menu open
patronite
HOME > Ekumenizm > w Polsce > Ekumenizm — formacja — integracja | ekumenizm jako tabu i wyzwanie
Ekumenizm w Polsce
  • 29 listopada, 2019
  • Redakcja
  • przeczytasz w 8 minut

W dniach od 20 do 21 listopada br. odbywała się w Opolu i Kamieniu Śląskim międzynarodowa konferencja naukowa zatytułowana „Ekumenizm – formacja – integracja – dekret o ekumenizmie 55 lat od jego promulgacji." W konferencji zorganizowanej przez Wydział Teologi...

Ekumenizm — formacja — integracja | ekumenizm jako tabu i wyzwanie

W dniach od 20 do 21 listo­pa­da br. odby­wa­ła się w Opo­lu i Kamie­niu Ślą­skim mię­dzy­na­ro­do­wa kon­fe­ren­cja nauko­wa zaty­tu­ło­wa­na „Eku­me­nizm – for­ma­cja – inte­gra­cja – dekret o eku­me­ni­zmie 55 lat od jego pro­mul­ga­cji.” W kon­fe­ren­cji zor­ga­ni­zo­wa­nej przez Wydział Teo­lo­gicz­ny Uni­wer­sy­te­tu Opol­skie­go wzię­li udział przed­sta­wi­cie­le Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go, pra­wo­sław­ne­go oraz Kościo­łów ewan­ge­lic­kich.

Gościem spe­cjal­nym kon­fe­ren­cji był kard. Kurt Koch, prze­wod­ni­czą­cy Papie­skiej Rady ds. Popie­ra­nia Jed­no­ści Chrze­ści­jan. W kon­fe­ren­cji wziął udział pre­zes Pol­skiej Rady Eku­me­nicz­nej i jed­no­cze­śnie zwierzch­nik Kościo­ła ewan­ge­lic­ko-augs­bur­skie­go bp Jerzy Samiec oraz pozo­sta­li człon­ko­wie Kon­fe­ren­cji Bisku­pów Ewan­ge­lic­kich. Obec­ny był rów­nież pra­wo­sław­ny arcy­bi­skup wro­cław­sko-szcze­ciń­ski Jerzy (Pań­kow­ski) i bp Sera­fin (Amel­chen­kov) z Rosyj­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej. Bp Marek Izdeb­ski repre­zen­to­wał Kościół ewan­ge­lic­ko-refor­mo­wa­ny. Ponad­to w kon­fe­ren­cji wzię­li udział teo­lo­dzy róż­nych wyznań, repre­zen­tu­ją­cy róż­ne uczel­nie teo­lo­gicz­ne z kra­ju i zagra­ni­cy, licz­nie zgro­ma­dze­ni stu­den­ci i kle­ry­cy Wyż­sze­go Semi­na­rium Duchow­ne­go.

Zebra­nych powi­tał ks. prof. Zyg­fryd Gla­eser z Wydzia­łu Teo­lo­gicz­ne­go Uni­wer­sy­te­tu Opol­skie­go. Sło­wa pozdro­wie­nia prze­ka­zał Wiel­ki Kanc­lerz Wydzia­łu i ordy­na­riusz opol­ski bp Andrzej Cza­ja, któ­ry pod­kre­ślił, że zgod­nie z sobo­ro­wym naucza­niem nie moż­na mówić o ekle­zjal­nej próż­ni poza Kościo­łem rzym­sko­ka­to­lic­kim.

Z kolei pozdro­wie­nia w imie­niu Świę­te­go Sobo­ru Bisku­pów Pol­skie­go Auto­ke­fa­licz­ne­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go i metro­po­li­ty war­szaw­skie­go i całej Pol­ski Sawy wygło­sił abp prof. dr hab. Jerzy (Pań­kow­ski).

Bp Jerzy Samiec pozdro­wił uczest­ni­ków w imie­niu Pol­skiej Rady Eku­me­nicz­nej oraz w imie­niu Kościo­ła lute­rań­skie­go.

Wyzwa­nie Ut unum Sint

Pierw­sza część kon­fe­ren­cji roz­po­czę­ła się od wykła­du kar­dy­na­ła Kur­ta Kocha, poświę­co­ne­go ency­kli­ce Jana Paw­ła II „Ut unum sint” jako pogłę­bie­niu eku­me­nicz­ne­go zaan­ga­żo­wa­nia Sobo­ru Waty­kań­skie­go II.

