Wspólne Słowo luteran i rzymskich katolików o Wyznaniu augsburskim i Lutrze

Wspól­ne Sło­wo zosta­ło odczy­ta­ne pod­czas poran­ne­go nabo­żeń­stwa eku­me­nicz­ne­go przez ks. dr Anne Bur­ghardt, sekre­tarz gene­ral­ną ŚFL, oraz kard. Kur­ta Kocha, prze­wod­ni­czą­ce­go waty­kań­skiej dyka­ste­rii.

Ostat­ni dzień obrad roz­po­czął się od eku­me­nicz­ne­go nabo­żeń­stwa Sło­wa z udzia­łem kard. Kur­ta Kocha, przew. Papie­skiej Rady ds. Popie­ra­nia Jed­no­ści Chrze­ści­jan, któ­ry wraz z ks. Anne Bur­khardt @lutheranworld odczy­tał treść wspól­ne­go prze­sła­nia pic.twitter.com/ieHdpFrgCR

— ekumenizm.pl (@ekumenizmpl) Sep­tem­ber 19, 2023

Na nabo­żeń­stwie obec­ni byli rów­nież przed­sta­wi­cie­le świa­to­wej Wspól­no­ty Angli­kań­skiej, Świa­to­wej Rady Meto­dy­stycz­nej, Eku­me­nicz­ne­go Patriar­cha­tu Kon­stan­ty­no­po­la oraz Świa­to­wej Wspól­no­ty Zie­lo­no­świąt­ko­wej.

Po nabo­żeń­stwie odby­ła się pre­zen­ta­cja sta­no­wisk nt. nauki o uspra­wie­dli­wie­niu.

Roz­po­czął się panel eku­me­nicz­ny nt. nauki o uspra­wie­dli­wie­niu z udzia­łem przed­sta­wi­cie­li tra­dy­cji lute­rań­skiej, rzym­sko­ka­to­lic­kiej, pra­wo­sław­nej, angli­kań­skiej, zie­lo­no­świąt­ko­wej, a tak­że meto­dy­stycz­nej #eku­me­nizm #eku­me­nia pic.twitter.com/oDWyQvp8kP

— ekumenizm.pl (@ekumenizmpl) Sep­tem­ber 19, 2023

Poni­żej przed­sta­wia­my peł­ne brzmie­nie doku­men­tu opu­bli­ko­wa­ne­go pier­wot­nie w ofi­cjal­nych języ­kach ŚFL (angiel­skim, nie­miec­ki, hisz­pań­ski i fran­cu­ski).

» Ofi­cjal­ne zdję­cia ŚFL z nabo­żeń­stwa

WSPÓLNE SŁOWO

Świa­to­wej Fede­ra­cji Lute­rań­skiej oraz Dyka­ste­rii ds. Popie­ra­nia Jed­no­ści Chrze­ści­jan, Watykan,zaprezentowane przez sekre­tarz gene­ral­ną ks. dr Annę Bur­ghardt oraz kar­dy­na­ła Kur­ta Kocha 19 wrze­śnia 2023 pod­czas 13. Zgro­ma­dze­nia Ogól­ne­go ŚFL w Kra­ko­wie.

ROZDZIAŁ 1

Pośród świa­ta, któ­ry cier­pi z powo­du woj­ny i prze­mo­cy w wie­lu for­mach, pośród pola­ry­za­cji dzie­lą­cych ludz­ką rodzi­nę, wzmac­nia­my nasze zobo­wią­za­ne wobec jed­no­ści Kościo­ła. Eku­me­nicz­ny impuls jest świa­dec­twem Boże­go Ducha, któ­ry chce pojed­nać ludz­kość i całe stwo­rze­nie. Dziś, pod­czas tej uro­czy­sto­ści, wspo­mi­na­my „jeden chrzest na odpusz­cze­nie grze­chów” (Nicej­sko-Kon­stan­ty­no­po­li­tań­skie Wyzna­nie Wia­ry). Z wdzięcz­no­ścią przy­wo­łu­je­my sakra­men­tal­ny fun­da­ment naszej jed­no­ści i odna­wia­my naszą wia­rę w Trój­je­dy­ne­go Boga.

