Lublin-Balingen: Jubileusz nieoczywistego partnerstwa prawosławno-ewangelickiego

Obcho­dy roz­po­czę­ły się od uro­czy­ste­go moleb­nia, nabo­żeń­stwa dzięk­czyn­ne­go, cele­bro­wa­ne­go w pra­wo­sław­nej kate­drze Prze­mie­nie­nia Pań­skie­go. Modli­twie prze­wod­ni­czył wła­dy­ka lubel­sko-chełm­ski arcy­bi­skup Abel (Popław­ski) w asy­ście ducho­wień­stwa die­ce­zjal­ne­go oraz pro­bosz­cza para­fii pra­wo­sław­nej w Balin­gen ks. Michał Buk. Czyn­ny udział w modli­twie wziął ks. Beatus Wid­mann, dzie­kan Ewan­ge­lic­kie­go Okrę­gu Kościel­ne­go Balin­gen, któ­ry odczy­ty­wał frag­men­ty Pisma Świę­te­go oraz nie­któ­re modli­twy w języ­ku nie­miec­kim. W prze­bieg litur­gii zaan­ga­żo­wał się rów­nież chór ewan­ge­lic­ki z Nie­miec.

Po nabo­żeń­stwie roz­po­czę­ła się cało­dnio­wa kon­fe­ren­cja nauko­wa „W poszu­ki­wa­niu tego, co łączy…” Mia­ła ona nie tyl­ko cha­rak­ter mię­dzy­na­ro­do­wy i eku­me­nicz­ny, ale rów­nież inter­dy­scy­pli­nar­ny. Zebra­nych powi­tał abp Abel, a sło­wa pozdro­wie­nia wygło­sił m.in. pre­zy­dent Lubli­na Krzysz­tof Żuk. Jed­nym z patro­nów hono­ro­wych wyda­rze­nia był zwierzch­nik Kościo­ła ewan­ge­lic­ko-augs­bur­skie­go w RP i pre­zes Pol­skiej Rady Eku­me­nicz­nej bp Jerzy Samiec. List gra­tu­la­cyj­ny i pozdro­wie­nia od bp. Sam­ca odczy­tał ks. Grze­gorz Brud­ny, pro­boszcz Para­fii Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skiej Świę­tej Trój­cy w Lubli­nie. Nie zabra­kło pozdro­wień od prof. dr hab. Iwo­ny Hof­man, dzie­kan Wydzia­łu Poli­to­lo­gii UMCS. War­to zazna­czyć, że obra­dy odby­wa­ły się w szcze­gól­nym dla trwa­ją­cych obcho­dów 100-lecia odzy­ska­nia nie­pod­le­gło­ści miej­scu – w Auli im. Igna­ce­go Daszyń­skie­go Pała­cu Lubo­mir­skich przy pl. Litew­skim, gdzie w nocy z 6 na 7 listo­pa­da 1918 roku utwo­rzo­no Tym­cza­so­wy Rząd Ludo­wy Repu­bli­ki Pol­skiej, na cze­le któ­re­go sta­nął Igna­cy Daszyń­ski.

Kon­fe­ren­cja mode­ro­wa­na przez prof. Sła­wo­mi­ra Żur­ka (Kato­lic­ki Uni­wer­sy­tet Lubel­ski) obej­mo­wa­ła kil­ka sesji tema­tycz­nych. W pierw­szej  dr teol. Paweł Matwiej­czuk (Pań­stwo­we Muzeum Etno­gra­ficz­ne) opo­wie­dział o histo­rii pierw­szych i nie­ła­twych kon­tak­tów stro­ny ewan­ge­lic­kiej z chrze­ści­jań­skim Wscho­dem roz­po­czy­na­ją­cych się od listu Fili­pa Melanch­to­na do Joasa­fa II, patriar­chy kon­stan­ty­no­po­li­tań­skie­go, i prze­tłu­ma­cze­nia Augs­bur­skie­go Wyzna­nia Wia­ry na język grec­ki.

Prof. Krzysz­tof Leśniew­ski (kie­row­nik Kate­dry Teo­lo­gii Pra­wo­sław­nej Insty­tu­tu Eku­me­nicz­ne­go KUL) omó­wił zna­cze­nie  Sło­wa Boże­go, wia­ry, kul­tu­ry i kul­tu na przy­kła­dzie misji świę­tych Bra­ci Sołuń­skich, św. św. Cyry­la i Meto­de­go. Kore­fe­rat o ewan­ge­lic­kim spoj­rze­niu na Biblię, nabo­żeń­stwo i kul­tu­rę wygło­sił ks. Frank Ste­iner (Balin­gen). Z kolei ks. Andrzej Boublej, dyry­gent pra­wo­sław­ne­go chó­ru kate­dral­ne­go w Lubli­nie, przed­sta­wił zna­cze­nie śpie­wu w Koście­le pra­wo­sław­nym i naj­waż­niej­sze ośrod­ku życia ducho­we­go pol­skie­go pra­wo­sła­wia.

