Jerozolima: Cud Świętego Ognia

Według tra­dy­cji pra­wo­sław­nej, w Wiel­ką Sobo­tę, liczo­ną według kalen­da­rza juliań­skie­go, w Bazy­li­ce Gro­bu i Zmar­twych­wsta­nia Chry­stu­sa w Jero­zo­li­mie zstę­pu­je Świę­ty Ogień. Cud zstą­pie­nia Świę­te­go Ognia doko­nu­je się w świą­ty­ni, któ­rą w poło­wie IV wie­ku zbu­do­wał cesarz Kon­stan­tyn Wiel­ki. W tra­dy­cji kato­lic­kiej i pro­te­stanc­kiej świą­ty­nia ta nazy­wa się Bazy­li­ką Gro­bu Świę­te­go, w tra­dy­cji pra­wo­sław­nej zaś – Bazy­li­ką Zmar­twych­wsta­nia.

Teo­lo­go­wie, histo­ry­cy oraz arche­olo­go­wie twier­dzą zgod­nie, że Bazy­li­ka znaj­du­je się na ska­łach Kal­wa­rii, czy­li wzgó­rza, na któ­rym Chry­stus został ukrzy­żo­wa­ny, pocho­wa­ny oraz gdzie, według wia­ry chrze­ści­jań­skiej, zmar­twych­wstał. Obec­ny wygląd Bazy­li­ki ukształ­to­wał się w XIII wie­ku. Wokół miej­sca Gro­bu wznie­sio­no małą kapli­cę z dwo­ma pomiesz­cze­nia­mi. Pierw­sze jest przej­ścio­we, w dru­gim znaj­du­je się Kamień Namasz­cze­nia, na któ­rym zło­żo­no Cia­ło Zba­wi­cie­la.

Kościół pra­wo­sław­ny utrzy­mu­je, że corocz­nie zstę­pu­ją­cy Świę­ty Ogień jest tym samym świa­tłem, któ­re po zmar­twych­wsta­niu Chry­stu­sa towa­rzy­szy­ło uka­za­niu się „anio­ła Pań­skie­go”, sie­dzą­ce­go na kamie­niu odwa­lo­nym od gro­bu (Mt 28, 3). Wyda­rze­nie to ma być przy­po­mnie­niem, że Zmar­twych­wsta­nie Chry­stu­sa nie jest mitem, ale fak­tem histo­rycz­nym oraz naj­więk­szą praw­dą wia­ry. Pra­wo­sław­ny obrzęd zstą­pie­nia Świę­te­go Ognia przy­po­mi­na litur­gię świa­tła spra­wo­wa­ną na począt­ku Wigi­lii Pas­chal­nej w Wiel­ką Sobo­tę w Koście­le rzym­sko­ka­to­lic­kim. Przez wyznaw­ców pra­wo­sła­wia cud Świę­te­go Ognia nazy­wa­ny jest naj­więk­szym ze wszyst­kich cudów chrze­ści­jań­skich.

Według tra­dy­cji pra­wo­sław­nej, cud ten ma rów­nież potwier­dzać tezę, że jedy­nie pra­wo­sła­wie jest praw­dzi­wym wyzna­niem chrze­ści­jań­skim. Wyda­rze­nie to ma tak­że dowo­dzić słusz­no­ści wyzna­cza­nia daty świąt wiel­ka­noc­nych według kalen­da­rza juliań­skie­go, a nie jak jest to w Koście­le rzym­sko­ka­to­lic­kim, na pierw­szą wio­sen­ną peł­nię księ­ży­ca.

Cud zstą­pie­nia Świę­te­go Ognia odby­wa się co roku w Wiel­ką Sobo­tę, obcho­dzo­ną według kalen­da­rza juliań­skie­go (w tym roku Wiel­ka Sobo­ta przy­pa­da 22 kwiet­nia). Bio­rą w nim udział jedy­nie wier­ni pra­wo­sław­ni obrząd­ków syryj­skie­go, ormiań­skie­go, rosyj­skie­go, grec­kie­go i kop­tyj­skie­go. Cała cere­mo­nia odby­wa się pod nad­zo­rem lokal­nych władz i poli­cji izra­el­skiej. Jej przed­sta­wi­cie­le pil­nu­ją bez­pie­czeń­stwa, porząd­ku oraz spraw­dza­ją, czy poja­wie­nie się ognia nie jest oszu­stwem. Nabo­żeń­stwo ma rok­rocz­nie ten sam prze­bieg. W Wiel­ki Pią­tek w Bazy­li­ce gaszo­ne są wszyst­kie świe­ce ilam­py oliw­ne. W Wiel­ką Sobo­tę, oko­ło godzi­ny 13.00, dele­ga­cja władz Jero­zo­li­my, w skład któ­rej wcho­dzą m.in. Ormia­nie, Żydzi imu­zuł­ma­nie, prze­pro­wa­dza kon­tro­lę Gro­bu. Po upew­nie­niu się, że nie ma tam żad­nych źró­deł ognia, kapli­ca Gro­bu zosta­je komi­syj­nie zapie­czę­to­wa­na woskiem.

