210. rocznica urodzin Ignacego von Döllingera

W tym roku mija 210. rocz­ni­ca uro­dzin ks. Igna­ce­go von Döl­lin­ge­ra (1799–1890), pro­fe­so­ra i rek­to­ra Uni­wer­sy­te­tu w Mona­chium, jed­ne­go z naj­wy­bit­niej­szych teo­lo­gów i histo­ry­ków Kościo­ła XIX wie­ku. Rocz­ni­ca ta jest dobrą oka­zją do przed­sta­wie­nia oso­by i myśli tego zna­ko­mi­te­go uczo­ne­go, któ­ry w istot­ny spo­sób przy­czy­nił się do zbu­do­wa­nia pod­staw sta­ro­ka­to­li­cy­zmu.

Igna­cy Döl­lin­ger uro­dził się 28 lute­go 1799 roku w Bam­ber­gu, w Bawa­rii, a zmarł 10 stycz­nia 1890 roku w Mona­chium. Jego dzia­dek był leka­rzem i orga­ni­za­to­rem wydzia­łu lekar­skie­go w Bam­ber­gu, ojciec zaś od 1794 roku był pro­fe­so­rem zwy­czaj­nym zio­ło­lecz­nic­twa. W roku 1798 zawarł on zwią­zek mał­żeń­ski z Tere­są Schu­s­ter, któ­ra 28 lute­go 1799 roku uro­dzi­ła Jana Józe­fa Igna­ce­go.

Wbrew życze­niom swe­go ojca, Igna­cy Döl­lin­ger, posta­no­wił zostać księ­dzem, tak więc roz­po­czął stu­dia na uni­wer­sy­te­cie w Wurz­bur­gu. Uczęsz­czał tam na wykła­dy z teo­lo­gii i filo­zo­fii. Jed­nak jego zain­te­re­so­wa­nia nie ogra­ni­cza­ły się do teo­lo­gii i filo­zo­fii. Podob­nie jak jego ojciec, inte­re­so­wał się on tak­że nauka­mi przy­rod­ni­czy­mi. Wie­le cza­su poświę­cał tak­że nauce języ­ka — poznał nie tyl­ko języ­ki kla­sycz­ne, ale tak­że angiel­ski, fran­cu­ski, hisz­pań­ski i por­tu­gal­ski. W roku 1820 wstą­pił do semi­na­rium duchow­ne­go w Bam­ber­gu, a w 1822 roku — po jego ukoń­cze­niu — przy­jął świę­ce­nia kapłań­skie w Wurz­bur­gu. Począt­ko­wo pra­co­wał jako wika­ry, ale już w 1823 roku objął sta­no­wi­sko nauczy­cie­la histo­rii Kościo­ła i pra­wa kościel­ne­go w bawar­skim gim­na­zjum.

W 1826 roku został pro­fe­so­rem na uni­wer­sy­te­cie w Mona­chium. Wykła­dał tam: histo­rię Kościo­ła, pra­wo kano­nicz­ne, egze­ge­zę Nowe­go Testa­men­tu oraz filo­zo­fię reli­gii. Póź­niej skon­cen­tro­wał się na bada­niu histo­rii dogma­tów. Dał się poznać jako kon­ser­wa­ty­sta kato­lic­ki, prze­ciw­nik pro­te­stan­ty­zmu. Z dru­giej stro­ny gło­sił poglą­dy skie­ro­wa­ne prze­ciw­ko ultra­mon­ta­ni­zmo­wi.

W dniu 16 sierp­nia 1847 roku ks. Döl­lin­ger został mia­no­wa­ny infu­ła­tem i pro­bosz­czem kole­gia­ty pod wezwa­niem św. Kaje­ta­na, a jed­no­cze­śnie kape­la­nem dwor­skim. Z jego ini­cja­ty­wy w 1849 roku zosta­ło zało­żo­ne Sto­wa­rzy­sze­nie św. Boni­fa­ce­go, mają­ce na celu nie­sie­nie wszech­stron­nej pomo­cy kato­li­kom nie­miec­kim. Sto­wa­rzy­sze­nie to zosta­ło zatwier­dzo­ne w 1852 roku przez papie­ża Piu­sa IX. W 1848 roku został wybra­ny depu­to­wa­nym do ogól­no­nie­miec­kie­go Zgro­ma­dze­nia Naro­do­we­go we Frank­fur­cie nad Menem, na któ­rym repre­zen­to­wał nie­miec­kich kato­li­ków. Wystę­po­wał wów­czas jako obroń­ca nie­za­leż­no­ści Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go w Niem­czech od pań­stwa i jego auto­no­mii naro­do­wej, z zacho­wa­niem wier­no­ści Sto­li­cy Apo­stol­skiej.

