Weczirnia u grekokatolików

Weczir­nia, czy­li nie­szpo­ry, były kolej­nym nabo­żeń­stwem, któ­re zgro­ma­dzi­ło chrze­ści­jan róż­nych wyznań w cza­sie XV Spo­tka­nia Eku­me­nicz­ne­go w Sano­ku, odby­wa­ją­ce­go się w ramach Tygo­dnia Powszech­nej Modli­twy o Jed­ność Chrze­ści­jan. Gospo­da­rzem spo­tka­nia, któ­re odby­ło się 23 stycz­nia, był ks. Ire­ne­usz Kon­drów, pro­boszcz grec­ko­ka­to­lic­kiej para­fii św. Dymi­tra w Sano­ku-Dąbrów­ce.

Wita­jąc gości, powie­dział on m. in.: „Nasza wspól­no­ta w Sano­ku jest nie­wiel­ka, dziś tak­że nie ma wie­lu chrze­ści­jan innych wyznań. Ale może­my mieć pew­ność, że kie­dy spo­ty­ka­my się w imię Chry­stu­sa, tam jest On obec­ny pośród nas. Osią­gnię­cie jed­no­ści mię­dzy nami jest moż­li­we, ponie­waż to Bóg może ją ofia­ro­wać jako dar dla swo­ich dzie­ci. Świat zmie­nia­ją jed­nost­ki, a nie wiel­kie masy ludzi”.

Z powo­du duże­go mro­zu, na zewnątrz było 28 stop­ni poni­żej zera i zim­na w cer­kwi, weczir­nia z koniecz­no­ści zosta­ła skró­co­na. Nabo­żeń­stwo było odpra­wia­ne w języ­ku ukra­iń­skim, skła­da­ły się na nie psal­my oraz poetyc­kie utwo­ry reli­gij­ne, odno­szą­ce się do nie­daw­no prze­ży­wa­ne­go w Koście­le wschod­nim świę­ta Obja­wie­nia Pań­skie­go (19 stycz­nia). Prze­wod­ni­czył mu ks. Jan Hałusz­ka, śpiew pro­wa­dzi­li ks. I. Kon­drów i kle­ryk grec­ko­ka­to­lic­ki Grze­gorz Stech.

W nabo­żeń­stwie wzię­li udział wier­ni wraz z duchow­ny­mi z trzech Kościo­łów: z Kościo­ła pol­sko­ka­to­lic­kie­go (z ks. Ryszar­dem Rawic­kim z para­fii Mat­ki Bożej Różań­co­wej w Sano­ku), z Kościo­ła pra­wo­sław­ne­go (z ks. Janem Anto­no­wi­czem i pro­to­dia­ko­nem Anto­nim Jarym z para­fii kate­dral­nej Trój­cy Świę­tej w Sano­ku).

Naj­licz­niej repre­zen­to­wa­ny był Kościół rzym­sko­ka­to­lic­ki: obec­ny był ks. Ire­ne­usz Kar­piń­ski z para­fii Naro­dze­nia NMP, któ­rej świą­ty­nia sąsia­du­ją­ce bez­po­śred­nio z cer­kwią św. Dymi­tra. Ponad­to w spo­tka­niu wziął udział o. Sta­ni­sław Gli­sta OFM­Conv wraz z oso­ba­mi zakon­ny­mi i Wspól­no­tą Domi­ni­kań­ską — z para­fii fran­cisz­kań­skiej Pod­wyż­sze­nia Krzy­ża Świę­te­go w Sano­ku. W cza­sie weczir­ni sło­wo Boże wygło­sił ks. Jan Hałusz­ka z grec­ko­ka­to­lic­kiej para­fii Prze­mie­nie­nia Pań­skie­go w Mokrem k. Sano­ka. Pod­kre­ślił on, że ruch eku­me­nicz­ny ist­nie­ją­cy na całym świe­cie, roz­wi­ja się tak­że w Sano­ku. Dzię­ki tym spo­tka­niom chrze­ści­ja­nie z róż­nych Kościo­łów mogą lepiej się poznać. „Wie­lość wyznań i obrząd­ków jest wyra­zem bogac­twa Kościo­ła, a ruch eku­me­nicz­ny ma pro­wa­dzić do jed­no­ści w róż­no­rod­no­ści. Ideę te wyra­ził słu­ga Boży grec­ko­ka­to­lic­ki arcy­bi­skup Andrzej Szep­tyc­ki, któ­ry mówił, że celem eku­me­ni­zmu jest zjed­no­cze­nie chrze­ści­jan, a nie przy­łą­cze­nie jed­ne­go Kościo­ła do dru­gie­go” – powie­dział ks. Hałusz­ka.