Od połu­dnia Wiel­kiej Sobo­ty w Bazy­li­ce prze­by­wa pra­wo­sław­ny patriar­cha Jero­zo­li­my, do któ­re­go dołą­cza­ją inni patriar­cho­wie. Cału­ją oni patriar­chę pra­wo­sław­ne­go wrę­kę, któ­ry daje im zgo­dę i bło­go­sła­wień­stwo na uczest­ni­cze­nie wna­bo­żeń­stwie. Oko­ło godz. 14.00 patriar­cha pra­wo­sław­ny zdej­mu­je sza­ty oraz insy­gnia bisku­pie. Ubra­ny jedy­nie w albę, prze­ła­mu­je pie­czę­cie i wcho­dzi do Gro­bu Pań­skie­go, któ­ry jest jed­no­cze­śnie kapli­cą Zmar­twych­wsta­nia. Zabie­ra ze sobą dwie nie zapa­lo­ne świe­ce. W Bazy­li­ce pogrą­żo­nej w ciem­no­ści panu­je cisza. Patriar­cha pra­wo­sław­ny klę­ka przed Kamie­niem, na któ­rym zło­żo­no Cia­ło Chry­stu­sa i odma­wia modli­twę, wktó­rej wspo­mi­na śmierć izmar­twy­chw­sta­nie Chry­stu­sa oraz pro­si ozstą­pie­nie Świę­te­go Ognia. Po zakoń­cze­niu modli­twy patriar­cha cału­je Kamień Namasz­cze­nia.

Wte­dy nad Kamie­niem uka­zu­je się nie­bie­ska­we świa­tło, któ­re nie pło­nie i ma kon­sy­sten­cję inną niż ogień. Świa­tło to uno­si się znad Kamie­nia i two­rzy kolum­nę ognia, od któ­rej patriar­cha zapa­la swo­je świe­ce, po czym wycho­dzi z kapli­cy i prze­ka­zu­je ogień patriar­chom ormiań­skie­mu i kop­tyj­skie­mu. Od ich świec zgro­ma­dze­ni w Bazy­li­ce zapa­la­ją swo­je świe­ce.

Kie­dy zebra­ni w Bazy­li­ce wier­ni z całe­go świa­ta, a świą­ty­nia może ich pomie­ścić nawet do dzie­się­ciu tysię­cy, ocze­ku­ją na poja­wie­nie się patriar­chy z ogniem, trwa cisza, prze­ry­wa­na jedy­nie szep­ta­mi. Po wyj­ściu patriar­chów ze Świę­tym Ogniem, w Bazy­li­ce roz­le­ga się krzyk porów­ny­wal­ny z wrza­wą na sta­dio­nach. Zda­rza się, że nie­bie­ska­we świa­tło w posta­ci roz­bły­sków, ogni­ków i bły­ska­wic poja­wia się tak­że poza Kapli­cą. Same zapa­la­ją się rów­nież lamp­ki oliw­ne wiszą­ce w róż­nych miej­scach Bazy­li­ki. Będą się one pali­ły przez cały rok, aż do Wiel­kie­go Piąt­ku.

Według prze­ka­zu uczest­ni­ków nabo­żeń­stwa, nie­któ­rym z nich cudow­ne świa­tło samo zapa­la świe­ce, któ­re trzy­ma­ją w dło­niach. Pło­mień świec na począt­ku nie parzy, dla­te­go ludzie obmy­wa­ją nim twarz i wło­sy. Dopie­ro po chwi­li ogień zaczy­na stop­nio­wo przyj­mo­wać swo­je nor­mal­ne wła­ści­wo­ści fizy­ko­che­micz­ne. Przy biciu dzwo­nów tysią­ce ludzi z pło­ną­cy­mi świe­ca­mi roz­cho­dzą się po uli­cach Jero­zo­li­my. Następ­nie ogień w spe­cjal­nych kap­su­łach prze­wo­żo­ny jest samo­lo­ta­mi do kra­jów o tra­dy­cji pra­wo­sław­nej. Kościół pra­wo­sław­ny utrzy­mu­je, że cud zstą­pie­nia Świę­te­go Ognia powta­rza się od począt­ków chrze­ści­jań­stwa. Kościół rzym­sko­ka­to­lic­ki nie zajął w tej spra­wie ofi­cjal­ne­go sta­no­wi­ska. We wrze­śniu 2001 roku Świę­ty Ogień z rąk patriar­chy ormiań­skie­go kato­li­ko­sa Gare­gi­na II, przy­jął papież Jan Paweł II.

Na zdj.: Cud zstą­pie­nia Świę­te­go Ognia /fot. www.pbase.com/yalop/holy_fire