Biblijne wątki w Star Wars Georga Lucasa

W histo­rii kina wie­lo­krot­nie moż­na było odna­leźć wąt­ki bez­po­śred­nio zaczerp­nię­te z reli­gii roż­nych ludów z obsza­ru nie­mal­że całe­go świa­ta. Prym wio­dły tutaj księ­gi Sta­re­go Testa­men­tu, Kora­nu, Tal­mu­du. Ana­li­za fil­mu kątem pod­ło­ża reli­gij­ne­go dać może widzo­wi dodat­ko­we infor­ma­cje i wcią­gnąć go nie tyl­ko w maso­wo pro­du­ko­wa­ne fil­mo­we kon­ty­nu­acje, ale tak­że zachę­cić do się­gnię­cia po książ­kę, w tym tak­że po Biblię.

Pod wzglę­dem poja­wia­nia się wąt­ków reli­gij­nych moż­na ana­li­zo­wać tak­że, a może i przede wszyst­kim dzie­ła kina scien­ce – fic­tion i fan­ta­sy. Poja­wia­ją­ce się tam zwie­rzę­ta, isto­ty, kre­owa­ne na nowo świa­ty, swo­je źró­dła mają w mito­lo­giach i legen­dach.

Twór­cy kina, reży­se­rzy, np. Geo­r­ge Lucas, Peter Jac­ko­son, David Lynch, czę­sto owe mity zapo­ży­cza­ją, zmie­nia­ją i defor­mu­ją na potrze­by wła­sne­go obra­zu. W „Gwiezd­nych Woj­nach” Geo­r­ga Luca­sa, przed­sta­wio­ny świat zbu­do­wa­ny jest na prze­ciw­no­ściach: dobra i zła. To dru­gie czai się pod maska­mi, czar­ny­mi stro­ja­mi, będą­cy­mi sym­bo­la­mi pychy, zła, zdra­dy i prze­bie­gło­ści. Czar­ny strój i hełm to atry­but głów­ne­go boha­te­ra Ana­kin Sky­wal­ke­ra.

Z pozo­ru mało zna­czą­ce imię, któ­re dla prze­cięt­ne­go odbior­cy jest obo­jęt­nym desy­gna­tem, ura­sta do ran­gi sym­bo­lu, gdy odnaj­du­je­my tak bar­dzo podob­nie brzmią­ce imię (Ana­kim) w słow­nik anio­łów, gdzie może­my prze­czy­tać:

„Ana­kim byli tak wyso­cy, że — według Zoha­ru [dzie­ło żydow­skiej misty­ki] – Izra­eli­ci wyglą­da­li przy nich jak koni­ki polne. Zohar wymie­nia anio­łów Uzę i Aza­ela jako tych, któ­rzy mie­li dzie­ci “zwa­ne ana­kim. Pier­wot­nie imię gigan­tów brzmia­ło: nefi­lim (upa­dli)!”

Nie tyl­ko jed­nak „Zohar” opo­wia­da o gigan­tach, sło­wa o tych isto­tach odnaj­du­je­my tak­że w Biblii, w Księ­dze Rodza­ju:

„A gdy zaczę­ło przy­by­wać ludzi na powierzch­ni zie­mi i rodzi­ły się im cór­ki, syno­wie praw­dzi­we­go Boga zaczę­li zwra­cać uwa­gę na cór­ki ludz­kie, jako że były pięk­ne; i poj­mo­wa­li za żony wszyst­kie, któ­re sobie wybra­li. Potem Jeho­wa rzekł: “Duch mój nie będzie bez koń­ca oddzia­ły­wał na czło­wie­ka, bo jest on też cia­łem. Dla­te­go jego dni potrwa­ją sto dwa­dzie­ścia lat”. W owych dniach byli na zie­mi nefi­li­mo­wie [Ana­kim], a tak­że potem, gdy syno­wie praw­dzi­we­go Boga dalej współ­ży­li z cór­ka­mi ludz­ki­mi i one rodzi­ły im synów; byli to moca­rze, któ­rzy ist­nie­li od daw­na, ludzie sław­ni. A Jeho­wa widział, że ogrom­na jest nie­go­dzi­wość czło­wie­ka na zie­mi i że każ­da skłon­ność myśli jego ser­ca przez cały czas jest wyłącz­nie zła. I Jeho­wa żało­wał, że uczy­nił ludzi na zie­mi, i bolał w swym ser­cu. Toteż Jeho­wa rzekł: “Zetrę z powierzch­ni zie­mi ludzi, któ­rych stwo­rzy­łem, od czło­wie­ka do zwie­rzę­cia domo­we­go, do wszel­kie­go inne­go poru­sza­ją­ce­go się zwie­rzę­cia i do lata­ją­ce­go stwo­rze­nia nie­bios, gdyż żału­ję, że ich uczy­ni­łem” (Księ­ga Rodza­ju, 6;1–7)

Samo imię Ana­kin, któ­re odnaj­du­je­my w „Gwiezd­nych Woj­nach” i nie­mal­że iden­tycz­ne imię odna­le­zio­ne w księ­gach Zoha­ru i Sta­rym Testa­men­cie – Ana­kim, mogło­by być dzie­łem przy­pad­ku. Jed­nak­że musi­my zauwa­żyć, iż w sadze Geo­r­ga Luca­sa głów­ny boha­ter jest czło­wie­kiem, któ­ry zatra­cił swe czło­wie­czeń­stwo, przy­brał nowe imię Darth Vader i jest peł­nym nie­na­wi­ści, wewnętrz­ne­go zła upa­dłym męż­czy­zną. Podob­nie więc Ana­kim (nefi­lim) – jest isto­tą upa­dłą. Ten fakt łączy zarów­no fil­mo­we­go Ana­ki­na Sky­wal­ke­ra i upa­dłe­go anio­ła Ana­ki­ma. Czy reży­ser rze­czy­wi­ście korzy­stał z źró­deł kul­tu­ry juda­istycz­nej, chrze­ści­jań­skiej, pozo­sta­je w sfe­rze domy­słów. Nie spo­sób tego udo­wod­nić. Łącze­nie tych dwóch posta­ci daje jed­nak moż­li­wość szer­szej inter­pre­ta­cji fil­mo­we­go dzie­ła, oraz się­gnię­cia po Biblię i sze­reg opo­wie­ści mitycz­nych.