Czego Europa oczekuje od polskich chrześcijan?

„Czy wiesz, co chrze­ści­ja­nie i Kościo­ły z Pol­ski mogą wnieść do wspól­nej Euro­py?” – to pyta­nie skie­ro­wał Kościół Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­ski w Pol­sce do uczest­ni­ków tego­rocz­nych Dni Kościo­ła (Kir­chen­tag) w Dreź­nie. W odpo­wie­dziach moż­na zna­leźć zarów­no wie­le nadziei, jak też kon­kret­nych ocze­ki­wań wobec pol­skich chrze­ści­jan.

Pół­rocz­na pre­zy­den­cja Pol­ski w Radzie Unii Euro­pej­skiej, któ­ra roz­po­czę­ła się 1 lip­ca, sta­ła się w naszym kra­ju moto­rem do podej­mo­wa­nia wie­lu róż­no­rod­nych ini­cja­tyw na polu spo­łecz­nym, gospo­dar­czym czy kul­tu­ral­nym. Rów­nież Kościo­ły posta­no­wi­ły wyko­rzy­stać ten czas do pod­kre­śle­nia swo­je­go zaan­ga­żo­wa­nia na rzecz spo­łe­czeń­stwa oby­wa­tel­skie­go. Pol­ska Rada Eku­me­nicz­na wyróż­ni­ła pięć tema­tów z zakre­su życia spo­łecz­ne­go, na któ­re swym dzia­ła­niem pra­gnie zwró­cić uwa­gę pod­czas pre­zy­den­cji. Są to: współ­pra­ca ponad gra­ni­ca­mi Unii Euro­pej­skiej, ochro­na śro­do­wi­ska i zmia­ny kli­ma­tycz­ne, ochro­na nie­dzie­li jako dnia wol­ne­go od pra­cy, wolon­ta­riat oraz Pol­ska jako kraj o wie­lo­kul­tu­ro­wej, wie­lo­na­ro­do­wo­ścio­wej i wie­lo­wy­zna­nio­wej histo­rii.

Kościół Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­ski w Pol­sce we współ­pra­cy z Pol­ską Radą Eku­me­nicz­ną posta­no­wił rów­nież zazna­czyć swo­ją obec­ność w kon­tek­ście euro­pej­skim. Pod­czas tego­rocz­ne­go Kir­chen­ta­gu w Dreź­nie (1–5 czerw­ca) przy­go­to­wał na swo­im sto­isku spe­cjal­ną tabli­cę w kształ­cie księ­gi, na któ­rej każ­dy uczest­nik mógł wpi­sać swo­ją odpo­wiedź na pyta­nie: „Czy wiesz, co chrze­ści­ja­nie i Kościo­ły z Pol­ski mogą wnieść do wspól­nej Euro­py?”. Ini­cja­ty­wa ta mia­ła poka­zać otwar­tość Kościo­ła oraz jego goto­wość do słu­cha­nia i dia­lo­gu. Przez pięć dni uczest­ni­cy Kir­chen­ta­gu pozo­sta­wi­li na tabli­cy kil­ka­dzie­siąt wpi­sów – głów­nie, co oczy­wi­ste, w języ­ku nie­miec­kim. Ale poje­dyn­czo poja­wia­ły się tak­że wpi­sy po angiel­sku, cze­sku, fran­cu­sku i pol­sku. Oso­by, któ­re zapi­sy­wa­ły swo­je myśli, nie zawsze odpo­wia­da­ły ści­śle na zada­ne pyta­nie. Nie­któ­re wpi­sy są ogól­ny­mi postu­la­ta­mi bądź reflek­sja­mi na temat współ­cze­sne­go życia spo­łecz­ne­go czy reli­gij­ne­go. Nie­mniej moż­na wyróż­nić kil­ka głów­nych nur­tów tych wypo­wie­dzi. Spró­buj­my się zatem im przyj­rzeć.

