Święty Maciej — “Trzynasty” Apostoł

Więk­szość z Apo­sto­łów, w tym i Maciej, zni­ka zarów­no z zapi­sa­nych wcze­sno­chrze­ści­jań­skich świa­dectw skła­da­ją­cych się na Nowy Testa­ment jak i z histo­rii w ogó­le. Dopie­ro oko­ło III wie­ku naszej ery zaczę­ły funk­cjo­no­wać opo­wie­ści o podró­żach misyj­nych Dwu­na­stu. W więk­szo­ści mają one cha­rak­ter legen­dar­ny, zwłasz­cza tra­dy­cja, któ­ra gło­si, że apo­sto­ło­wie roz­dzie­li­li pomię­dzy sie­bie teren misyj­ny, dzie­ląc świat na 12 obsza­rów. Tra­dy­cje te zro­dzi­ły się wśród Kościo­łów głów­nych miast Cesar­stwa Rzym­skie­go, chcą­cych zwią­zać swe powsta­nie z dzia­łal­no­ścią któ­re­goś z apo­sto­łów. I tak Maciej miał gło­sić Sło­wo Boże w Judei, Etio­pii i Mace­do­nii. Według tra­dy­cji chrze­ści­jań­stwa wschod­nie­go zgi­nął w Jero­zo­li­mie z ini­cja­ty­wy arcy­ka­pła­na Ana­nia­sza oko­ło roku 63. Tra­dy­cja zachod­nia jako miej­sce męczeń­skiej śmier­ci wska­zu­je Kol­chi­dę. Z kolei zda­niem Kle­men­sa Alek­san­dryj­skie­go świę­ty Maciej zmarł śmier­cią natu­ral­ną w Jero­zo­li­mie.

Ponie­waż już po śmier­ci apo­sto­łów róż­ne gru­py wyznaw­ców przy­pi­sy­wa­ły im autor­stwo powsta­łych w łonie gru­py doku­men­tów, rów­nież i Macie­jo­wi przy­pi­sa­na jest Ewan­ge­lia, któ­rą wymie­nia Ory­ge­nes w homi­lii do Ewan­ge­lii Łuka­sza a wspo­mi­na Dekret Ps. Gela­zjań­ski i Elen­chus 60 ksiąg. Obok tych wzmia­nek o Ewan­ge­lii Macie­ja (utoż­sa­mia­ne­go też z Mate­uszem ‑pobor­cą ceł) Kle­mens Alek­san­dryj­ski wspo­mi­na o Tra­dy­cjach (Prze­ka­zach) Macie­ja. Czy jest to utwór toż­sa­my z wcze­śniej wymie­nio­ną ewan­ge­lią nie zosta­ło roz­strzy­gnię­te.

Zacho­wa­ny frag­ment Tra­dy­cji Macie­ja wska­zu­je na cha­rak­ter ewan­ge­licz­ny utwo­ru, któ­ry miał zawie­rać ukry­te sło­wa prze­ka­za­ne Macie­jo­wi przez same­go Chry­stu­sa. Utwór powstał w wie­ku II i miał cha­rak­ter gno­styc­ki. Zachę­cał do wal­ki z cia­łem i jego lek­ce­wa­że­nia oraz do roz­wi­ja­nia duszy za pośred­nic­twem wia­ry i pozna­nia. Macie­jo­wi przy­pi­su­je się, że mawiał:, „Jeśli sąsiad wybra­ne­go męża zgrze­szył, to zgrze­szył tak­że ów wybra­ny, bo gdy­by ten wybra­ny wiódł życie tak, jak wska­zu­je Sło­wo Boże, to jego życie w tak wiel­kim posza­no­wa­niu miał­by sąsiad, że sam by nie zgrze­szył” [1].

Świę­ty Maciej wspo­mi­na­ny jest przez chrze­ści­jan w róż­nych ter­mi­nach. Pra­wo­sław­ni świę­te­go Macie­ja obcho­dzą 9/22 sierp­nia i 30 czerwca/13 lip­ca (Sobór dwu­na­stu apo­sto­łów). Po poso­bo­ro­wej refor­mie kalen­da­rza litur­gicz­ne­go rzym­scy kato­li­cy obcho­dzą świę­te­go Macie­ja 14 maja. 24 lute­go wspo­mi­na­ją nadal św. Macie­ja lute­ra­nie.                                    

Doro­ta Walen­cik

Przy­pis:

[1] „Apo­kry­fy Nowe­go Testa­men­tu. cz. 1”, pod redak­cją Mar­ka Sta­ro­wiej­skie­go s. 127–128