Synod EKD — uchodźcy, wybory i relacje z Żydami

Głów­nym mot­tem Syno­du były sło­wa przy­po­mi­na­ją­ce o zbli­ża­ją­cym się 500-leciu Refor­ma­cji i wyzwa­niach: “Jubi­le­usz Refor­ma­cji 2017 roku — wia­ra chrze­ści­jań­ska w otwar­tym spo­łe­czeń­stwie.” Synod zain­au­gu­ro­wa­ło nabo­żeń­stwo Sło­wa Boże­go w koście­le św. Szcze­pa­na. Sło­wa pozdro­wie­nia do EKD skie­ro­wa­li przed­sta­wi­cie­le Cen­tral­nej Rady Żydów Nie­miec­kich, Kon­fe­ren­cji Bisku­pów Pra­wo­sław­nych oraz repre­zen­tant rzym­sko­ka­to­lic­kie­go epi­sko­pa­tu, ks. bp Franz-Josef Bode, któ­ry wyra­ził radość ze wspól­nych przy­go­to­wań do obcho­dów 500-leia Refor­ma­cji.

Obra­dy Syno­du roz­po­czę­ły się od moc­nych akcen­tów spo­łecz­no-poli­tycz­nych zwią­za­nych z kry­zy­sem imi­gra­cyj­nym w Euro­pie. W swo­im spra­woz­da­niu prze­wod­ni­czą­cy Rady EKD, bp Hein­rich Bed­ford-Strohm, zde­cy­do­wa­nie poparł dzia­ła­nia rzą­du kanc­lerz Ange­li Mer­kel w kwe­stii uchodź­ców.

- Nie moż­na było­by etycz­nie uspra­wie­dli­wić prób uni­ka­nia real­nie obec­nych pro­ble­mów poprzez poli­ty­kę izo­la­cji. Unia Euro­pej­ska poka­zy­wa­ła dotych­czas swo­ją nie­udol­ność w spra­wie. Jeśli Euro­pa rze­czy­wi­ście chce się powo­ły­wać na swo­je chrze­ści­jań­skie korze­nie, to wszy­scy muszą być goto­wi do przy­ję­cia uchodź­ców — zazna­czył bp Bed­ford-Strohm.

Wybo­ry człon­ków i prze­wod­ni­czą­ce­go Rady EKD

Jed­nak naj­więk­szym zain­te­re­so­wa­niem cie­szy­ły się wybo­ry nowej Rady EKD oraz jej prze­wod­ni­czą­ce­go. Do Rady, któ­ra zarzą­dza EKD mię­dzy sesja­mi syno­du, nale­ży z urzę­du pre­zes Syno­du, któ­rą jest obec­nie Irm­gard Schwa­et­zer, oraz 14 człon­ków wybie­ra­nych przez Synod w taj­nym gło­so­wa­niu więk­szo­ścią 2/3 gło­sów. Rada jest głów­nym gre­mium repre­zen­tu­ją­cym 22,5 mln nie­miec­kich ewan­ge­li­ków. Wszy­scy kan­dy­da­ci musie­li się przed­sta­wić i zapre­zen­to­wać swój plan dzia­ła­nia w Radzie. Wystą­pie­nia były nagry­wa­ne i są dostęp­ne w Inter­ne­cie (link). Star­to­wa­ło 23 kan­dy­da­tów, a gło­so­wa­nie trwa­ło wyjąt­ko­wo dłu­go, gdyż odby­ło się aż 11 rund gło­so­wań. W pierw­szej run­dzie wybra­no trzech człon­ków Rady, któ­rzy dosta­li naj­wię­cej gło­sów: lute­rań­skie­go bisku­pa kra­jo­we­go Bawa­rii Hein­ri­cha Bed­for­da-Stroh­ma, ks. Annet­te Kur­schus, zwierzch­nicz­kę Ewan­ge­lic­kie­go Kościo­ła West­fa­lii, a tak­że dr Ste­pha­nie Sprin­ger, praw­nicz­kę, kie­ru­ją­cą Urzę­dem Kościel­nym Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skie­go Kościo­ła Kra­jo­we­go Hano­we­ru. Kaden­cja 15-oso­bo­wej Rady potrwa do 2021 roku. W jej skład wcho­dzi sześć kobiet i ośmiu męż­czyzn, w tym pię­ciu duchow­nych peł­nią­cych urzę­dy bisku­pie lub inne urzę­dy kie­row­ni­cze w swo­ich Kościo­łach: bp Hein­rich Bed­ford-Strohm (Bawa­ria), ks. Annet­te Kur­schus (West­fa­lia), bp Kir­sten Fehrs (Hamburg/Lubeka), ks. Vol­ker Jung (Hes­sen-Nassau) oraz bp  Mar­kus Dröge (Ber­lin-Bran­den­bur­gia).

