Magazyn

Wibrandis Rosenblatt — żona trzech reformatorów i matka


Magazyn EkumenizmHisto­ria Refor­ma­cji kon­cen­tru­je się w dużej mie­rze na dzia­łal­no­ści sztan­da­ro­wych Refor­ma­to­rów (Luter, Kal­win, Zwin­gli). W nie­pa­mięć odsu­wa­ni są refor­ma­to­rzy zwią­za­ni z poszcze­gól­ny­mi regio­na­mi, mimo że ich twór­czość teo­lo­gicz­na zaświad­cza o ich ogrom­nym wpły­wie na losy szes­na­sto­wiecz­nej Refor­ma­cji. W trze­cim sze­re­gu sto­ją kobie­ty, żony refor­ma­to­rów, o któ­rych się pra­wie w ogó­le nie infor­mu­je. Wyją­tek sta­no­wi żona ks. Mar­ci­na Lutra słyn­na Kata­rzy­na von Bora, była mnisz­ka, któ­ra w 1525 roku poślu­bi­ła Wit­ten­ber­skie­go Refor­ma­to­ra. Mniej zna­na jest Wibran­dis Rosen­blatt, rówie­śnicz­ka Kata­rzy­ny von Bory, żona trzech zna­nych refor­ma­to­rów: Jana Oeko­lam­pa­da, Wol­fgan­ga Capi­to oraz Mar­ci­na Buce­ra.


Magazyn EkumenizmŻycie Wibran­dis nie było łatwe i czę­sto nazna­czo­ne cier­pie­niem. Uro­dzi­ła się w 1504 roku i mia­ła czte­rech mężów, co w okre­sie śre­dnio­wie­cza nie było niczym szcze­gól­nym, jeśli się weź­mie pod uwa­gę fakt, że wdo­wy posia­da­ły bar­dzo niski sta­tus spo­łecz­ny. Ojciec Wibran­dis był żoł­nie­rzem w służ­bie cesa­rza Mak­sy­mi­lia­na i zadbał o edu­ka­cję cór­ki. Mając 20 lat Wibran­dis poślu­bi­ła zna­ne­go huma­ni­stę Ludwi­ga Kel­le­ra (zwa­ne­go Cel­la­riu­sem) z Bazy­lei, któ­re­mu uro­dzi­ła cór­kę. Po dwóch latach mał­żeń­stwa Cel­la­rius zmarł, a Wibran­dis poślu­bi­ła ks. Jana Oeko­lam­pa­da (zna­ny tak­że jako Johan­nes Heuss­gen), zna­ne­go wów­czas refor­ma­to­ra Bazy­lei, wybit­ne­go hebra­istę oraz znaw­cę tra­dy­cji patry­stycz­nej. Już wte­dy Wibran­dis zwią­za­na byłą z ide­ami Refor­ma­cji.


Miesz­kań­ców Bazy­lei zdzi­wił ślub mię­dzy Wibran­dis a Oeko­lam­pa­dem, ponie­waż był on star­szy od swo­jej żony o 22 lata. Do chó­ru prze­śmiew­ców dołą­czył się nawet Erazm z Rot­ter­da­mu, któ­ry wyra­żał zgor­sze­nie ślu­bem pro­fe­so­ra z mło­dziut­ką wdo­wą. Źró­dła histo­rycz­ne dono­szą, że mimo dużej róż­ni­cy wie­ku mał­żeń­stwo było uda­ne. Wibran­dis uro­dzi­ła Jano­wi trój­kę dzie­ci, opie­ko­wa­ła się domem, w któ­rym czę­sto prze­by­wa­li stu­den­ci oraz ucie­ki­nie­rzy z wie­lu kra­jów euro­pej­skich, w któ­rych prze­śla­do­wa­no zwo­len­ni­ków Refor­ma­cji.


Jan Oeko­lam­pad uczest­ni­czył w tzw. roz­mo­wach reli­gij­nych w Mar­bur­gu w 1529 roku mię­dzy wit­ten­ber­skim a szwaj­car­skim obo­zem refor­ma­cji. Spo­tka­nie to, któ­re mia­ło dopro­wa­dzić do poro­zu­mie­nia w kwe­sti Wie­cze­rzy Pań­skiej zakoń­czy­ło się klę­ską. Wibran­dis pozna­ła wie­lu innych Refor­ma­to­rów, któ­rzy przy­by­wa­li do Bazy­lei, m.in. Ulri­cha Zwin­glie­go, któ­re­go opła­ki­wa­li po jego śmier­ci w 1531 roku pod Kap­pel. Zurych popro­sił Oeko­lam­pa­da o prze­ję­cie obo­wiąz­ków zmar­łe­go Zwin­glie­go, jed­nak ten odmó­wił widząc, że zdro­wie nie pozwo­li­ło­by mu na efek­tyw­ną dzia­łal­ność w Zury­chu. Osta­tecz­nie Zwin­glie­go zastą­pił mło­dy teo­log Hen­ryk Bul­lin­ger. W kil­ka tygo­dni po śmier­ci Zwin­glie­go zmarł tak­że Oeko­lam­pad i Wibran­dis zosta­ła w wie­ku 27 lat po raz dru­gi wdo­wą.


