Relikwie św. Tomasza Becketa połączą anglikanów i katolików

Abp Bec­ket został zamor­do­wa­ny w swo­jej kate­drze w 1170 roku. Powo­dem był nara­sta­ją­cy kon­flikt z kró­lem Hen­ry­kiem II, z któ­rym łączy­ły go wcze­śniej dobre rela­cje. Spór doty­czył jurys­dyk­cji kró­la nad duchow­ny­mi, m.in. pocią­ga­nia kle­ru do odpo­wie­dzial­no­ści kar­nej przed świec­ki­mi sąda­mi oraz sprze­ci­wu arcy­bi­sku­pa wobec poli­ty­ki kró­la. Z inspi­ra­cji wład­cy czte­rech ryce­rzy wtar­gnę­ło do kate­dry kan­ter­be­ryj­skiej i zgła­dzi­ło hie­rar­chę. Król został eks­ko­mu­ni­ko­wa­ny, a Bec­ket kano­ni­zo­wa­ny. Jego postać na sta­łe prze­nik­nę­ła do angiel­skiej ducho­wo­ści i kul­tu­ry.

W 1538 roku król Hen­ryk VIII znisz­czył sank­tu­arium św. Toma­sza Bec­ke­ta – nie dla­te­go, że szcze­gól­nie sprze­ci­wiał się kul­to­wi reli­kwii, gdyż na płasz­czyź­nie poboż­no­ści pozo­stał kato­li­kiem, ale z poli­tycz­nych, gdyż widział w Bec­ket­cie ide­owe­go prze­ciw­ni­ka kró­lew­skie­go man­da­tu do zarzą­du nad Kościo­łem. Ponad­to sank­tu­aria wraz z przy­le­ga­ją­cy­mi klasz­to­ra­mi zosta­ły roz­wią­za­ne, a ich mają­tek stał się czę­ścią kró­lew­skie­go skarb­ca. Sza­ta arcy­bi­sku­pa oca­la­ła, gdyż – jak suge­ru­ją histo­ry­cy — ojciec Hen­ry­ka VIII – król Hen­ryk VII poda­ro­wał ją 50 lat wcze­śniej papie­żo­wi, mając nadzie­ję na kano­ni­za­cję Hen­ry­ka VI. Papież naka­zał umie­ścć reli­kwie w jed­nej z głów­nej bazy­lik rzym­skich San­ta Maria Mag­gio­re.

W 39 Arty­ku­łach Wia­ry, będą­cych wykład­nią dok­try­ny zre­for­mo­wa­ne­go Kościo­ła Anglii z 1563 roku (a więc już po obję­ciu tro­nu przez pro­te­stanc­ką kró­lo­wą Elż­bie­tę I Tudor), znaj­du­je się w 22. Artu­ku­le nastę­pu­ją­ce stwier­dze­nie:

„Papi­stow­ska dok­try­na doty­czą­ca czyść­ca, odpu­stów, kul­tu, odda­wa­nia czci obra­zom i reli­kwiom, oraz (dok­try­na doty­czą­ca) wzy­wa­nia świę­tych jest zmy­śle­niem słod­kim a próż­nym, któ­re nie opie­ra się na żad­nej gwa­ran­cji Pisma i sprzecz­ne jest raczej ze Sło­wem Bożym.”