O roli śpie­wu dla chrze­ści­jan tra­dy­cji refor­ma­cyj­nej opo­wia­da­li dr Adam Załę­ski (orga­ni­sta i dyry­gent Chó­ru Para­fii Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skiej w Lubli­nie) oraz Wol­fgang Ehni, dyry­gent ewan­ge­lic­kie­go chó­ru z Balin­gen.

Szcze­gól­nie inte­re­su­ją­cy był dwu­głos na temat rela­cji i sta­nu obec­ne­go dia­lo­gu lute­rań­sko-pra­wo­sław­ne­go. Ks. dr Roman Prac­ki, pro­boszcz Para­fii Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skiej w Kra­ko­wie od lat uczest­ni­czą­cy w bila­te­ral­nym dia­lo­gu lute­rań­sko-pra­wo­sław­nym na płasz­czyź­nie mię­dzy­na­ro­do­wej, nawią­zu­jąc do wystą­pie­nia dr. Matwiej­czu­ka opo­wie­dział o dal­szych dzie­jach lute­rań­sko-pra­wo­sław­nych rela­cji i zary­so­wał istot­ne wyda­rze­nia trwa­ją­ce­go wciąż dia­lo­gu z per­spek­ty­wy ewan­ge­lic­kiej.

Pra­wo­sław­ny punkt widze­nia na ten temat uka­zał ks. Andrzej Miń­ko, pro­boszcz Para­fii Pra­wo­sław­nej Zmar­twych­wsta­nia Pań­skie­go w Biel­sku Pod­la­skim. Duchow­ny odniósł się tak­że do róż­nic, któ­re dzie­lą ewan­ge­li­ków i pra­wo­sław­nych.

Dru­ga część sesji, pro­wa­dzo­na przez prof. Krzysz­to­fa Leśniew­skie­go, doty­czy­ła aspek­tów z zakre­su teo­lo­gii prak­tycz­nej oraz nauk spo­łecz­nych. I tak ks. Frank Ste­iner odniósł się do reak­cji Kościo­ła ewan­ge­lic­kie­go na pro­ce­sy spo­łecz­no-gospo­dar­cze w Euro­pie, a prof. Andrzej Sadow­ski (Uni­wer­sy­tet w Bia­łym­sto­ku) przed­sta­wił prze­krój spo­łecz­ny pol­skie­go pra­wo­sław­na poda­jąc inte­re­su­ją­ce dane socjo­lo­gicz­ne i demo­gra­ficz­ne, z któ­rych wyła­niał się pozy­tyw­ny obraz Pol­skie­go Auto­ke­fa­licz­ne­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go, a przede wszyst­kich per­spek­ty­wy jego roz­wo­ju na Pod­la­siu i poza nim.

O dia­lo­gu w komu­ni­ka­cji mię­dzy­kul­tu­ro­wej mówi­ła prof. Iwo­na Hof­mann, a następ­nie odbył się panel z udzia­łem ks. Mat­thia­sa Ströh­le (Balin­gen), ks. mitra­ta prof. dr. Jerze­go Tofi­lu­ka (rek­to­ra Pra­wo­sław­ne­go Semi­na­rium Duchow­ne­go w War­sza­wie) i ks. Grze­go­rza Brud­ne­go.

Kon­fe­ren­cja zakoń­czy­ła się pre­zen­ta­cją mul­ti­me­dial­ną o part­ner­stwie eku­me­nicz­nym.

Następ­ne­go dnia w koście­le ewan­ge­lic­ko-augs­bur­skim Świę­tej Trój­cy odbył się Eku­me­nicz­ny Kon­cert Muzy­ki Sakral­nej z udzia­łem chó­ru kate­dry pra­wo­sław­nej, chó­ru z Balin­gen i gospo­da­rzy.

W orga­ni­za­cję dwu­dnio­we­go przed­się­wzię­cia zaan­ga­żo­wa­na była Pra­wo­sław­na Die­ce­zja Lubel­sko-Chełm­ska, Ewan­ge­lic­ki Okręg Kościel­ny Balin­gen, Wydział Poli­to­lo­gii UMCS, Lubel­ski Insty­tut Kul­tu­ry Pra­wo­sław­nej, Fun­da­cja Współ­pra­cy Pol­sko-Nie­miec­kiej, Para­fia Pra­wo­sław­na Prze­mie­nie­nia Pań­skie­go i Para­fia Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­ska Świę­tej Trój­cy w Lubli­nie.

