Zburzyć, sprzedać czy odnowić kościoły?

We Fran­cji wiel­kim pro­ble­mem sta­je się los coraz rza­dziej uczęsz­cza­nych, a czę­sto po pro­stu roz­pa­da­ją­cych się budyn­ków kościel­nych. W cią­gu ostat­nie­go dzie­się­cio­le­cia uczest­nic­two w mszach zmniej­szy­ło się w tym kra­ju aż o 16%, a przy­pusz­cza się rów­nież, że z powo­du wyso­kiej śred­niej wie­ku zakon­ni­ków i bra­ku powo­łań do 2015 roku poło­wa klasz­to­rów i domów zakon­nych może zostać zamknię­ta.

We Fran­cji znaj­du­je się dziś od 60 tys. do 100 tys. budow­li kościel­nych, z cze­go 11.200 ma sta­tus “pomni­ków histo­rii”. Pozo­sta­łe budyn­ki dzie­lą się na dwie kate­go­rie: zbu­do­wa­ne przed i po 1905 roku, czy­li przed i po roz­dzia­le Kościo­ła i pań­stwa. W pierw­szym przy­pad­ku to wła­dze pań­stwo­we róż­ne­go szcze­bla dba­ją o restau­ra­cję nie­ru­cho­mo­ści, ale w przy­pad­ku budyn­ków wybu­do­wa­nych już po 1905 roku cał­ko­wi­tą odpo­wie­dzial­ność za mie­nie pono­si stro­na kościel­na.

W przy­pad­ku roz­pa­da­ją­cych się kościo­łów o ich losie czę­sto decy­du­je ple­bi­scyt prze­pro­wa­dzo­ny wśród miesz­kań­ców danej miej­sco­wo­ści. Na począt­ku bie­żą­ce­go roku miesz­kań­cy Bervil­le-en-Caux posta­no­wi­li odno­wić miej­sco­wy kościół, ale już miesz­kań­cy Pari­sot, Saint-Geo­r­ges-les Gar­des i Fief-Sau­vin pozwo­li­li swo­je kościo­ły zbu­rzyć. Podob­ny los cze­ka w naj­bliż­szym cza­sie oko­ło 40 innych świą­tyń.

Nie­kie­dy miej­sca kul­tu są sprze­da­wa­ne, jak sta­ło się np. z XII-wiecz­nym opac­twem w Bus­sie­re-sur-Ouche (zdj.), prze­mie­nio­nym w luk­su­so­wy hotel. W Fave­rol­les kościół pew­nej rodzi­ny ary­sto­kra­tycz­nej został prze­mie­nio­ny w schro­ni­sko, w Nan­cy-Toul sprze­da­no trzy z 46 kościo­łów die­ce­zji, przy czym jeden z nich to kościół na tysiąc wier­nych zbu­do­wa­ny w latach 60. w miej­scu, gdzie mia­ła powstać nowa dziel­ni­ca, któ­ra jed­nak nigdy nie zaist­nia­ła.

Kościół rzym­sko­ka­to­lic­ki sta­ra się jed­nak, aby sprze­da­wa­ne budyn­ki nie były prze­zna­czo­ne na każ­dy cel. Od 1905 roku 144 kościo­łów prze­sta­ło słu­żyć celom reli­gij­nym, przy czym 30 znisz­czo­no, a 44 odno­wio­no z prze­zna­cze­niem ich na hoste­le. Jed­nak jak stwier­dził ordy­na­riusz archi­die­ce­zji Dijon, abp Roland Min­ne­rath, we Fran­cji nie pozwa­la się na to, aby daw­ne świą­ty­nie zosta­ły prze­zna­czo­ne np. na mar­ke­ty, jak to mia­ło już miej­sce w Holan­dii.

Bada­nia opi­nii publicz­nej wyka­za­ły, że 53% Fran­cu­zów jest nie­za­do­wo­lo­nych ze zni­ka­nia kościo­łów z fran­cu­skie­go kra­jo­bra­zu i aż 67% uwa­ża, że powin­no się zadbać o histo­rycz­ne i archi­tek­to­nicz­ne dzie­dzic­two, jakim są kościo­ły. Fran­cu­ski epi­sko­pat powo­łał już gru­pę robo­czą, któ­rej zada­niem jest zba­da­nie przy­szło­ści budyn­ków kościel­nych w kra­ju, przy czym wyni­ki ich badań mają zostać przed­sta­wio­ne pod­czas listo­pa­do­wej Kon­fe­ren­cji Epi­sko­pa­tu Fran­cji.