Święto Podwyższenia Krzyża Świętego (Pańskiego)

O losach Drze­wa Krzy­ża trud­no jest jed­no­znacz­nie coś powie­dzieć, cho­ciaż poja­wia się myśl o jego ukry­ciu w oba­wie przed znisz­cze­niem przez Żydów, czy Rzymian.Niestety tyl­ko dzię­ki legen­dom może­my wnio­sko­wać o odna­le­zie­niu ukry­te­go Krzy­ża. Być może zna­la­zła go żona cesa­rza Klau­diu­sza, Petro­ni­ka, nawró­co­na dzię­ki naucza­niu św. Pio­tra. Bar­dziej roz­po­wszech­nio­na tra­dy­cja wska­zu­je na św. Hele­nę, mat­kę Kon­stan­ty­na Wiel­kie­go. Poda­je się, iż odna­le­zio­ny Krzyż miał wskrze­sić, poprzez kon­takt bez­po­śred­ni, jakie­goś nie­zna­ne­go zmar­łe­go.

Wska­zu­je się tak­że na św. Hele­nę, jako mają­cą udział w zbu­do­wa­niu dwu bazy­lik w Jero­zo­li­mie, z któ­rych to poświę­ce­niem zwią­za­no świę­to odna­le­zie­nia Krzy­ża. Poda­je się tak­że, iż piel­grzy­mi w rado­ści z jego odna­le­zie­nia bra­li udział w pod­wyż­sze­niu Drze­wa Krzy­ża, któ­re pole­ga­ło na pod­no­sze­niu go w czte­rech miej­scach świą­ty­ni dla ado­ra­cji ludu.Tak wła­śnie poja­wi­ło się wrze­śnio­we świę­to, a ugrun­to­wa­ło się jesz­cze bar­dziej, gdy cesarz bizan­tyj­ski Hera­kliusz po poko­na­niu Per­sów (wcze­śniej zdo­by­li Jero­zo­li­mę i zabra­li Reli­kwie do Per­sji) odzy­skał Reli­kwię Krzy­ża i oso­bi­ście wniósł ją do Jero­zo­li­my. Pamiąt­kę tego wyda­rze­nia, któ­re było ponow­nym pod­wyż­sze­niem Krzy­ża, obcho­dzo­no corocz­nie 14. wrze­śnia.

Tak więc nabo­żeń­stwo do Krzy­ża Świę­te­go się­ga począt­ków chrze­ści­jań­stwa, wcze­śniej w Jero­zo­li­mie i na Wscho­dzie, następ­nie w całym Koście­le. W litur­gii jest obec­ne od IV w., a obcho­dzo­ne tak przez kato­li­ków, jak i pra­wo­sław­nych. W Rzy­mie zazna­cza się szcze­gól­nie w uro­czy­stej pro­ce­sji z bazy­li­ki pw. Mat­ki Bożej Więk­szej do bazy­li­ki pw. św. Jana na Late­ra­nie.

Naj­bar­dziej zna­ne reli­kwie Krzy­ża Świę­te­go znaj­du­ją się m.in. w koście­le pw. św. Gudu­li w Bruk­se­li, w bazy­li­kach pw. św. Pio­tra i pw. Krzy­ża Świę­te­go w Rzy­mie oraz kate­drze pary­skiej Notre Dame. W Pol­sce naj­więk­sze reli­kwie Krzy­ża Świę­te­go znaj­do­wa­ły się w koście­le domi­ni­ka­nów w Lubli­nie do momen­tu zra­bo­wa­nia w 1991 roku. Spraw­ców świę­to­kradz­twa dotąd nie wykry­to.

Tra­dy­cja kul­tu Krzy­ża Świę­te­go w Koście­le w Pol­sce się­ga cza­sów naj­daw­niej­szych, cze­go przy­kła­dem są licz­ne wezwa­nia nada­wa­ne kościo­łom, nazwy miej­sco­wo­ści, sank­tu­aria, z któ­rych współ­cze­śnie naj­bar­dziej zna­ne jest sank­tu­arium Świę­te­go Krzy­ża w Górach Świę­to­krzy­skich na Łysej Górze. W klasz­to­rze pobe­ne­dyk­tyń­skim (obec­nie Misjo­na­rze Obla­ci Maryi Nie­po­ka­la­nej) są prze­cho­wy­wa­ne reli­kwie (drza­zgi) Krzy­ża Świę­te­go poda­ro­wa­ne bene­dyk­ty­nom przez św. Eme­ry­ka (zm. 1031), syna św. Ste­fa­na, kró­la Węgier.

„Wiel­ką zaiste i cen­ną rze­czą jest krzyż. Wiel­ką, ponie­waż prze­zeń otrzy­ma­li­śmy wie­le dóbr… Cen­ną zaś, ponie­waż krzyż jest zna­kiem męki i try­um­fu Boga: zna­kiem męki z powo­du dobro­wol­nej w męce śmier­ci; zna­kiem try­um­fu, ponie­waż dzię­ki nie­mu sza­tan został zra­nio­ny, a wraz z nim zosta­ła poko­na­na śmierć; ponie­waż bra­my pie­kła zosta­ły skru­szo­ne, krzyż zaś stał się dla całe­go świa­ta powszech­nym zna­kiem zba­wie­nia.”( św. Andrzej z Kre­ty, biskup)