Jesz­cze przed Sobo­rem Waty­kań­skim I (1869–1870) ks. Döl­lin­ger wystę­po­wał prze­ciw opi­niom teo­lo­gicz­nym przyj­mu­ją­cym nie­omyl­ność papie­ża. Jed­nak zwo­ła­ny przez Piu­sa IX Sobór Waty­kań­ski I — wbrew nie­któ­rym Ojcom Sobo­ru — przy­jął w dniu 18 lip­ca 1870 roku Kon­sty­tu­cję dogma­tycz­ną o Koście­le Chry­stu­so­wym, któ­ra wła­śnie ogło­si­ła dogmat o pry­ma­cie jurys­dyk­cyj­nym i nie­omyl­ność papie­ża. Po ogło­sze­niu dogma­tów, wie­lu nie­miec­kich pro­fe­so­rów wyra­zi­ło swój sprze­ciw. 28 mar­ca 1871 roku, ks. Döl­lin­ger pisał do Geo­r­ga Leon­har­da Andre­asa von Scher­ra (1856–1877) — arcy­bi­sku­pa Mona­chium, że nauki sobo­ru nie może przy­jąć “jako chrze­ści­ja­nin, teo­log, histo­ryk i oby­wa­tel”. Został za to eks­ko­mu­ni­ko­wa­ny. Po wyklu­cze­niu z Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go utra­cił pra­wo wykła­da­nia pra­wa kano­nicz­ne­go i teo­lo­gii kato­lic­kiej na uni­wer­sy­te­cie w Mona­chium, zaprze­stał rów­nież wyko­ny­wa­nia czyn­no­ści kapłań­skich. Nie stra­cił jed­nak sta­no­wi­ska pro­fe­sor­skie­go.

Został wykła­dow­cą histo­rii nowo­żyt­nej i dalej mimo pode­szłe­go wie­ku pro­wa­dził dzia­łal­ność nauko­wą. W 1872 roku został wybra­ny rek­to­rem uni­wer­sy­te­tu w Mona­chium, w 1873 roku przy­ję­to go do Kró­lew­skiej Aka­de­mii Nauk w Mona­chium, gdzie peł­nił funk­cję pre­ze­sa. W 1871 roku Döl­lin­ger był jed­nym z orga­ni­za­to­rów i uczest­ni­kiem kon­gre­su teo­lo­gicz­ne­go w Mona­chium, na któ­rym ukształ­to­wa­na zosta­ła dok­try­na sta­ro­ka­to­li­cy­zmu. Póź­niej brał aktyw­ny udział w roz­wo­ju ruchu sta­ro­ka­to­lic­kie­go w Euro­pie i z peł­nym prze­ko­na­niem przy­zna­wał się do sta­ro­ka­to­li­cy­zmu, cho­ciaż nie zga­dzał się z nie­któ­ry­mi refor­ma­mi wpro­wa­dza­ny­mi w Kościo­łach sta­ro­ka­to­lic­kich. For­mal­nie nigdy też nie przy­stą­pił do utwo­rzo­ne­go w 1872 roku na kon­gre­sie w Kolo­nii, Kościo­ła Sta­ro­ka­to­lic­kie­go w Cesar­stwie Nie­miec­kim i odmó­wił przy­ję­cia sakry bisku­piej z rąk bisku­pów Kościo­ła Sta­ro­ka­to­lic­kie­go w Holan­dii. Zmarł w peł­ni sił twór­czych w 1890 roku w Mona­chium.

Ks. prof Döl­lin­ger był prze­ko­na­ny, iż dogma­ty o pry­ma­cie i nie­omyl­no­ści papie­ża utrud­nia­ją dia­log eku­me­nicz­ny. Nauczał, że pry­mat papie­ża trze­ba oprzeć na takiej for­mu­le, któ­ra nie odrzu­ca istot­nych ele­men­tów tej misji, była­by bar­dziej otwar­ta na praw­dę Ewan­ge­lii. Jezus Chry­stus sam usta­no­wił w pry­ma­cie Pio­tra znak dla Kościo­ła wszyst­kich cza­sów; znak jed­no­ści Kościo­ła. Ks. Döl­lin­ger twier­dził, że nale­ży pamię­tać o tym, zna­ku, roz­wa­ża­jąc pro­blem pry­ma­tu bisku­pa Rzy­mu. Nale­ży tak­że odwo­ły­wać się do sta­ro­ko­ściel­nej tra­dy­cji pierw­sze­go tysiąc­le­cia, kie­dy to Biskup Rzy­mu uzna­wa­ny był jako pri­mus inter pares. Struk­tu­ra sobo­ro­wa Kościo­ła win­na być wzmoc­nio­na posłu­gą urzę­du jed­no­ści. Urząd ten powi­nien być uzgod­nio­ny przez wszyst­kich chrze­ści­jan.

Opra­co­wa­no na podst. “Rodzi­na” 3/1746/2009 s.6–7, 15 (Kościół Pol­sko­ka­to­lic­ki)