Dwóch patriarchów i jeden Synod — Etiopski Kościół Prawosławny zakończył schizmę

Schi­zma w Etiop­skim Koście­le Pra­wo­sław­nym (Tewa­he­do) nie mia­ła cha­rak­te­ru dok­try­nal­ne­go, a wyni­ka­ła z trud­nej histo­rii kra­ju pod­czas prze­wro­tów poli­tycz­nych. W 1974 roku doszło w Etio­pii do zama­chu sta­nu – oba­lo­no cesa­rza Haj­le Syl­la­sje­go I, a wła­dzę w kra­ju prze­ję­ła komu­ni­stycz­na woj­sko­wa rada zarzą­dza­ją­ca (Derg). Etiop­ski Kościół Pra­wo­sław­ny stra­cił sta­tus Kościo­ła pań­stwo­we­go, a w 1976 roku patriar­cha (abu­na) Teo­fil został aresz­to­wa­ny. Był dru­gim patriar­chą w histo­rii Etiop­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go, któ­ry auto­ke­fa­lię (nie­za­leż­ność) uzy­skał od Kop­tyj­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go.

Uwię­zio­ny przez Derg patriar­cha Teo­fil został zamor­do­wa­ny w 1979 roku, jed­nak wła­dze nie upu­blicz­ni­ły tej infor­ma­cji i zwy­czaj­nie naka­za­ły Kościo­ło­wi wybór nowe­go patriar­chy. Tak też się sta­ło i Świę­ty Synod wybrał nowe­go zwierzch­ni­ka – został nim abp Takla Hay­ma­not, któ­ry peł­nił swój urząd do 1988 r. Wybo­ru tego nie uznał Kop­tyj­ski Kościół Pra­wo­sław­ny, jed­nak nie wypo­wie­dział jed­no­ści sakra­men­tal­nej. Kop­to­wie uwa­ża­li, że dopó­ki wła­dze nie ogło­szą publicz­nie fak­tu i oko­licz­no­ści śmier­ci patriar­chy Teo­fi­la, ten for­mal­nie pozo­sta­je zwierzch­ni­kiem Kościo­ła. Po śmier­ci patriar­chy Hay­ma­no­ta, Synod wybrał na tron patriar­szy Mer­ko­rio­sa.

W 1991 roku upadł reżim Derg, a wła­dzę prze­ję­ła koali­cja czte­rech par­tii pod nazwą Etiop­ski Ludo­wo-Rewo­lu­cyj­ny Front Demo­kra­tycz­ny. Pod naci­skiem opi­nii publicz­nej i nowej wła­dzy patriar­cha Mer­ko­rios abdy­ko­wał i uciekł do USA, a wraz z nim część hie­rar­chii. Synod w Etio­pii wybrał na patriar­chę arcy­bi­sku­pa Paw­ła (Pau­los). Będąc za gra­ni­cą Mer­ko­rios oświad­czył, że jego abdy­ka­cja była wymu­szo­na, a przez to nie­waż­na i tak powstał alter­na­tyw­ny Synod Etiop­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go na Uchodźc­twie. Został on uzna­ny za pra­wo­wi­ty przez dużą część etiop­skiej dia­spo­ry w USA i w Euro­pie Zachod­niej. Po śmier­ci patriar­chy Paw­ła (2012), nowym patriar­chą w Etio­pii został abu­ne Mate­usz (Mathias).

Na mocy poro­zu­mie­nia pod­pi­sa­ne­go w obec­no­ści hie­rar­chów dotych­cza­so­wych dwóch jurys­dyk­cji, prze­sta­je ist­nieć Synod w Addis Aba­ba (sto­li­ca Etio­pii) oraz na uchodźc­twie i został przy­wró­co­ny jeden Świę­ty Synod z… dwo­ma kano­nicz­ny­mi patriar­cha­mi – Mathia­sem i Mer­ko­rio­sem.

» Link do fil­mu z nabo­żeń­stwa pojed­na­nia

Zgod­nie z usta­le­nia­mi patriar­cha Mer­ko­rios powró­ci do Etio­pii zacho­wu­jąc urząd i god­ność patriar­chy. Mer­ko­rio­so­wi zosta­nie zapew­nio­na god­na rezy­den­cja w sie­dzi­bie patriar­cha­tu i nie­zbęd­ne środ­ki do życia do peł­nie­nia służ­by dusz­pa­ster­skiej. Mer­ko­rios będzie słu­żył Kościo­ło­wi na spo­sób ducho­wy. Z kolei urzę­du­ją­cy w Etio­pii patriar­cha Mate­usz będzie wypeł­niał funk­cje ducho­we i admi­ni­stra­cyj­ne wyni­ka­ją­ce z patriar­szych obo­wiąz­ków. Dopó­ki żyją patriar­cho­wie będą sobie rów­ni w spra­wo­wa­nych god­no­ściach. Imio­na oby­dwu hie­rar­chów będą wspo­mi­na­ne pod­czas litur­gii we wszyst­kich etiop­skich kościo­łach pra­wo­sław­nych na całym świe­cie. Wszyst­kie eks­ko­mu­ni­ki nało­żo­ne wza­jem­nie w okre­sie schi­zmy zosta­ły jed­no­myśl­nie znie­sio­ne – doty­czy to wszyst­kich arcy­bi­sku­pów i bisku­pów róż­nych jurys­dyk­cji. Uzgod­nio­no rów­nież opra­co­wa­nie szcze­gó­ło­wych regu­la­cji kano­nicz­nych, któ­re mają upo­rząd­ko­wać sytu­ację zagra­nicz­nych pla­có­wek zjed­no­czo­ne­go Etiop­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go przy zacho­wa­niu ich lokal­nej spe­cy­fi­ki.

Do Etiop­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go nale­ży ponad 50% Etiop­czy­ków (ok. 32–35 mln. wier­nych). Dru­gim wyzna­niem chrze­ści­jań­skim są pro­te­stan­ci z Kościo­ła P’en­t’ay o cha­rak­te­rze zie­lo­no­świąt­ko­wo-kon­gre­ga­cjo­nal­nym. Trze­cim jest Ewan­ge­lic­ki Kościół Myka­ne Yesus (Miej­sce Jezu­sa), któ­ry jest Kościo­łem tra­dy­cji ewan­ge­lic­ko-lute­rań­skiej, będą­cy obec­nie naj­więk­szym Kościo­łem człon­kow­skim Świa­to­wej Fede­ra­cji Lute­rań­skiej. Kato­li­cy (obrząd­ku łaciń­skie­go i unic­kie­go z Etiop­skie­go Kościo­ła Kato­lic­kie­go) sta­no­wią ok. 2% popu­la­cji. Nie­co ponad 30% Etiop­czy­ków wyzna­je islam.

» Maga­zyn SR: Etiop­ski Kościół Pra­wo­sław­ny

---

Gale­ria