Sta­ro­chrze­ści­jań­skie wyzna­nie z Nicei, któ­re­go 1700. rocz­ni­cę będzie­my świę­to­wać w 2025 roku, two­rzy eku­me­nicz­ną więź, któ­rej źró­dłem jest Chry­stus. Już w 1965 roku, przed zakoń­cze­niem Sobo­ru Waty­kań­skie­go II, kato­li­cy i lute­ra­nie w USA mogli wspól­nie zaświad­czyć: „Wyzna­nie, że nasz Pan Jezus Chry­stus jest Synem Bożym, Bogiem z Boga, zapew­nia nas wciąż, że jeste­śmy praw­dzi­wie zba­wie­ni, gdyż tyl­ko On, któ­ry jest Bogiem, może nas zba­wić” (Sta­tus Wyzna­nia Nicej­skie­go jako Dogma­tu Kościoła, Oświad­cze­nie Pod­su­mo­wu­ją­ce, Bal­ti­mo­re, 7 lip­ca 1965).

ROZDZIAŁ 2

Bóg uspra­wie­dli­wia nas w Chrzcie. We Wspólnej dekla­ra­cji w spra­wie nauki o Uspra­wie­dli­wie­niu (WDU) lute­ra­nie i kato­li­cy wyzna­ją wspól­nie: „Tyl­ko z łaski i w wie­rze w zbaw­cze dzia­ła­nie Chry­stu­sa, a nie na pod­sta­wie naszych zasług zosta­je­my przy­ję­ci przez Boga i otrzy­mu­je­my Ducha Świę­te­go, który odna­wia nasze ser­ca, uzdal­nia nas i wzy­wa do dobrych uczynków.” (15). Kato­li­cy i lute­ra­nie cie­szą się wspól­nie z osią­gnię­te­go poro­zu­mie­nia nt. uspra­wie­dli­wie­nia. Wyzwo­le­ni przez Bożą łaskę i prze­ba­cze­nie, jeste­śmy złą­cze­ni przez chrzest i wia­rę. Jeste­śmy jed­nak świa­do­mi „histo­rii nasze­go podzia­łu, której nie może­my odwrócić, [ale] która może jed­nak stać się czę­ścią naszej histo­rii pojed­na­nia.” (por. Wstęp do wło­skie­go tłu­ma­cze­nia, 3 stycz­nia 2021).

Egzy­sten­cjal­ne postrze­ga­nie ist­nie­ją­cej już jed­no­ści mię­dzy lute­ra­na­mi a kato­li­ka­mi, mimo pozo­sta­ją­cych róż­nic, pobu­dza tęsk­no­tę za peł­ną, widzial­ną jed­no­ścią. Mię­dzy­na­ro­do­wy dia­log kato­lic­ko-lute­rań­ski wniósł swój wkład do histo­rii pojed­na­nia szcze­gól­nie poprzez Wspólną dekla­ra­cję w spra­wie nauki o uspra­wie­dli­wie­niu. „Jak czło­wiek osią­ga zba­wie­nie?” – to klu­czo­we pyta­nie, któ­re w XVI wie­ku dopro­wa­dzi­ło do podzia­łu zachod­nie­go chrze­ści­jań­stwa, odna­la­zło w 1999 roku wspól­ną odpo­wiedź: „Uspra­wie­dli­wie­nie jest odpusz­cze­niem grzechów (Rz 3,23–25; Dz 13,39; Łk 18,14), wyzwo­le­niem z domi­nu­ją­cej mocy grze­chu i śmier­ci (Rz 5,12–21) i od prze­kleń­stwa zako­nu (Ga 3,10–14). Jest ono przy­ję­ciem do spo­łecz­no­ści z Bogiem, już teraz, lecz w sposób dosko­na­ły dopie­ro w przy­szłym Królestwie Bożym (Rz 5,1n.). Jed­no­czy z Chry­stu­sem, z Jego śmier­cią i zmar­twych­wsta­niem (Rz 6,5). Doko­nu­je się przez przy­ję­cie Ducha Świę­te­go w chrzcie jako włą­cze­niu do jed­ne­go cia­ła (Rz 8,1n.9n.; 1 Kor 12,12n.). Wszyst­ko to pocho­dzi wyłącz­nie od Boga ze wzglę­du na Chry­stu­sa z łaski przez wia­rę w Ewan­ge­lię o Synu Bożym (Rz 1,1–3).” (WDU 11).