Kościół kato­lic­ki na całym świe­cie two­rzą Kościo­ły dwóch obrząd­ków: zachod­ni, łaciń­ski — Kościół rzym­sko­ka­to­lic­ki oraz obrząd­ki wschod­nie: chal­dej­ski, kop­tyj­ski, ormiań­ski, jako­bic­ki, syryj­ski, maro­nic­ki, mel­chic­ki, syro-mala­bar­ski, syro-malan­kar­ski oraz Kościo­ły grec­ko­ka­to­lic­kie.

Poję­cie „Kościo­ły grec­ko­ka­to­lic­kie” obej­mu­je róż­ne Kościo­ły, pośród któ­rych naj­licz­niej­szy jest Ukra­iń­ski Kościół Grec­ko­ka­to­lic­ki (lub popraw­niej: Ukra­iń­ska Cer­kiew Grec­ko­ka­to­lic­ka), zwa­ny w Pol­sce Kościo­łem obrząd­ku bizan­tyń­sko-ukra­iń­skie­go, albo w skró­cie Kościo­łem grec­ko­ka­to­lic­kim. Ma on swo­ich wier­nych głów­nie na Ukra­inie, a tak­że w Pol­sce, w USA i Kana­dzie.

W ska­li całe­go świa­ta na cze­le Kościo­ła obrząd­ku bizan­tyń­sko-ukra­iń­skie­go stoi arcy­bi­skup więk­szy, któ­rym jest kard. Lubo­mir Huzar, rezy­du­ją­cy w Kijo­wie. Zwierzch­ni­kiem Kościo­ła w Pol­sce jest metro­po­li­ta abp Jan Mar­ty­niak, miesz­ka­ją­cy w Prze­my­ślu. W naszym kra­ju Kościół two­rzą dwie die­ce­zje: prze­my­sko-war­szaw­ska i wro­cław­sko-gdań­ska.

Kościół grec­ko­ka­to­lic­ki zacho­wu­je peł­ną łącz­ność z Kościo­łem rzym­sko­ka­to­lic­kim, posia­da auto­no­mię w zakre­sie litur­gii, języ­ka, hie­rar­chii kościel­nej, uzna­jąc jed­no­cze­śnie Bisku­pa Rzy­mu jako swo­je­go zwierzch­ni­ka.

Wier­ni Kościo­ła grec­ko­ka­to­lic­kie­go w Pol­sce są oby­wa­te­la­mi pol­ski­mi, jed­nak w więk­szo­ści czu­ją się Ukra­iń­ca­mi. W Koście­le ist­nie­ją zgro­ma­dze­nia zakon­ne: męskie (bazy­lia­nie) i żeń­skie (bazy­lian­ki, Słu­żeb­ni­ce NMP i Sio­stry św. Józe­fa). Sza­cun­ko­wo licz­ba wier­nych wyno­si ok. 120 tys.

W dru­giej poło­wie lat 50-tych XX wie­ku, dzię­ki sta­ra­niom Pry­ma­sa Pol­ski kard. Ste­fa­na Wyszyń­skie­go, nastą­pi­ło zła­go­dze­nie poli­ty­ki pań­stwa wobec Kościo­ła grec­ko­ka­to­lic­kie­go. Usta­ły repre­sje, któ­rych sym­bo­lem i jed­no­cze­śnie naj­więk­szą raną jest akcja Wisła, prze­pro­wa­dzo­na w roku 1947. Odro­dze­nie Kościo­ła nastą­pi­ło w latach 80-tych. W maju 1996 roku Sto­li­ca Apo­stol­ska pod­ję­ła decy­zję o utwo­rze­niu w Pol­sce grec­ko­ka­to­lic­kiej pro­win­cji kościel­nej — metro­po­lii prze­my­sko-war­szaw­skiej.