Wzmac­niaj­cie kon­tak­ty mię­dzy­na­ro­do­we

Wśród wszyst­kich wpi­sów naj­czę­ściej poja­wia­ją­cym się ocze­ki­wa­niem wobec pol­skich Kościo­łów i chrze­ści­jan oka­za­ło się wzmac­nia­nie dobrych kon­tak­tów pomię­dzy ludź­mi z róż­nych kra­jów. Uczest­ni­cy Kir­chen­ta­gu, któ­rzy wyra­zi­li taki postu­lat, nawo­łu­ją do wza­jem­ne­go zro­zu­mie­nia, świa­do­mo­ści wspól­nych korze­ni i histo­rii oraz odrzu­ce­nia uprze­dzeń i podzia­łów. „Jed­no­ści Pol­ski, jed­no­ści Euro­py i wię­cej wia­ry” – napi­sał Jerzy Buzek, któ­ry 3 czerw­ca odwie­dził sto­isko pol­skie­go Kościo­ła na Kir­chen­ta­gu. W tym duchu znaj­du­je się rów­nież jeden z cze­skich wpi­sów: „Prze­stań­my się dzie­lić mię­dzy sobą. Posta­raj­my się nawza­jem zro­zu­mieć. W ten spo­sób wypeł­nij­my naukę Jezu­sa, jeste­śmy prze­cież jego ucznia­mi i uczen­ni­ca­mi”.

Kolej­ny wpis zwra­ca uwa­gę na moż­li­wo­ści chrze­ści­jań­stwa w dzia­ła­niach na rzecz poko­ju: „Chrze­ści­ja­nie Euro­py mogli­by poka­zać, co to zna­czy razem żyć w zgo­dzie!”. Kil­ka innych postu­lu­je wspie­ra­nie tych aktyw­no­ści, któ­re Kościo­ły już pod­ję­ły, m.in. part­nerstw para­fial­nych czy mię­dzy­na­ro­do­wej wymia­ny wolon­ta­riu­szy i mło­dzie­ży.

Szcze­gól­ną wagę przy­pi­sa­li uczest­ni­cy Kir­chen­ta­gu rela­cjom pol­sko-nie­miec­kim. Jak napi­sał jeden z nich, Kościo­ły i chrze­ści­ja­nie powin­ni dawać „impul­sy dla współ­pra­cy nie­miec­ko-pol­skiej“. Wśród innych wpi­sów moż­na zna­leźć kon­kret­ne pomy­sły na zacie­śnia­nie tej współ­pra­cy i wza­jem­ne pozna­wa­nie się. Jeden z uczest­ni­ków Kir­chen­ta­gu postu­lu­je wię­cej fil­mów o Pol­sce w języ­ku nie­miec­kim.

Wza­jem­nie inspi­ruj­my się w wie­rze

Dru­ga gru­pa wpi­sów z ocze­ki­wa­nia­mi wobec pol­skich Kościo­łów i chrze­ści­jan doty­czy wia­ry. „Razem modlić się i dzie­lić wia­rą” – napi­sał jeden z uczest­ni­ków Kir­chen­ta­gu. „Zapa­lać ludzi do wia­ry” – pro­po­nu­je inny. Kolej­ny zwra­ca uwa­gę, że w Euro­pie Wschod­niej wia­ra jest sil­na, a to może pro­mie­nio­wać na inne kra­je, dawać ludziom w Euro­pie nadzie­ję i opar­cie w życiu.

Uczest­ni­cy Kir­chen­ta­gu wyra­ża­li potrze­bę wza­jem­nej inspi­ra­cji w wie­rze. Jeden z wpi­sów pod­kre­śla, że chrze­ści­ja­nie z róż­nych kra­jów powin­ni się wza­jem­nie od sie­bie uczyć, jak współ­cze­śnie żyć wia­rą. „Razem kształ­to­wać ducho­wość” – czy­ta­my w innym.

We wpi­sach doty­czą­cych wia­ry wyczuć moż­na nadzie­ję i otwar­tość na to, co w zakre­sie ducho­wo­ści mogą zapro­po­no­wać chrze­ści­ja­nie z Euro­py Wschod­niej.

Żyj­cie eku­me­nią i ordy­nuj­cie kobie­ty

Uczest­ni­cy Kir­chen­ta­gu w swo­ich wpi­sach nie tyl­ko dzie­li­li się swo­imi pomy­sła­mi na to, co pol­skie Kościo­ły mogą wnieść do wspól­nej Euro­py, ale też wyra­ża­li wła­sne zda­nie na temat funk­cjo­no­wa­nia Kościo­łów. Uwa­gę zwra­ca ich zde­cy­do­wa­ne popar­cie w dwóch spra­wach: eku­me­nii oraz ordy­na­cji kobiet na księ­ży.

