Jubileusz ekumenicznego kardynała — 90. urodziny Waltera Kaspera

Kar­dy­nał Wal­ter Kasper jak mało kto uosa­bia zwro­ty i spo­ry nie­miec­kie­go kato­li­cy­zmu. Jako dok­to­rant na Wydzia­le Teo­lo­gii Kato­lic­kiej Uni­wer­sy­te­tu w Tybin­dze był świad­kiem Sobo­ru Waty­kań­skie­go II.

Stu­dio­wał i pra­co­wał w miej­scu wyjąt­ko­wym. Reno­mo­wa­ny uni­wer­sy­tet w Tybin­dze jesz­cze przed włą­cze­niem się Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go w ruch eku­me­nicz­ny, był miej­scem prak­tycz­ne­go eku­me­ni­zmu, ście­ra­nia się wiel­kich teo­lo­gów rzym­sko­ka­to­lic­kich i ewan­ge­lic­kich. Wiel­kich, bo Tybin­ga to po stro­nie kato­lic­kiej takie nazwi­ska jak Joseph Rat­zin­ger, Hans Küng i wła­śnie Wal­ter Kasper, a po ewan­ge­lic­kiej Eber­hard Jün­gel czy Jür­gen Molt­mann. Pod koniec lat 50. XX wie­ku Kasper zaini­cjo­wał powsta­nie krę­gu dys­ku­syj­ne­go rzym­sko­ka­to­lic­kich i ewan­ge­lic­kich teo­lo­gów. Wów­czas nie mogło być mowy o ofi­cjal­nym dia­lo­gu, ale roz­mo­wy i wymia­ny poglą­dów przy­go­to­wa­ły grunt pod inten­syw­ną, już legal­ną współ­pra­cę eku­me­nicz­ną, któ­ra roz­kwi­tła na dobre po Sobo­rze.

Kasper ucho­dził za teo­lo­ga i hie­rar­chę otwar­te­go. Tym bar­dziej obser­wa­to­rów jego karie­ry zszo­ko­wał fakt, że gdy waży­ły się kościel­ne losy ks. prof. Han­sa Kün­ga, pod któ­re­go kie­run­kiem Kasper pisał swo­ją habi­li­ta­cję w Tybin­dze, Kasper przy­chy­lił się do gło­su tych kole­gów, wspie­ra­ją­cych kościel­ne dzia­ła­nia prze­ciw­ko Kün­go­wi. Cho­dzi­ło o gło­śną spra­wę, doty­czą­cą publi­ka­cji szwaj­car­skie­go teo­lo­ga i kapła­na, któ­ry pod­wa­żał m. in. nie­omyl­ność papie­ską, i w sku­tek tego został pozba­wio­ny pra­wa naucza­nia teo­lo­gii kato­lic­kiej.

Do histo­rii kul­tu­ry spo­ru prze­szedł słyn­ny występ tele­wi­zyj­ny Wal­te­ra Kaspe­ra oraz kościel­ne­go bun­tow­ni­ka Euge­na Dre­wer­man­na z 1992 roku w pro­gra­mie Stre­it­fall.

W pro­gra­mie tele­wi­zyj­nym emi­to­wa­nym na żywo Kasper, będą­cy wów­czas bisku­pem die­ce­zji Rot­ten­burg-Stut­gart bro­nił naucza­nia Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go przed Dre­wer­man­nem, byłym teo­lo­giem i kapła­nem kato­lic­kim, któ­ry zdo­był sła­wę jako bez­względ­ny kry­tyk urzę­do­we­go Kościo­ła, jego naucza­nia ws. ludz­kiej sek­su­al­no­ści.

Ten sam Kasper wraz z arcy­bi­sku­pem fry­bur­skim Oska­rem Saie­rem i mogunc­kim bisku­pem Kar­lem Leh­man­nem opu­bli­ko­wał rok póź­niej wspól­ny list paster­ski, w któ­rym opto­wa­li za zaini­cjo­wa­niem wewnątrz­ko­ściel­ne­go dia­lo­gu, któ­re­go celem było­by dopusz­cze­nie osób roz­wie­dzio­nych i żyją­cych w nowych związ­kach do Komu­nii Świę­tej. Pro­jekt spo­tkał się z bły­ska­wicz­ną reak­cją i sprze­ci­wem Waty­ka­nu wyra­żo­nym przez kard. Jose­pha Rat­zin­ge­ra.

W 1999 roku papież Jan Paweł II powo­łał Kaspe­ra na prze­wod­ni­czą­ce­go Papie­skiej Rady ds. Popie­ra­nia Jed­no­ści Chrze­ści­jan, jed­nak już od 1994 roku duchow­ny był rzym­sko­ka­to­lic­kim współ­prze­wod­ni­czą­cym Rzym­sko­ka­to­lic­ko-Lute­rań­skiej Komi­sji i tym samym wywarł ogrom­ny wpływ na powsta­nie Wspól­nej Dekla­ra­cji nt. Nauki o Uspra­wie­dli­wie­niu. Wraz z nie­ży­ją­cym już kard. Edwar­dem Cas­si­dy pod­pi­sy­wał w augs­bur­skim koście­le św. Anny (1999) Wspól­ną Dekla­ra­cję, w któ­rej stro­na rzym­sko­ka­to­lic­ka i lute­rań­ska, repre­zen­to­wa­na przez Świa­to­wą Fede­ra­cję Lute­rań­ską, stwier­dza­ły dale­ko idą­cą zgod­ność w nauce o uspra­wie­dli­wie­niu oraz że wza­jem­ne potę­pie­nia z cza­sów refor­ma­cji nie odno­szą się do dzi­siej­szych Kościo­łów zaan­ga­żo­wa­nych w dia­log eku­me­nicz­ny.