Duże kon­tro­wer­sje wzbu­dził fakt, że wszy­scy człon­ko­wie nowej Rady mają ponad 40 lat. W gło­so­wa­niu prze­pa­dli mło­dzi kan­dy­da­ci. W mediach spo­łecz­no­ścio­wych przed­sta­wi­cie­le kościel­nych orga­ni­za­cji mło­dzie­żo­wych oraz poje­dyn­cze oso­by ostro skry­ty­ko­wa­ły wynik gło­so­wań i wyra­zi­ły roz­cza­ro­wa­nie, że w ści­słych wła­dzach Kościo­ła nie ma przed­sta­wi­cie­li mło­dzie­ży.

Po wybo­rze nowej Rady syno­da­ło­wie przy­stą­pi­li do wybo­rów pre­ze­sa (prze­wod­ni­czą­ce­go) Rady. Kan­dy­do­wał jedy­nie dotych­cza­so­wy pre­zes, bp Hein­rich Bed­ford-Strohm, któ­ry tym­cza­so­wo objął urząd nie­speł­na rok temu po nie­ocze­ki­wa­nej rezy­gna­cji swo­je­go poprzed­ni­ka, ks. Nico­lau­sa Schne­ide­ra. Syno­da­ło­wie udzie­li­li ogrom­ne­go zaufa­nia bawar­skie­mu bisku­po­wi, wybie­ra­jąc go na peł­ną kaden­cję. Bp Bed­ford-Strohm uzy­skał aż 124 ze 125 gło­sów. Prze­ciw­na była tyl­ko jed­na oso­ba. Zastęp­czy­nią bp. Bed­for­da-Stroh­ma zosta­ła ks. pre­zes Annet­te Kur­schus.

Gra­tu­la­cje bisku­po­wi prze­słał m.in. pre­zy­dent RFN Joachim Gauck, kanc­lerz Ange­la Mer­kel, a tak­że kar­dy­nał Rein­hard Marx, prze­wod­ni­czą­cy rzym­sko­ka­to­lic­kiej Kon­fe­ren­cji Bisku­pów Nie­miec­kich.

EKD jed­nak Kościo­łem

Synod zajął się rów­nież sta­tu­sem EKD, któ­ry do tej pory postrze­ga­ny był raczej jako związek/organizacja zrze­sza­ją­ca nie­za­leż­ne Kościo­ły (Dachver­band), a nie jako Kościół czy wspól­no­ta Kościo­łów. Powsta­ły przed 70 laty EKD skła­da się obec­nie z 20 nie­za­leż­nych Kościo­łów ewan­ge­lic­kich, z któ­rych kil­ka w cią­gu ostat­nich lat zde­cy­do­wa­ło się na trud­ny pro­ces fuzji (np. Kościół Pół­no­cy powsta­ły z trzech Kościo­łów kra­jo­wych). Wyja­śnie­nie sta­tu­su EKD utrud­niał dodat­ko­wo fakt, że Kościo­ły człon­kow­skie są wyzna­nio­wo zróż­ni­co­wa­ne i nie­za­leż­nie od EKD, są czę­ścią innych orga­ni­za­cji lub wspól­not kościel­nych. Część kra­jo­wych Kościo­łów ewan­ge­lic­ko-lute­rań­skich nale­ży do Zjed­no­czo­ne­go Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skie­go Nie­miec (VELKD), Kościo­ły ewan­ge­lic­ko-unij­ne i część ewan­ge­lic­ko-lute­rań­skich nale­ży do Unii Kościo­łów Ewan­ge­lic­kich (UEK), a ponad­to jest Zwią­zek Refor­mo­wa­ny oraz Kościo­ły lute­rań­skie nie nale­żą­ce do żad­nych z wymie­nio­nych struk­tur, choć będą­ce czę­ścią EKD. Mało przej­rzy­sta struk­tu­ra EKD skła­da się więc de fac­to z przy­naj­mniej trzech ewan­ge­lic­kich tra­dy­cji wyzna­nio­wych.