„Wspie­rać eku­me­nię”, „Wiwat eku­me­nia!” – oto naj­krót­sze zda­nia wyra­ża­ją­ce apro­ba­tę dla dzia­łań w zakre­sie dia­lo­gu eku­me­nicz­ne­go. Jeden z wpi­sów zwra­ca uwa­gę na odpo­wie­dzial­ność eku­me­nicz­ną na róż­nych płasz­czy­znach życia: „Żyć eku­me­nią w rodzi­nie, para­fii, spo­łe­czeń­stwie”. W innym moż­na dostrzec tro­skę zarów­no o dia­log mię­dzy­wy­zna­nio­wy, jak i wła­sną tra­dy­cję: „Zacho­wać toż­sa­mość lute­rań­ską i otwar­tość eku­me­nicz­ną”. Zarów­no te wpi­sy, jak i wcze­śniej opi­sa­ne popar­cie dla wzmac­nia­nia kon­tak­tów mię­dzy­na­ro­do­wych, wyra­ża­ją ocze­ki­wa­nie od Kościo­łów i chrze­ści­jan posta­wy otwar­tej i przy­chyl­nej dia­lo­go­wi.

Dru­ga gru­pa wpi­sów zwią­za­na z funk­cjo­no­wa­niem Kościo­łów doty­czy ordy­na­cji kobiet na księ­ży. „Ordy­nuj­cie kobie­ty!” – piszą uczest­ni­cy Kir­chen­ta­gu. Wyda­je się, że ten postu­lat jest bez­po­śred­nio skie­ro­wa­ny do pol­skich Kościo­łów ewan­ge­lic­kich, któ­re albo w ogó­le nie dopusz­cza­ją w swym pra­wie kobiet do urzę­du duchow­ne­go-pre­zbi­te­ra, albo – mimo moż­li­wo­ści praw­nych – nie ordy­nu­ją kobiet. Tym­cza­sem w świa­to­wym ewan­ge­li­cy­zmie jest to prak­ty­ko­wa­ne od lat. Na tabli­cy przy­go­to­wa­nej w Dreź­nie przez pol­skich lute­ran popar­cie dla ordy­na­cji kobiet uczest­ni­cy Kir­chen­ta­gu wyra­zi­li wie­lo­krot­nie, co cie­ka­we – w trzech języ­kach. To w jakimś stop­niu poka­zu­je, jak pol­skie Kościo­ły są postrze­ga­ne zagra­ni­cą.

Pokaż­cie, jak żyje mniej­szość

Wśród zapi­sa­nych na tabli­cy ocze­ki­wań wobec pol­skich Kościo­łów i chrze­ści­jan uczest­ni­cy Kir­chen­ta­gu zazna­czy­li też swo­ją tro­skę o życie spo­łecz­no-poli­tycz­ne. Kil­ku z nich nawo­łu­je do wza­jem­nej tole­ran­cji, rów­nież w zakre­sie tole­ran­cji reli­gij­nej. „Rów­no­upraw­nie­nie dla homo­sek­su­al­nych męż­czyzn i kobiet” – gło­si jeden z wpi­sów. Trud­no jed­nak powie­dzieć, czy jest to postu­lat rów­no­upraw­nie­nia homo­sek­su­ali­stów w Koście­le, czy w spo­łe­czeń­stwie.

Uczest­ni­cy Kir­chen­ta­gu zwró­ci­li też uwa­gę na poli­ty­kę. Jeden z nich pod­kre­ślił potrze­bę modli­twy za decy­zje poli­tycz­ne, rów­nież pod­czas nabo­żeństw. „Uczest­ni­czyć w wyda­rze­niach poli­tycz­nych – nie odwra­cać wzro­ku” – napi­sał inny.

W pozo­sta­łych wpi­sach zna­leźć moż­na wie­le luź­nych haseł, postu­la­tów czy prze­my­śleń. „Lute­ra­nie w Pol­sce mogą poka­zać innym, jak żyć jako mniej­szość” – zauwa­ży­ła jed­na z osób. Uczest­ni­cy Kir­chen­ta­gu prze­ka­zy­wa­li swo­je pozdro­wie­nia i odczu­cia, wpi­sy­wa­li rów­nież zgrab­ne bon moty, jak na przy­kład: „Czy­nić moż­li­wym to, co myślisz, że jest nie­moż­li­we!”. Dwa wpi­sy wyra­ża­ją radość z mię­dzy­na­ro­do­we­go Spo­tka­nia Chrze­ści­jan
, któ­re w 2014 r. ma się odbyć we Wro­cła­wiu.