Hie­rar­cha omó­wił klu­czo­we aspek­ty papie­skie­go doku­men­tu, pierw­sze­go w histo­rii Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go tek­stu tej ran­gi w cało­ści poświę­co­ne­go zagad­nie­niom eku­me­nicz­nym i afir­mu­ją­ce­mu ruch eku­me­nicz­ny. Kar­dy­nał Koch zwró­cił uwa­gę na szcze­gól­ne zna­cze­nie eku­me­ni­zmu męczeń­stwa, któ­re­go logicz­ną kon­se­kwen­cją jest eku­me­nizm świę­tych i ich obec­ność w życiu podzie­lo­nych Kościo­łów. Odno­sząc się do naucza­nia ostat­nich papie­ży, kar­dy­nał Koch zazna­czył, że pierw­szeń­stwo we wszyst­kich poszu­ki­wa­niach eku­me­nicz­nych musi mieć modli­twa, gdyż to „nie my two­rzy­my jed­ność, nie pro­du­ku­je­my jej naszy­mi sta­ra­nia­mi – potra­fi­my two­rzyć podzia­ły, ale jed­ność jest darem Ducha Świę­te­go” — napo­mi­nał kard. Koch.

Odno­sząc się do trud­ne­go aspek­tu posłu­gi Pio­tro­wej odrzu­ca­nej w obec­nej for­mie zarów­no przez chrze­ści­jań­stwo pra­wo­sław­ne, jak i ewan­ge­lic­kie, kard. Koch zazna­czył, że Kościół rzym­sko­ka­to­lic­ki „nie może dla sie­bie pozo­sta­wić wiel­kie­go daru pry­ma­tu, ale chce się nim dzie­lić z inny­mi chrze­ści­ja­na­mi w tro­sce o wspól­ną misję dla świa­ta.”

– Nie ma inne­go eku­me­ni­zmu niż eku­me­nizm misyj­ny. Ruch eku­me­nicz­ny nie jest u celu i wciąż pyta: jak dale­ka jest dro­ga do celu, ale nie może ona się obyć bez modli­twy, nawró­ce­nia i misji – mówił pur­pu­rat.

Dru­gi refe­rat przed­sta­wił arcy­bi­skup-senior die­ce­zji opol­skiej Alfons Nos­sol, któ­ry mówi­ło dekre­cie Uni­ta­tis redin­te­gra­tio jako magna car­ta eku­me­ni­zmu. Abp Nos­sol stwier­dził, że dekret o eku­me­ni­zmie inspi­ru­je do nowe­go ekle­zjo­lo­gicz­ne­go myśle­nia na róż­nych płasz­czy­znach, w tym m.in. na obsza­rze reflek­sji try­ni­tar­nej i pneu­ma­to­lo­gicz­nej przy uprzy­wi­le­jo­wa­niu cało­ści nad cząst­ko­wo­ścią.

Pra­wo­sław­na rezer­wa wobec eku­me­ni­zmu

Dru­ga część sesji upły­nę­ła pod zna­kiem pra­wo­sław­nych reflek­sji na temat eku­me­ni­zmu w doku­men­tach kościel­nych. Pra­wo­sław­ne spoj­rze­nie na dekret o eku­me­ni­zmie w świe­tle wypo­wie­dzi pol­skich teo­lo­gów pra­wo­sław­nych, ale też w per­spek­ty­wie doku­men­tów Wiel­kie­go i Świę­te­go Sobo­ru Pra­wo­sław­ne­go na Kre­cie przy­bli­żył abp Jerzy (Pań­kow­ski). Już na wstę­pie wła­dy­ka zazna­czył, że pod­czas Sobo­ru, na któ­rym nie zja­wi­li się przed­sta­wi­cie­le wszyst­kich Cer­kwi lokal­nych, żaden inny doku­ment nie wzbu­dził tylu kon­tro­wer­sji, co wła­śnie doku­ment o eku­me­ni­zmie.

Abp Jerzy przy­po­mniał pra­wo­sław­ne sta­no­wi­sko wobec ruchu eku­me­nicz­ne­go, mówiąc, że zaan­ga­żo­wa­nie pra­wo­sła­wia w dia­log z pozo­sta­łym świa­tem chrze­ści­jań­skim jest po pro­stu skła­da­niem świa­dec­twa o pra­wo­sła­wiu i tro­ską o wszyst­kich, któ­rzy są poza nim. – Dia­log nie może w żad­nym wypad­ku ozna­czać kom­pro­mi­su w spra­wach wia­ry – mówił abp Jerzy.