Celem wyja­śnie­nia sta­tu­su EKD przy­ję­to rezo­lu­cję, stwier­dza­ją­cą, że „Ewan­ge­lic­ki Kościół Nie­miec jest jako wspól­no­ta Kościo­łów człon­kow­skich Kościo­łem”. Decy­zja Syno­du EKD wyma­ga jesz­cze akcep­ta­cji 20 syno­dów Kościo­łów człon­kow­skich. Nie­któ­rzy syno­da­ło­wie, szcze­gól­nie z Kościo­łów unij­nych, chcie­li dalej idą­ce­go roz­wią­za­nia, jed­nak nie zgo­dzi­ły się na to Kościo­ły lute­rań­skie. Refor­mo­wa­ny teo­log prof. Micha­el Beint­ker powie­dział, że błę­dem jest nazy­wa­nie osią­gnię­te­go roz­wią­za­nia mia­nem kom­pro­mi­su, gdyż pod­ję­ta decy­zja jest wyni­kiem reflek­sji. EKD jest niczym bez swo­ich Kościo­łów człon­kow­skich i jest wszyst­kim wraz ze swo­imi Kościo­ła­mi człon­kow­ski­mi — pod­su­mo­wał.

Bez­po­śred­nio przed roz­po­czę­ciem obrad Syno­du EKD swo­je Syno­dy odby­ły zarów­no VELKD i UEK (3.–6. 11. 2015). Oby­dwa Syno­dy wzię­ły udział we wspól­nym nabo­żeń­stwie z Sakra­men­tem Wie­cze­rzy Pań­skiej w koście­le Marii Pan­ny w Bre­mie. W litur­gii uczest­ni­czy­li goście eku­me­nicz­ni, w tym ks. Chri­sto­pher Fer­gu­son, sekre­tarz gene­ral­ny Świa­to­wej Wspól­no­ty Kościo­łów Refor­mo­wa­nych.

Synod dystan­su­je się od Lutra

Klu­czo­wym tema­tem pod­ję­tym przez Synod EKD był stan przy­go­to­wań do jubi­le­uszu 500-lecia Refor­ma­cji. Spra­woz­da­nie przed syno­da­ła­mi wygło­si­ła amba­sa­dor­ka 500-lecia Refor­ma­cji ks. Mar­got Käßmann, któ­ra wska­za­ła na trud­ny temat wro­go­ści refor­ma­to­ra ks. dr. Mar­ci­na Lutra wobec wyznaw­ców juda­izmu.

- Nale­ży wycią­gnąć jasne wnio­ski i dostrzec, że wro­gość Lutra wobec Żydów wią­że się z poraż­ką Kościo­ła ewan­ge­lic­kie­go w cza­sach holo­kau­stu. Sto­su­nek Lutra wobec Żydów jest wiel­kim obcią­że­niem dla Kościo­ła ewan­ge­lic­kie­go — pod­kre­śli­ła.

Syno­da­ło­wie przy­ję­li dekla­ra­cję, w któ­rej zdy­stan­so­wa­li się od wypo­wie­dzi Lutra na temat Żydów. Przy­zna­li, że mimo trud­no­ści przy wycią­ga­niu zbyt pro­stych wnio­sków dzie­jo­wych Luter stał się w XIX i XX wie­ku koron­nym świad­kiem kościel­ne­go i teo­lo­gicz­ne­go anty­ju­da­izmu, jak i poli­tycz­ne­go anty­se­mi­ty­zmu. EKD odrzu­ci­ło zde­cy­do­wa­nie jakie­kol­wiek prze­ja­wy wro­go­ści wobec Żydów, oraz zobo­wią­za­ło się do przy­po­mi­na­nia rów­nież o obcią­ża­ją­cym dzie­dzic­twie szcze­gól­nie w kon­tek­ście 500-lecia Refor­ma­cji.

War­to wspo­mnieć, że w kon­tek­ście zbli­ża­ją­ce­go się jubi­le­uszu 500-lecie Refor­ma­cji Kościo­ły człon­kow­skiej EKD już wcze­śniej podej­mo­wa­ły temat sto­sun­ku Lutra do Żydów z per­spek­ty­wy teo­lo­gicz­nej i histo­rycz­nej.

Na zakoń­cze­nie Syno­du odby­ło się nabo­żeń­stwo, pod­czas któ­re­go wpro­wa­dzo­no w urząd prze­wod­ni­czą­ce­go i człon­ków Rady EKD.

Link: Synod EKD w mediach spo­łecz­no­ścio­wych

---

Gale­ria