Komu­ni­kat dla pol­skich Kościo­łów

Kościół Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­ski w Pol­sce usta­wia­jąc na swo­im sto­isku na Kir­chen­ta­gu tabli­cę chciał wejść w dia­log. Chciał dowie­dzieć się, jak ludzie – głów­nie z zagra­ni­cy – postrze­ga­ją go, cze­go od nie­go ocze­ku­ją. Uczest­ni­cy Kir­chen­ta­gu weszli w ten dia­log. To oczy­wi­ście spe­cy­ficz­ny rodzaj dys­kur­su – bar­dzo skró­to­wy, hasło­wy, nie­po­głę­bio­ny. Moż­na go potrak­to­wać jak luź­ną son­dę ulicz­ną – brak tu wpraw­dzie socjo­lo­gicz­nych wymo­gów for­mal­nych, takich jak cho­ciaż­by repre­zen­ta­tyw­ność gru­py, ale da się uchwy­cić pew­ne ten­den­cje. Te kil­ka­dzie­siąt wpi­sów pozo­sta­wio­nych na tabli­cy daje pewien obraz myśle­nia chrze­ści­jan z róż­nych kra­jów (głów­nie ewan­ge­li­ków z Nie­miec) o współ­cze­snej Pol­sce, Euro­pie, chrze­ści­jań­stwie oraz ich pro­ble­mach i wyzwa­niach.

Z ana­li­zy zamiesz­czo­nych wpi­sów moż­na więc stwier­dzić, że od pol­skich Kościo­łów i chrze­ści­jan ocze­ku­je się otwar­to­ści, tole­ran­cji, sty­mu­lo­wa­nia kon­tak­tów mię­dzy­na­ro­do­wych (szcze­gól­nie wśród mło­dzie­ży), inspi­ro­wa­nia wia­rą, zaan­ga­żo­wa­nia w spra­wy spo­łecz­ne. Kościół powi­nien ordy­no­wać kobie­ty na księ­ży oraz być eku­me­nicz­ny.

Jeśli spoj­rzeć na wspo­mnia­ne pięć tema­tów, na któ­re Pol­ska Rada Eku­me­nicz­na chce poło­żyć nacisk pod­czas pre­zy­den­cji Pol­ski w UE, to szcze­gól­nie trzy z nich pokry­wa­ją się z postu­la­ta­mi wyra­żo­ny­mi przez uczest­ni­ków Kir­chen­ta­gu: współ­pra­ca ponad gra­ni­ca­mi unij­ny­mi, wolon­ta­riat oraz Pol­ska jako kraj o wie­lo­kul­tu­ro­wej, wie­lo­na­ro­do­wo­ścio­wej i wie­lo­wy­zna­nio­wej histo­rii. Dwa pierw­sze miesz­czą się w ocze­ki­wa­niu budo­wa­nia mostów, sty­mu­lo­wa­nia kon­tak­tów mię­dzy­na­ro­do­wych oraz wymian mło­dzie­ży i wolon­ta­riu­szy. Nato­miast trze­ci jest ści­śle zwią­za­ny z sil­nym popar­ciem dla eku­me­nii. Postu­la­ty zawar­te we wpi­sach uczest­ni­ków Kir­chen­ta­gu trud­no nazwać zwar­tym pro­gra­mem. Jest to jed­nak dla pol­skich Kościo­łów jakiś sygnał, komu­ni­kat. W połą­cze­niu z inny­mi komu­ni­ka­ta­mi może stać się bodź­cem do podej­mo­wa­nych dzia­łań.

Uczest­ni­cy Kir­chen­ta­gu napi­sa­li nie tyl­ko, co pol­scy chrze­ści­ja­nie mogą wnieść do Euro­py, ale też cze­go od nich ocze­ku­ją. Przed­sta­wi­li to, co im się podo­ba w pol­skich Kościo­łach, a co nie. Kościół zapy­tał i dostał odpo­wiedź. Zoba­czy­my, co z tym będzie chciał zro­bić.

***

Tabli­cę moż­na obej­rzeć w koście­le ewan­ge­lic­ko-augs­bur­skim Świę­tej Trój­cy w War­sza­wie.