Abp Jerzy, któ­ry był uczest­ni­kiem sobo­ru na Kre­cie, wyja­śnił, że sam ter­min eku­me­ni­zmu był dla przed­sta­wi­cie­li nie­któ­rych lokal­nych Cer­kwi pra­wo­sław­nych nie do zaak­cep­to­wa­nia, ponie­waż koja­rzył się wła­śnie z kom­pro­mi­sem w spra­wach wia­ry. Zde­cy­do­wa­no się dla­te­go na uży­cie ter­mi­nu rela­cji mię­dzy­ko­ściel­nych, uzna­jąc nie tyle ekle­zjal­ność innych wspól­not, ale to, jak one same sie­bie postrze­ga­ją. Trze­ba jed­nak pod­kre­ślić – kon­ty­nu­ował hie­rar­cha – że doku­ment o eku­me­ni­zmie z Kre­ty nie wypo­wia­da się o sote­rio­lo­gii w Kościo­łach hete­ro­dok­syj­nych – pra­wo­sła­wie nie wypo­wia­da­ło się defi­ni­tyw­nie w tej spra­wie od cza­sów wiel­kiej schi­zmy (1054).

Według abp. Jerze­go wspól­na modli­twa z inny­mi chrze­ści­ja­na­mi może być przez pra­wo­sław­nych postrze­ga­na jako zagro­że­nie dla jed­no­ści, stąd też bez­piecz­niej­szym roz­wią­za­niem była­by indy­wi­du­al­na, a nie wspól­no­to­wa modli­twa o dar wspól­nej modli­twy. Ma to zna­cze­nie w sytu­acji, kie­dy apo­stol­skie kano­ny cer­kiew­ne zabra­nia­ją wspól­nej modli­twy z Kościo­ła­mi nie­pra­wo­sław­ny­mi.

Odno­sząc się do oma­wia­nych doku­men­tów, abp Jerzy stwier­dził, że dla stro­ny pra­wo­sław­nej zarów­no dekret Sobo­ru Waty­kań­skie­go II poświę­co­ny eku­me­ni­zmo­wi, jak i doku­ment z Kre­ty, będą­cy kom­pi­la­cją dwóch star­szych tek­stów, są doku­men­ta­mi nie­kom­plet­ny­mi teo­lo­gicz­nie, ale „pozwa­la­ją nam jed­nak pro­wa­dzić szcze­rą i pogłę­bio­ną dys­ku­sję na temat naszych rela­cji.”

Pra­wo­sław­ne spoj­rze­nie na eku­me­nizm pogłę­bił z per­spek­ty­wy rosyj­skie­go pra­wo­sła­wia bp Sera­fin. Rosyj­ski teo­log wyja­śnił, że w Rosji ter­min eku­me­ni­zmu postrze­ga­ny jest nie­zwy­kle kry­tycz­nie, koja­rzo­ny jest z sys­te­mem wia­ry, a nie dia­lo­giem czy ruchem.

W rosyj­skim pra­wo­sła­wiu poja­wił się postu­lat mówie­nia o inter­kon­fe­syj­nym dia­lo­gu, ale – jak stwier­dził mów­ca – poję­cie to nie uwzględ­nia ducha dia­lo­gu i stąd powsta­je koniecz­ność pew­ne­go zre­ha­bi­li­to­wa­nia ruchu eku­me­nicz­ne­go, któ­ry w rosyj­skiej świa­do­mo­ści funk­cjo­nu­je jako poję­cie pejo­ra­tyw­ne i obce, koja­rzą­ce się z inny­mi ‑izma­mi jak mate­ria­lizm, komu­nizm czy kon­sump­cjo­nizm. Duchow­ny opo­wie­dział się za uję­ciem eku­me­ni­zmu jako posta­wy i dzia­łań na rzecz poko­ju mię­dzy chrze­ści­ja­na­mi

Trze­cia sesja kon­fe­ren­cji prze­nio­sła się po prze­rwie obia­do­wej do Seba­stia­neum w Kamie­niu Ślą­skim.