Lute­ra­nie i kato­li­cy uzna­ją uspra­wie­dli­wie­nie za rze­czy­wi­sto­ścią sakra­men­tal­ną, któ­ra jest przyj­mo­wa­na w Chrzcie.  Uspra­wie­dli­wie­nie jako sakra­men­tal­na rze­czy­wi­stość jest pew­no­ścią Bożej obiet­ni­cy i nadzie­ją na nie­ustan­ne Boże dzia­ła­nie „połą­cze­nia wszyst­kie­go w Chry­stu­sie, tego, co jest w nie­bie i tego, co jest na zie­mi” (Ef 1,10). Pod­kre­śla­my, że Ewan­ge­lia i Kościół są ze sobą powią­za­ne. „Z jed­nej stro­ny Kościół żyje z Ewan­ge­lii, z dru­giej Ewan­ge­lia roz­brzmie­wa w Koście­le i wzy­wa do wspól­no­ty Kościo­ła” (Kościół i uspra­wie­dli­wie­nie, 170).

ROZDZIAŁ 3

Wspólna dekla­ra­cja na temat nauki o uspra­wie­dli­wie­niu stwier­dza, że „ist­nie­ją jesz­cze kwe­stie róż­nej ran­gi, które wyma­ga­ją dal­sze­go wyja­śnie­nia” (43). Odmien­ne kon­cep­cje teo­lo­gicz­ne dopro­wa­dzi­ły do nie­po­ro­zu­mień oraz kon­flik­tów i osta­tecz­nie do podzia­łu w XVI wie­ku. Eks­ko­mu­ni­ka Mar­ci­na Lutra sta­no­wi dziś dla nie­któ­rych poważ­ną prze­szko­dę. Zacho­wu­je ona swo­je miej­sce w kon­fe­syj­nej pamię­ci, nawet jeśli wraz ze śmier­cią refor­ma­to­ra eks­ko­mu­ni­ka stra­ci­ła bez­po­śred­nie dzia­ła­nie, a lute­ra­nie nie są dla kato­li­ków ani obcy­mi ani wro­ga­mi, lecz sio­stra­mi i brać­mi, z któ­ry­mi kato­li­cy czu­ją się zwią­za­ni poprzez chrzest i poprzez „wie­le ele­men­tów czy dóbr, dzię­ki któ­rym razem wzię­tych sam Kościół się budu­je i ożywia.” (Uni­ta­tis redin­te­gra­tio, 3). Podob­nie i fakt, że Mar­cin Luter i lute­rań­skie księ­gi wyzna­nio­we nazy­wa­ją papie­stwo „anty­chry­stem”, sta­no­wi zgor­sze­nie, nawet jeśli Świa­to­wa Fede­ra­cja Lute­rań­ska nie podzie­la dziś tego poglą­du. Za tymi dwo­ma przy­kła­da­mi kry­je się osta­tecz­nie pyta­nie o posłu­gę Pio­tro­wą oraz o miste­rium Kościo­ła, jego jed­ność oraz jego jedy­ność. Stąd też musi­my zwró­cić na to szcze­gól­ną uwa­gę, kon­ty­nu­ując dia­log lute­rań­sko-kato­lic­ki.

Wciąż bole­śnie odczu­wa­my, że prze­szłość z cza­sów kon­fe­syj­nej kon­fron­ta­cji może pośred­nio lub bez­po­śred­nio wpły­wać na naszą teraź­niej­szą eku­me­nicz­ną wspól­no­to­wość. Mimo tego ani eks­ko­mu­ni­ka Lutra ani lute­rań­skie wypo­wie­dzi, doty­czą­ce anty­chry­sta, nie powstrzy­ma­ły wspól­nych spo­tkań, nawet w XVI wie­ku – tutaj nale­ży zwró­cić szcze­gól­ną uwa­gę na Wyzna­nie augs­bur­skie z 1530 r. Zróż­ni­co­wa­ny kon­sen­sus umoż­li­wia dziś lute­ra­nom i kato­li­kom odczu­wa­nie zgod­no­ści w obsza­rach, w któ­rych nasi przod­ko­wie dostrze­ga­li jedy­nie nie­prze­jed­na­ne prze­ci­wień­stwa. Jeste­śmy w sta­nie uznać, że dro­ga do peł­nej wspól­no­ty sta­no­wi coś o wie­le więk­sze­go niż nie­prze­wi­dzia­ne oko­licz­no­ści danej epo­ki.