An die­sem Son­n­tag wird Kar­di­nal Wal­ter Kasper 90 Jah­re alt. Obwohl offi­ziell im Ruhe­stand, gehört er weiter­hin zu den ein­flus­sre­ich­sten Deut­schen im Vati­kan. Im Inte­rview ana­ly­siert er die Lage dort und die Entwic­klung in Deutsch­land. https://t.co/zRdmCsQHip

— DOMRADIO.DE (@domradio) March 5, 2023

Rzym­sko­ka­to­lic­ka teo­loż­ka Johan­na Rah­ner, któ­ra kie­ru­je Kate­drą Dogma­ty­ki Uni­wer­sy­te­tu w Tybin­dze, tą samą, na cze­le któ­rej stał ongiś Kasper, pod­kre­śli­ła w roz­mo­wie z roz­gło­śnią Domra­dio, że wiel­kim wkła­dem kar­dy­na­ła w ruch eku­me­nicz­ny jest jego her­me­neu­ty­ka. – Kasper opo­wia­da się za okre­ślo­ną her­me­neu­ty­ką, któ­ra stwier­dza, że eku­me­nicz­ne albo kon­fe­syj­ne sta­no­wi­ska nie są po pro­stu sprzecz­ne, ale są róż­ny­mi per­spek­ty­wa­mi, doty­czą­cy­mi tej samej spra­wy i czę­ścio­wo się uzu­peł­nia­ją (…) To jest ten rodzaj her­me­neu­ty­ki, o któ­rą dziś trze­ba ponow­nie wal­czyć, ponie­waż z róż­nych stron, tak­że ze stro­ny kato­lic­kiej, znów moc­no uru­cha­mia się rodzaj eku­me­nii pro­fi­lów i wła­ści­wie lan­su­je się wstecz­ny bieg ku eku­me­nii powro­tu. Moż­na odnieść wra­że­nie, że postęp eku­me­nicz­ny oce­nia się przez wiecz­nie żywy pry­zmat zasa­dy nie­zmien­ne­go kato­li­cy­zmu. Jeśli przyj­mu­je się taki punkt widze­nia to moż­na sobie eku­me­nię od razu odpu­ścić – zazna­czy­ła Rah­ner.

Nie­miec, któ­re­go chwa­li Fran­ci­szek

Wal­ter Kasper zna­ny jest tak­że z wie­lu publi­ka­cji nauko­wych, głów­nie chry­sto­lo­gicz­nych i eku­me­nicz­nych. Jego naj­bar­dziej zna­ny­mi publi­ka­cja­mi są książ­ki Jezus Chry­stus oraz Bóg Jezu­sa Chry­stu­sa (oby­dwie prze­tłu­ma­czo­ne na j. pol­ski), a tak­że Miło­sier­dzie – klucz do chrze­ści­jań­skie­go życia, na któ­rą powo­ły­wał się papież Fran­ci­szek zaraz na począt­ku swo­je­go pon­ty­fi­ka­tu.

Choć sam Kasper pod­kre­śla, że nie zawsze zga­dza się ze wszyst­ki­mi sło­wa­mi obec­ne­go papie­ża to jed­nak zde­cy­do­wa­nie bro­ni Fran­cisz­ka, szcze­gól­nie przed kry­ty­ką nie­miec­kich bisku­pów, oce­nia­jąc nie­któ­re ich wypo­wie­dzi jako zbyt dale­ko idą­ce. Tako­we poja­wia­ły się w ostat­nim cza­sie w związ­ku z papie­ską kry­ty­ką nie­miec­kiej dro­gi syno­dal­nej, któ­rą Kasper okre­ślił w nie­któ­rych aspek­tach jako ilu­zo­rycz­ną.

W wie­lu ostat­nich wypo­wie­dziach – nie tyl­ko tych zwią­za­nych z wła­snym jubi­le­uszem – Kasper pod­kre­śla, że jego Kościół znaj­du­je się przed epo­ko­wym prze­ło­mem, nie uni­ka­jąc tak­że ostrze­żeń przed moż­li­wą schi­zmą.

Kasper: Papst will nicht alle libe­ra­len Refor­men­Fran­zi­skus leite vie­le Refor­men in die Wege, so der eme­ri­tier­te Kurien­kar­di­nal. Doch er wol­le nicht alle libe­ra­len Refor­men „wie etwa beim deut­schen Syno­da­len Weg“.https://t.co/1fkh7hlC7c pic.twitter.com/9mEtlIoKYI

— Die Tage­spost (@DieTagespost) Decem­ber 12, 2022

Kar­dy­nał Kasper wie­lo­krot­nie prze­by­wał w Pol­sce. W 2006 roku towa­rzy­szył papie­żo­wi Bene­dyk­to­wi XVI pod­czas nabo­żeń­stwa eku­me­nicz­ne­go w ewan­ge­lic­ko-augs­bur­skim koście­le Świę­tej Trój­cy w War­sza­wie. W 2007 roku otrzy­mał dok­to­rat hono­ris cau­sa Uni­wer­sy­te­tu Opol­skie­go. Hie­rar­cha posia­da kil­ka­dzie­siąt hono­ro­wych dok­to­ra­tów, wie­le odzna­czeń eku­me­nicz­nych oraz wciąż jest człon­kiem kil­ku waty­kań­skich dyka­ste­rii.

Na pry­wat­nym uni­wer­sy­te­cie pal­lo­ty­nów Vin­zenz Pal­lot­ti Uni­ver­si­ty w Val­len­dar powstał w 2005 roku Insty­tut Wal­te­ra Kaspe­ra, zaj­mu­ją­cy się popu­la­ry­za­cją eku­me­ni­zmu i teo­lo­gii kard. Kaspe­ra.