Wiel­kie wyzwa­nie pen­te­ko­sta­li­za­cji

Pierw­szy refe­rat wygło­sił bp Andrzej Cza­ja, któ­ry mówił o pen­te­ko­sta­li­za­cji w kon­tek­ście eku­me­ni­zmu. Biskup roz­róż­nił mię­dzy tra­dy­cyj­ny­mi rucha­mi zie­lo­no­świąt­ko­wy­mi, a nowy­mi rucha­mi neo­pen­te­ko­stal­ny­mi, przy­po­mi­na­jąc, że bio­rąc pod uwa­gę licz­bę prak­ty­ku­ją­cych chrze­ści­jan, a nie przy­na­leż­ność for­mal­ną, chrze­ści­jań­stwo zie­lo­no­świąt­ko­we jest dziś naj­więk­szym wyzna­niem chrze­ści­jań­skim.

Według bisku­pa opol­skie­go, głów­ną przy­czy­ną wzro­stu wspól­not neo­pen­te­ko­stal­nych są nowe for­my dzia­łal­no­ści pod­bu­do­wa­ne ofer­tą tzw. ewan­ge­lii suk­ce­su . — Ina­czej niż w tra­dy­cyj­nym ruchu pen­te­ko­stal­nym waż­ną funk­cję peł­nią rów­nież wie­rze­nia ludo­we łączą­ce się z chrze­ści­jań­ską ducho­wo­ścią. Tak­że w Koście­le kato­lic­kim poja­wia­ją się nowe „sakra­men­ta­lia” neo­pen­te­ko­sta­li­zmu jak woda egzor­cy­zmo­wa­na, jak­by woda świę­co­na nie wystar­czy­ła, czy sól. Sto­su­je się nie­spo­ty­ka­ne dotąd egzor­cy­zmy jak np. egzor­cy­zmu zbio­ro­we, co mia­ło miej­sce na Jasnej Górze. Wska­zy­wa­łem na te nie­bez­pie­czeń­stwa pod­czas posie­dzeń Kon­fe­ren­cji Epi­sko­pa­tu Pol­ski – mówił bp Cza­ja.

Hie­rar­cha rzym­sko­ka­to­lic­ki zwró­cił uwa­gę, że poboż­ność zie­lo­no­świąt­ko­wa w wyda­niu neo­pen­te­ko­stal­nym pro­mu­je chrze­ści­jań­stwo prze­ży­cia, a nie wia­ry i rozu­mu. Zazna­czył, że feno­men neo­pen­te­ko­sta­li­zmu jest wyzwa­niem wewnątrz­ko­ściel­nym i jest posta­wie­niem pyta­nia na ile nasta­nie tego ruchu jest woła­niem o Ducha Świę­te­go. — Gdy my jeste­śmy zaję­ci zebra­nia­mi i stra­te­gia­mi, wspól­no­ty neo­pen­te­ko­stal­ne ewan­ge­li­zu­ją i tego może­my się od nich uczyć – spon­ta­nicz­no­ści i zapa­łu misyj­ne­go – mówił bp Cza­ja.

Biskup Cza­ja skon­klu­do­wał, że nie cho­dzi o pięt­no­wa­nie poboż­no­ści zie­lo­no­świąt­ko­wej, ale o jasne kry­te­ria oce­ny ruchu pen­te­ko­stal­ne­go.

Pesy­mi­stycz­nie w kon­tek­ście eku­me­ni­zmu

Eku­me­nicz­nej for­ma­cji jako para­dyg­ma­to­wi eku­me­ny war­to­ści poświę­co­ny był refe­rat ks. prof. Zygry­da Gla­ese­ra z Wydzia­łu Teo­lo­gicz­ne­go Uni­wer­sy­te­tu Opol­skie­go. Duchow­ny wyra­ził prze­ko­na­nie, że for­ma­cja eku­me­nicz­na powin­na być jed­nym z naj­waż­niej­szych prio­ry­te­tów dusz­pa­ster­skich. Ubo­le­wał, że rze­czy­wi­stość wygla­da zgo­ła ina­czej.

- Prze­wa­ża sta­gna­cja, a cza­sem regres – mówił ks. prof. Gla­eser, poda­jąc jako przy­kład cof­nię­cie się za szcze­gól­ną prak­ty­kę przy­ję­tą w cza­sach kard. Ste­fa­na Wyszyń­skie­go, aby duchow­ni innych wyznań mogli wygła­szać kaza­nia pod­czas mszy świę­tych.