Jed­nym z patro­nów medial­nych wyda­rze­nia był ekumenizm.pl.

Mole­bień i dużą część wykła­dów trans­mi­to­wa­na była na żywo na Face­bo­oku ekumenizm.pl. Nagra­nia są dostęp­ne do odtwo­rze­nia. Część wykła­dów udo­stęp­nia­my na naszym kana­le YouTu­be, prze­pra­sza­jąc z góry za jakość mate­ria­łów wyni­ka­ją­cą z ogra­ni­czeń tech­nicz­nych histo­rycz­nej Auli.

Nie­oczy­wi­sta oczy­wi­stość

Zasta­na­wia­jąc się, jak opi­sać spo­tka­nie dwóch chrze­ści­jań­skich świa­tów (z jed­nej stro­ny ewan­ge­lic­kiej tra­dy­cji o dość suro­wej, bo ewan­ge­lic­ko-unij­nej pro­we­nien­cji, a z dru­giej pla­stycz­ne­go i mistycz­ne­go świa­ta pra­wo­sła­wia) chcia­łem, odno­sząc się do toczą­ce­go się dia­lo­gu teo­lo­gicz­ne­go, napi­sać mniej wię­cej tak: „dys­ku­to­wa­no o wciąż pozo­sta­ją­cych róż­ni­cach dogma­tycz­nych”. Ale zre­zy­gno­wa­łem. Dla­cze­go?

Słów­ko „wciąż” suge­ro­wa­ło­by, że na hory­zon­cie jest jakiś jasny (?) punkt, przy któ­rym pra­wo­sław­ni i ewan­ge­li­cy mogli­by stwier­dzić: już nas nic nie dzie­li! Jeste­śmy jed­no! Oczy­wi­ście, w sen­sie chry­sto­lo­gicz­nym i escha­to­lo­gicz­nym, w wyzna­wa­niu Chry­stu­sa jako Zba­wi­cie­la Świa­ta jeste­śmy jed­no i to jest naj­waż­niej­sze, ale pięk­no pra­wo­sław­nej i ewan­ge­lic­kiej litur­gii, abso­lut­nie róż­ny spo­sób prze­ży­wa­nia TEJ SAMEJ Ewan­ge­lii i zupeł­nie inny spo­sób odczy­ty­wa­nia i rozu­mie­nia misji Kościo­ła, poka­zu­ją, że są to dwa odmien­ne chrze­ści­jań­skie świa­ty. Widać to szcze­gól­nie w rozu­mie­niu sakra­men­tów i ekle­zjo­lo­gii wła­śnie, a prak­ty­ka ordy­na­cji kobiet w Kościo­łach ewan­ge­lic­kich nicze­go tutaj nie zmie­nia, bo i tak rady­kal­nie odmien­ne jest rozu­mie­nie urzę­du duchow­ne­go i Kościo­ła.

Moż­na zadać pyta­nie: czy to dobrze, czy to źle? Po pro­stu tak jest i nie jest to ani dobre, ani złe. Nato­miast czymś nad­zwy­czaj dobrym i bło­go­sła­wio­nym, jest fakt, że tak odmien­ne tra­dy­cje nie tyl­ko się spo­ty­ka­ją, ale i sza­nu­ją, pozna­ją, i co naj­waż­niej­sze, chcą się nadal pozna­wać.

Dia­log nie wyma­ga rezy­gna­cji z wła­snych prze­ko­nań, a wręcz zakła­da ich posia­da­nie. Dia­log bez krę­go­słu­pa nie ma racji bytu, stąd dobrze się sta­ło, że tra­dy­cje nie­współ­mier­nie bar­dziej odda­lo­ne od sie­bie niż pra­wo­sła­wie i rzym­ski kato­li­cyzm, potra­fią ze sobą roz­ma­wiać – szcze­rze i otwar­cie. Gwo­li uczci­wo­ści nale­ży dodać, że są oczy­wi­ście aspek­ty życia kościel­ne­go, któ­re bar­dziej łączą ewan­ge­li­ków z pra­wo­sław­ny­mi niż pra­wo­sław­nych z kato­li­ka­mi, nie­mniej w ogól­nym roz­ra­chun­ku bilans jest oczy­wi­sty. Tym bar­dziej nale­ży pie­lę­gno­wać i dzię­ko­wać za wszyst­kie te ini­cja­ty­wy, któ­re wycho­dzą poza kościelne/cerkiewne mury, nie­kie­dy ku nie­za­do­wo­le­niu duchow­nych i wier­nych w poszcze­gól­nych tra­dy­cjach oba­wia­ją­cych się „roz­my­cia substancji/depozytu wia­ry”.

Spa­si Hospo­di! Na mno­ga­ja leta!

Dariusz Bruncz

---

Gale­ria