Prawosławni uczniowie muszą chodzić na religię

Gre­cja, gdzie ok. 90% oby­wa­te­li sta­no­wią wier­ni Grec­kiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej, utrzy­mu­je ści­słe związ­ki z Kościo­łem. Zwy­cza­je panu­ją­ce w Gre­cji, pań­stwie de fac­to wyzna­nio­wym, wyda­ją się w kra­jach zdo­mi­no­wa­nych przez pra­wo­sła­wie czymś nor­mal­nym, pod­czas gdy w kato­lic­kich czy pro­te­stanc­kich odbie­ra­ne być mogą za prze­jaw teo­kra­cji. Jesz­cze do 2005 roku w grec­kim dowo­dzie oso­bi­stym wid­nia­ła infor­ma­cja o przy­na­leż­no­ści reli­gij­nej oby­wa­te­la. Edu­ka­cja jest jed­nym z tych obsza­rów, w któ­rych Cer­kiew i pań­stwo, rzą­dzo­ne obec­nie przez pra­wi­cę, mają ogrom­ny wpływ na edu­ko­wa­nie oby­wa­te­li.

Jest jed­nak gru­pa Gre­ków, któ­ra kry­tycz­nie pod­cho­dzi do obo­wią­zu­ją­cych zasad i na dro­dze sądo­wej oraz admi­ni­stra­cyj­nej pró­bu­je wymu­sić krok po kro­ku więk­sze pra­wa dla ludzi are­li­gij­nych, mimo że kon­sty­tu­cja Gre­cji gwa­ran­tu­je szcze­gól­ne uprzy­wi­le­jo­wa­nie Grec­kiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej.

Uwol­nić od reli­gii

Od kil­ku lat Ate­istycz­na Unia Gre­cji wal­czy o libe­ra­li­za­cję prze­pi­sów, naka­zu­ją­cych uczęsz­cza­nie na lek­cję reli­gii uczniom wyzna­nia pra­wo­sław­ne­go.

Jak infor­mu­je ser­wis Reli­gion News Servi­ce (RNS), wszy­scy ucznio­wie w szko­łach publicz­nych, nale­żą­cy do Grec­kiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej, mają obo­wią­zek uczęsz­cza­nia na kate­che­zę aż do ukoń­cze­nia szko­ły śred­niej. Od tej zasa­dy są wyjąt­ki, doty­czą­ce chrze­ści­jan innych wyznań, osób innej reli­gii oraz ate­istów i agno­sty­ków. Grec­ki dzien­nik Eka­the­me­re­ni podał, że w ostat­nich latach udzie­lo­no nie­co ponad 10 tys. pozwo­leń na odstą­pie­nie od obo­wiąz­ku uczęsz­cza­nia na reli­gię.

Wspo­mnia­na orga­ni­za­cja grec­kich ate­istów zgło­si­ła spra­wę do sądu, prze­ko­nu­jąc, że sama koniecz­ność ubie­ga­nia się o zwol­nie­nie z reli­gii sta­no­wi naru­sze­nie pra­wa do pry­wat­no­ści wg. RODO. Ucznio­wie mogą sta­rać się o moż­li­wość rezy­gna­cji z reli­gii, ale tyl­ko za zgo­dą rodzi­ców, jed­nak jak donos RNS, nie­któ­rzy dyrek­to­rzy się­ga­li po chrzciel­ne księ­gi metry­kal­ne z para­fii pra­wo­sław­nych, aby na ich pod­sta­wie udzie­lać decy­zji odmow­nej, argu­men­tu­jąc, że sko­ro uczeń jest pra­wo­sław­ny to na reli­gię cho­dzić musi.

W tej samej spra­wie Naro­do­we Towa­rzy­stwo Świec­kie, inna orga­ni­za­cja opo­wia­da­ją­ca się za neu­tral­no­ścią świa­to­po­glą­do­wą, prze­ko­ny­wa­ła, że obo­wią­zu­ją­ce zasa­dy są rów­nież dys­kry­mi­nu­ją­ce dla pra­wo­sław­nych stu­den­tów, któ­rzy nie mają moż­li­wo­ści odmo­wy cho­dze­nia na kate­che­zę jak ich żydow­scy, rzym­sko­ka­to­lic­cy czy pro­te­stanc­cy rówie­śni­cy.

