den­ta Joh­na Chan­ga, pasto­ra z Nowe­go Jor­ku, pierw­sze­go Ame­ry­ka­ni­na pocho­dze­nia chiń­skie­go na tym sta­no­wi­sku.

4. Kościół Dziś

Dzi­siaj Refor­mo­wa­ny Kościół w Ame­ry­ce liczy tro­chę ponad 300 000 wier­nych w USA i w Kana­dzie. Kościół posia­da 950 para­fii, z cze­go 42 w Kana­dzie. Kobie­ty pasto­rów RCA ordy­nu­je już od 1979 roku, cho­ciaż nie­któ­re clas­sis nie cze­ka­jąc na for­mal­ną zgo­dę robi­ły to już od 1972 roku. Dziś licz­ba kobiet pasto­rów wzra­sta i nie budzą już one więk­szych opo­rów. Bio­rąc to pod uwa­gę tego­rocz­ny Synod Gene­ral­ny uchwa­lił pro­jekt uchwa­ły, któ­ra zli­kwi­du­je tzw. “klau­zu­lę sumie­nia”, zezwa­la­ją­cą prze­ciw­ni­kom ordy­na­cji kobiet na nie­uczest­ni­cze­nie w tych uro­czy­sto­ściach. Jeden z pro­fe­so­rów i dele­ga­tów na Synod nazwał tę klau­zu­lę “zin­sty­tu­cjo­na­li­zo­wa­nym opo­rem przed Duchem Świę­tym”. By uchwa­ła ta zyska­ła moc praw­ną musi ją poprzeć 2/3 classis.RCA w mniej­szym stop­niu niż inne kościo­ły, nęka spór pomię­dzy libe­ral­nym a kon­ser­wa­tyw­nym skrzy­dłem w koście­le. RCA jest dość kon­ser­wa­tyw­ny np. gdy cho­dzi o ety­kę sek­su­al­ną i potę­pia wol­ne związ­ki, seks poza­mał­żeń­ski, homo­sek­su­alizm, choć jeden z Syno­dów Gene­ral­nych nie omiesz­kał przy oka­zji stwier­dzić, iż kościel­na prak­ty­ka w tych spra­wach była i jest histo­rią “igno­ran­cji, bra­ku dobrej i nad­mia­ru złej woli”. Spór na linii kon­ser­wa­ty­ści — libe­ra­ło­wie prze­ja­wia się w raczej dys­ku­sjach o litur­gii kościel­nej. Poiry­to­wa­ny tym Synod Gene­ral­ny w 2002 naka­zał para­fiom zaprze­stać “litur­gicz­nych wojen” stwier­dza­jąc, że nie ist­nie­je “jedy­na i słusz­na” litur­gia. Jed­no­cze­śnie wycho­dząc z roz­sąd­ne­go zało­że­nia, że sama repry­men­da nie wystar­czy, powo­ła­no spe­cjal­ną komi­sję, któ­ra ma opra­co­wać nowe wzo­ry litur­gicz­ne dla parafii.RCA podob­nie jak więk­szość kościo­łów w USA bory­ka się z male­ją­cą licz­bą wier­nych. Od 1966 roku, kie­dy to liczył 386 835 wier­nych, liczeb­ność kościo­ła się zmniej­sza. W ostat­nich latach spa­dek zatrzy­mał się i RCA ma ambit­ne pla­ny. Synod Gene­ral­ny zapla­no­wał deka­dę ewan­ge­li­za­cji i roz­wo­ju, któ­ra ma dopro­wa­dzić do powsta­nia nowych para­fii, roz­wo­ju i odbu­do­wy już ist­nie­ją­cych oraz wykształ­ce­nia nowych, świec­kich lide­rów kościo­ła. Bar­dzo cie­ka­wy raport na wyżej wymie­nio­ne tema­ty moż­na prze­czy­tać na stro­nie www.rca.org/synod/reports.phpRCA zgod­nie ze swo­ją histo­rią pro­wa­dzi sze­ro­ką dzia­łal­ność misyj­ną. Ponad 75 misjo­na­rzy dzia­ła w 33 kra­jach świa­ta, w tym w Rosji, Suda­nie i Chi­nach. Oprócz nich wie­lu człon­ków RCA wyjeż­dża na misje jako wolon­ta­riu­sze.

www.rca.orgwww.midtel.net/~reformed/  (Para­fia w Mid­del­bur­ghu)

Autor jest praw­ni­kiem, dok­to­ran­tem na Wol­nym Uni­wer­sy­te­cie w Amster­da­mie, czło­nek szkoc­kiej para­fii refor­mo­wa­nej w Amster­da­mie

Tekst uka­zał się w mie­sięcz­ni­ku “Jed­no­ta”

Redak­cja Maga­zy­nu Sem­pre Refor­man­da dzię­ku­je mie­sięcz­ni­ko­wi “Jed­no­ta” za moż­li­wość wyko­rzy­sta­nia tego mate­ria­łu na naszych stro­nach.