ROZDZIAŁ 4

Dro­ga od kon­flik­tu do wspól­no­ty dopro­wa­dzi­ła do pod­pi­sa­nia Wspólnej dekla­ra­cji w spra­wę nauki o uspra­wie­dli­wie­niu (Augs­burg, 1999) oraz wspól­ne­go upa­mięt­nie­nia Refor­ma­cji (Lund, 2016). Przy kon­ty­nu­owa­niu tej dro­gi mamy przed sobą per­spek­ty­wę 500-lecia Wyzna­nia augs­bur­skie­go (CA) w 2030 roku. Jubi­le­usz ten może nas zachę­cić do ponow­ne­go odkry­cia tego wyzna­nia w jego pier­wot­nym zamie­rze­niu „Wyraź­nym zamia­rem Wyzna­nia augs­bur­skie­go jest skła­da­nie świa­dec­twa o wie­rze jed­ne­go, świę­te­go, powszech­ne­go i apo­stol­skie­go Kościo­ła” (Wszy­scy pod jed­nym Chry­stu­sem, 10).

W cza­sie powsta­wa­nia CA jed­ność kościel­na była wpraw­dzie zagro­żo­na, ale kościel­ny podział nie był jesz­cze osta­tecz­nie doko­na­ny. Jako „przed­kon­fe­syj­ne” świa­dec­two jed­no­ści Kościo­ła Wyzna­ne augs­bur­skie ma nie tyl­ko histo­rycz­ne zna­cze­nie, ale raczej kry­je w sobie poten­cjał eku­me­nicz­ny o trwa­łym zna­cze­niu. Jego pod­sta­wo­wą inten­cją było „zacho­wa­nie jed­no­ści kościel­nej” oraz skła­da­nie świa­dec­twa „o praw­dzie Ewan­ge­lii w jego cza­sach” (Wszy­scy pod jed­nym Chry­stu­sem, 27). Wspól­na reflek­sja mogła­by dopro­wa­dzić do kolej­ne­go kamie­nia milo­we­go na dro­dze od kon­flik­tu do wspól­no­ty, któ­ry był­by porów­ny­wal­ny ze Wspólną dekla­ra­cją w spra­wie nauki o uspra­wie­dli­wie­niu.

Papież Fran­ci­szek wyraź­nie zachę­cił do takiej „wspól­nej reflek­sji”, gdy 25 czerw­ca 2021 roku, w Pamiąt­kę Wyzna­nia augs­bur­skie­go, przy­jął w Rzy­mie dele­ga­cję Świa­to­wej Fede­ra­cji Lute­rań­skiej. W swo­im prze­mó­wie­niu do dele­ga­cji nazwał eku­me­nizm „dro­gą łaski”: Eku­me­nizm „nie opie­ra się na ludz­kim pośred­nic­twie i poro­zu­mie­niach, ale na łasce Boga, która oczysz­cza pamięć i ludz­kie ser­ca, poko­nu­je upór i ukie­run­ko­wu­je nas na nową wspólno­tę (…) w tym sen­sie chciał­bym was wszyst­kich, którzy anga­żu­je­cie się w dia­log kato­lic­ko-lute­rań­ski, zachę­cić, aby­ście z ufno­ścią i nie­ustan­ną modli­twą wytrwa­li we wspólnej pra­cy cha­ry­ta­tyw­nej oraz w namięt­nym poszu­ki­wa­niu więk­szej jed­no­ści mię­dzy poszczególny­mi człon­ka­mi Cia­ła Chry­stu­sa.”

Poprzez wspól­ne, ponow­ne odkry­wa­nie mocy Ewan­ge­lii Jezu­sa Chry­stu­sa dla naszych cza­sów, kato­li­cy i lute­ra­nie wspól­nie przy­po­mi­na­ją pią­ty Eku­me­nicz­ny Impe­ra­tyw, aby „skła­dać świa­dec­two o miło­sier­dziu Bożym w zwia­sto­wa­niu oraz służ­bie świa­tu.” (Od kon­flik­tu do komu­nii, 243).

---

Gale­ria