Kate­che­za vs. lek­cja reli­gii

W spo­rze Grec­ka Cer­kiew Pra­wo­sław­na argu­men­to­wa­ła, że lek­cja reli­gii nie jest indok­try­na­cją, a prze­ka­zu­je wie­dzę na temat pra­wo­sła­wia i innych reli­gii oraz że oce­nia­na nie jest wia­ra, a wie­dza reli­gij­na. — Po dys­ku­sjach publicz­nych, któ­re od dłuż­sze­go cza­su prze­ta­cza­ją się przez Gre­cję i Pol­skę zauwa­ża­my, że obec­ny model naucza­nia reli­gii wyczer­pu­je się. Trze­ba jed­nak odno­to­wać, że naucza­nie reli­gii w Gre­cji bar­dziej przy­po­mi­na lek­cje kul­tu­ro­znaw­stwa reli­gij­ne­go, nato­miast kate­che­za odby­wa się w ramach para­fii czy die­ce­zji — i tutaj panu­je tak­że wyraź­ne roz­róż­nie­nie języ­ko­we na “lek­cję reli­gii” zare­zer­wo­wa­ną dla szkół i “kate­che­zę” odby­wa­ją­cą się w para­fial­nych sal­kach – wyja­śnia Patryk Pana­siuk, pre­zes pol­sko — grec­kiej Fun­da­cji Hagia Mari­na i eks­pert w tema­ty­ce pra­wo­sła­wia.

Grec­ka Rada Sta­nu przy­chy­li­ła się do argu­men­ta­cji Cer­kwi, jed­no­cze­śnie jed­nak zmie­nio­no prze­pi­sy, któ­re zabra­nia­ją obec­nie szko­łom wery­fi­ko­wa­nie, czy ich ucznio­wie wyzna­ją pra­wo­sła­wie lub anga­żu­ją się w życie cer­kiew­ne.

W tym obsza­rze orga­ni­za­cje, pro­mu­ją­ce świec­ki cha­rak­ter pań­stwa stwier­dza­ją, że choć prze­gra­ły spra­wę to jed­nak uda­ło się uzy­skać coś, co przy­bli­ża Gre­cję o krok do stan­dar­dów, gwa­ran­tu­ją­cych peł­ną wol­ność sumie­nia i wyzna­nia, tak­że od reli­gii.

Jak wiel­ka poli­ty­ka odno­si się do roli edu­ka­cji reli­gij­nej? – Rzą­dzą­ca w Gre­cji Nowa Demo­kra­cja, na nasze warun­ki poli­tycz­ne, jest par­tią cen­tro­wą, o momen­ta­mi lewi­co­wo — libe­ral­nym odchy­le­niu. Par­tia ta z resz­tą jest człon­kiem Euro­pej­skiej Par­tii Ludo­wej. Nie zdzi­wił­bym się, gdy­by po pogłę­bio­nych bada­niach spo­łecz­nych to wła­śnie grec­ka “pra­wi­ca” wyco­fa­ła ze szkół naucza­nie reli­gio­znaw­stwa – oce­nia Pana­siuk. — Tutaj jed­nak nie­je­den rząd poła­mał sobie na tym zęby, bo kra­jo­we sto­sun­ki pań­stwo — Cer­kiew są od lat zde­fi­nio­wa­ne na wie­czy­stej dzier­ża­wie cer­kiew­nych grun­tów przez pań­stwo. Stąd cho­ciaż­by trak­to­wa­nie duchow­nych jak urzęd­ni­ków pań­stwo­wych i wypła­ca­nie im pen­sji, choć tak­że i tutaj są limi­ty “zatrud­nie­nia” – doda­je.

---

Gale­ria