Roz­wój dok­try­ny i poboż­no­ści angli­kań­skiej, w tym refor­my litur­gicz­ne dzię­ki rucho­wi trak­ta­riań­skie­mu, dopro­wa­dzi­ły do odno­wy kato­lic­kie­go skrzy­dła w Koście­le Anglii, będą­ce­go do dziś obok nur­tu ewan­ge­li­kal­ne­go (Kościół niski), jed­nym z naj­bar­dziej aktyw­nych misyj­nie grup w Koście­le Anglii. W wie­lu kościo­łach angli­kań­skich i w nie­któ­rych kate­drach uda­ło się oca­lić sta­re reli­kwia­rze i pamięć o świę­tych nie­po­dzie­lo­ne­go Kościo­ła. Sta­no­wi­sko wyra­żo­ne w 39 Arty­ku­łach pod­da­wa­no rein­ter­pre­ta­cjom, gdyż odno­szą się do kon­kret­nej rzym­skiej dok­try­ny z XVI wie­ku. Dziś dużą część angli­ka­nów nie ma pro­ble­mu z kul­tem reli­kwii, tym bar­dziej, że nie musi on wyra­żać rzym­sko­ka­to­lic­kie­go sta­no­wi­ska w kwe­stii odpu­stów i czyść­ca, a jest przede wszyst­kim wyra­zem szcze­gól­ne­go sza­cun­ku wobec świa­dec­twa wia­ry i pas­chal­nej nadziei chrze­ści­jan, w tym tak­że wia­ry w spo­łecz­ność świę­tych Kościo­ła piel­grzy­mu­ją­ce­go i trium­fu­ją­ce­go.

Roz­po­czę­cie nego­cja­cji mię­dzy Kościo­łem angli­kań­skim a Kościo­łem rzym­sko­ka­to­lic­kim ws. prze­ka­za­nia, a wła­ści­wie wypo­ży­cze­nia reli­kwii św. Toma­sza Bec­ke­ta nie było niczym nad­zwy­czaj­nym. W eku­me­nicz­ny pro­jekt zaan­ga­żo­wał się rów­nież bry­tyj­ski MSZ. Osta­tecz­ną zgo­dę musi jesz­cze wydać kar­dy­nał Gian­fran­co Rava­si, prze­wod­ni­czą­cy Papie­skiej Rady ds. Kul­tu­ry.

Na 2020 rok zapla­no­wa­no uro­czy­ste nabo­żeń­stwo angli­kań­sko-rzym­sko­ka­to­lic­kie w kate­drze kan­ter­be­ryj­skiej dla upa­mięt­nie­nia św. Toma­sza Bec­ke­ta z oka­zji 850. rocz­ni­cy śmier­ci i jed­no­cze­śnie 800-lecia zało­że­nia sank­tu­arium Bec­ke­ta w Can­ter­bu­ry.

Reli­kwie św. Toma­sza Bec­ke­ta, wspo­mi­na­ne­go rów­nież w angli­kań­skim kalen­da­rzu litur­gicz­nym, nie będą pierw­szy­mi, jakie w ramach eku­me­nicz­nej współ­pra­cy przy­bę­dą do angli­kań­skiej świą­ty­ni – w 2009 roku w kate­drze w Yor­ku (dru­giej co do waż­no­ści w Koście­le Anglii) powi­ta­no reli­kwie św. Tere­sy z Lisieux, a rok wcze­śniej kate­dra w Here­ford wysta­wi­ła wypo­ży­czo­ne od kato­li­ków reli­kwie św. Toma­sza de Can­ti­lu­pe, byłe­go bisku­pa Here­ford.

Pamiąt­ki po przed­re­for­ma­cyjn­cyh sank­tu­ariach znaj­du­ją się w wie­lu kościo­łach pro­te­stanc­kich na świe­cie. Szcze­gól­nie angli­ka­nie i lute­ra­nie pie­lę­gnu­ją pamięć o świad­kach Ewan­ge­lii, nawet jeśli pew­ne for­my upa­mięt­nie­nia nie zawsze wpi­su­ją się w spe­cy­fi­kę dane­go wyzna­nia. I tak w lute­rań­skiej kate­drze w Uppsa­li prze­cho­wy­wa­ne są reli­kwie św. kró­la Ery­ka (reli­kwiarz ufun­do­wa­li lute­ra­nie), a w kate­dral­nym opac­twie w St. Albans do dziś znaj­du­je się grób świę­te­go Alba­na będą­ce­go ofi­cjal­nym patro­nem mię­dzy­na­ro­do­we­go dia­lo­gu angli­kań­sko-pra­wo­sław­ne­go.