Magazyn EkumenizmW tym samym cza­sie w Stras­bur­gu zmar­ła Agniesz­ka Röt­tel, żona Wol­fgan­ga Capi­to (zna­ny też jako Wol­fgang Köp­fel), któ­ry wraz z Mar­ci­nem Buce­rem wpro­wa­dził Refor­ma­cję w Stras­bur­gu. Capi­to poje­chał do Bazy­lei i powró­cił do Stras­bur­ga z Wibran­dis jako swo­ją żoną. Nowy mał­żo­nek Wibran­dis był od niej star­szy o 28 lat. W Stras­bur­gu Wibran­dis zaj­mo­wa­ła się nie tyl­ko domem, ale i finan­sa­mi, ponie­waż Capi­to, popa­da­ją­cy czę­sto w melan­cho­lię, nie miał gło­wy do inte­re­sów. Wibran­dis uro­dzi­ła Wol­fgan­go­wi pie­cio­ro dzie­ci. Naj­star­sza cór­ka zosta­ła nazwa­na imie­niem pierw­szej żony refor­ma­to­ra, nato­miast naj­młod­sza Ire­na, imie­niem swo­jej młod­szej sio­stry z mał­żeń­stwa Wibran­dis z Oeko­lam­pa­dem, któ­ra zmar­ła w bar­dzo mło­dym wie­ku. W 1541 roku Stras­burg dotknę­ła epi­de­mia: Euze­biusz, syn Wibran­dis z dru­gie­go mał­żeń­stwa nazwa­ny na cześć bp. Euze­biu­sza z Ceza­rei, zmarł, a wkrót­ce po nim sam Capi­to i dwój­ka jego dzie­ci.


Magazyn EkumenizmWibran­dis opie­ko­wa­ła się umie­ra­ją­cy­mi we wła­snym domu, ale też u przy­ja­ciół i para­fian. Zosta­ła też wezwa­na na ple­ba­nię Mar­ci­na Buce­ra, na któ­rej umie­ra­ła Elż­bie­ta Bucer. Na łożu śmier­ci Elż­bie­ta popro­si­ła Wibran­dis, aby poślu­bi­ła jej męża Mar­ci­na i zaopie­ko­wa­ła się jej kale­kim synem Nata­ne­lem. Mał­żeń­stwo Elż­bie­ty i Mar­ci­na Buce­rów trwa­ło 22 lat. Ślub Wibran­dis i Mar­ci­na Buce­ra odbył się w 1542 roku. Wibran­dis uro­dzi­ła pię­cio­ro dzie­ci. Ze wzglę­du na zaist­nia­łą sytu­ację poli­tycz­ną Mar­cin Bucer musiał w 1549 roku opu­ścić Stras­burg i na zapro­sze­nie arcy­bi­sku­pa Can­ter­bu­ry Toma­sza Cran­me­ra udał się wraz ze swo­ją rodzi­ną do Anglii, gdzie przy­czy­nił się do postę­pu Refor­ma­cji.


W 1551 roku Bucer umie­ra, a Wibran­dis powra­ca na Kon­ty­nent do Stras­bur­ga, gdzie zamiesz­ka­ła u swo­jej cór­ki Ale­thei z dru­gie­go mał­żeń­stwa. W uzna­niu za pomoc w refor­mo­wa­niu Kościo­ła Anglii arcy­bi­skup Can­ter­bu­ry przy­znał Wibran­dis doży­wot­nią ren­tę. Cór­ka Ale­the­ia była żoną mło­de­go duchow­ne­go, któ­ry jed­nak zmarł w 1553 roku. Wów­czas Wibran­dis uda­ła się do Bazy­lei, gdzie zmar­ła 1. listo­pa­da 1564 roku pod­czas panu­ją­cej epi­de­mii.

Ekumenizm.pl działa dzięki swoim Czytelnikom!
Portal ekumenizm.pl działa na zasadzie charytatywnej pracy naszej redakcji. Zachęcamy do wsparcia poprzez darowizny i Patronite.