- Brak dosta­tecz­nej for­ma­cji eku­me­nicz­nej mło­dych poko­leń, zwró­ci się osta­tecz­nie prze­ciw­ko Kościo­ło­wi. Jeśli Kościo­ły nie będą szu­ka­ły dróg do wspól­nej ewan­ge­li­za­cji, zosta­ną spo­łecz­nie zmar­gi­na­li­zo­wa­ne – prze­strze­gał opol­ski teo­log.

Dal­sze obra­dy

Kolej­ne refe­ra­ty o sakra­men­tal­no­ści Kościo­ła jako pra-pro­ble­mie eku­me­nicz­nym oraz wygło­sił ks. prof. Janusz Kró­li­kow­ski.

Dru­gi dzień kon­fe­ren­cji kon­ty­nu­owa­no rów­nież w Kamie­niu Ślą­skim. Nie­ste­ty z przy­czyn obiek­tyw­nych ekumenizm.pl nie mógł rela­cjo­no­wać prze­bie­gu dru­gie dnia kon­fe­ren­cji.

Bp prof. dr hab. Mar­cin Hintz z die­ce­zji pomor­sko-wiel­ko­pol­skiej Kościo­ła ewan­ge­lic­ko-augs­bur­skie­go mówił o per­spek­ty­wach dia­lo­gu lute­rań­sko-rzym­sko­ka­to­lic­kie­go po obcho­dach jubi­le­uszu 500-lecia refor­ma­cji. Ks. prof. dr hab. Józef Bud­niak oma­wiał recep­cję dekre­tu Uni­ta­tis redin­te­gra­tio na Ślą­sku Cie­szyń­skim. Z kolei ks. prof. dr hab. Tade­usz Kałuż­ny porów­ny­wał rzym­sko­ka­to­lic­kie i pra­wo­sław­ne rozu­mie­nie eku­me­ni­zmu na przy­kła­dzie Uni­ta­tis redin­te­gra­tio i doku­men­tu pra­wo­sław­ne­go Sobo­ru z Kre­ty o rela­cjach mię­dzy­ko­ściel­nych. Ks. dr Artur Matu­szek przy­bli­żył funk­cjo­no­wa­nie eku­me­ni­zmu w cze­skim kon­tek­ście po Sobo­rze Waty­kań­skim II. Sytu­ację na Ukra­inie w kon­tek­ście eku­me­ni­zmu i walk o auto­ke­fa­lię opi­sał prof. dr Ser­gij Bort­nyk.

Kon­fe­ren­cja zakoń­czy­ła pią­ta sesja, pod­czas któ­rej wygło­szo­no nastę­pu­ją­ce refe­ra­ty:

prof. dr hab. Ondrej Ste­fa­nak, Potrze­ba eku­me­ni­zmu w opi­nii mło­dzie­ży sło­wac­kiej

prof. dr hab. Jan Kaj­fosz, Obraz muzuł­mań­skie­go uchodź­cy w cze­skim folk­lo­rze elek­tro­nicz­nym

ks. prof. dr hab. Woj­ciech Hanc, For­ma­cja eku­me­nicz­na i jej zna­cze­nie dla cało­kształ­tu eku­me­nicz­nych zma­gań

ks. prof. dr hab. Wale­rian Bugel, Eku­me­nicz­ne dia­lo­gi dok­try­nal­ne jako sta­ły ele­ment for­ma­cji teo­lo­gicz­nej. Szan­se, wyzwa­nia, (nie­wy­ko­rzy­sta­ne) moż­li­wo­ści.

Gale­ria
POLECANE

200-lecie Towarzystwa Biblijnego w Polsce — rozmowa z dyr. Małgorzatą Platajs
Dariusz Bruncz
03.06.2016

200 lat teologii uniwersyteckiej w Warszawie
Redakcja
12.11.2016

“Daj mi pić” — Powszechny Tydzień Modlitwy o Jedność Chrześcijan
Dariusz Bruncz
04.01.2015

“Czy jest na sali nowy Luter?”
arezius
13.05.2017
Ekumenizm.pl działa dzięki swoim Czytelnikom!
Wesprzyj nas
Portal ekumenizm.pl działa na zasadzie charytatywnej pracy naszej redakcji. Zachęcamy do wsparcia poprzez darowizny i Patronite.
Wesprzyj nas