Nowa/e reformacja/e – ekumeniczne akcenty podczas globalnego spotkania luteran w Krakowie

Zna­ny cze­ski teo­log i filo­zof, rzym­sko­ka­to­lic­ki kapłan ks. prof. Tomasz Halik został popro­szo­ny przez Świa­to­wą Fede­ra­cję Lute­rań­ską (ŚFL) do wygło­sze­nia głów­ne­go prze­mó­wie­nia do ponad 300 dele­ga­tów ze 150 Kościo­łów lute­rań­skich w 99 kra­jach.

Nowa Refor­ma­cja

Już na samym począt­ku prze­mó­wie­nia ks. Halik posta­wił tezę, że chrze­ści­jań­stwo znaj­du­je się w przeded­niu nowej refor­ma­cji:

Nie będzie ona pierw­szą ani dru­gą, ani nie ostat­nią refor­ma­cją. Kościół jest – posłu­gu­jąc się sło­wa­mi św. Augu­sty­na – wciąż refor­mu­ją­cy się, ‘sem­per refor­man­da’. Od Mar­ci­na Lutra, wiel­kie­go nauczy­cie­la para­dok­sal­nej mądro­ści krzy­ża i ucznia wiel­kiej misty­ki nie­miec­kiej, musi­my uczyć się w tych cza­sach wraż­li­wo­ści na to, jak Boża moc się mani­fe­stu­je – sub con­tra­rio — w naszych kry­zy­sach i sła­bo­ści.

Ks. Halik zręcz­nie i nie­ba­nal­nie nawi­go­wał mię­dzy lodow­ca­mi mię­dzy­wy­zna­nio­wej pole­mi­ki, nie­ja­ko z ruchem wyprze­dza­ją­cym burząc poten­cjal­ne prze­szko­dy, nazy­wa­jąc je po imie­niu i wkom­po­no­wu­jąc w wyzwa­nia współ­cze­sne­go świa­ta:

Dwie rów­no­le­głe refor­ma­cje w XVI wie­ku, lute­rań­ska refor­ma­cja i i kato­lic­ka refor­ma­cja, ubo­ga­ci­ły, odno­wi­ły i pogłę­bi­ły chrze­ści­jań­stwo, ale tak­że podzie­li­ły je. Rów­nież XX wiek doświad­czył począt­ku dwóch rów­no­le­głych refor­ma­cji – glo­bal­nej eks­pan­sji zie­lo­no­świąt­ko­we­go chrze­ści­jań­stwa i Sobo­ru Waty­kań­skie­go II. Sobór ozna­czał przej­ście (exo­dus) Kościo­ła kato­lic­kie­go od kon­fe­syj­ne­go zamknię­cia, kontr­kul­tu­ry wobec pro­te­stan­ty­zmu i nowo­cze­sno­ści do kato­lic­ko­ści, uni­wer­sal­nej eku­me­nicz­nej otwar­to­ści.

Czę­ścią „nowej Refor­ma­cji”, „nowej ewan­ge­li­za­cji” oraz eku­me­ni­zmu XXI w. jest tak­że trans­for­ma­cja misji. Nie może­my być aro­ganc­ki­mi posia­da­cza­mi praw­dy. Tyl­ko Jezus może powie­dzieć: Jestem Praw­dą. Nie jeste­śmy Jezu­sem, jeste­śmy nie­do­sko­na­ły­mi ucznia­mi Jezu­sa. pic.twitter.com/yFOIWAT1cS

— ekumenizm.pl (@ekumenizmpl) Sep­tem­ber 14, 2023

Odno­sząc się do eku­me­ni­zmu, głów­ny mów­ca lute­rań­skie­go spo­tka­nia zazna­czył, że „eku­me­nizm XXI wie­ku musi iść dalej niż eku­me­nizm minio­ne­go stu­le­cia. Jed­ność mię­dzy chrze­ści­ja­na­mi nie może być osta­tecz­nym celem nowej refor­ma­cji; może być tyl­ko pro­duk­tem towa­rzy­szą­cym wysił­kom zmie­rza­ją­cych do zjed­no­cze­nia ludz­kiej rodzi­ny oraz przy­ję­ciem wspól­nej odpo­wie­dzial­no­ści za jej śro­do­wi­sko, całe stwo­rze­nie.”

Cze­ski teo­log połą­czył wyzwa­nie „Nowej Refor­ma­cji” ze wzmoc­nie­niem świa­do­mo­ści odno­szą­cej się do chrze­ści­jań­skiej współ­od­po­wie­dzial­no­ści za całe „cia­ło”, któ­re­go jeste­śmy czę­ścią poprzez tajem­ni­cę Wcie­le­nia Boga. Co wię­cej, ks. Halik zazna­czył w kon­tek­ście dzie­jo­wym, że „histo­ria świa­ta i Kościo­ła nie jest ani dro­gą jed­no­kie­run­ko­we­go postę­pu ani nie­ustan­ne­go spad­ku i alie­na­cji wyide­ali­zo­wa­nej prze­szło­ści, ale jest dra­ma­tem z otwar­tym zakoń­cze­niem, nie­ustan­ną wal­ką mię­dzy łaską a grze­chem, wia­rą a nie­wia­rą, któ­ra dzie­je się w każ­dym ludz­kim ser­cu.”

Powra­ca­jąc do lute­rań­skie­go kon­tek­stu, ks. Halik przy­po­mniał Lutro­wą hamar­tio­lo­gię (nauka o grze­chu), odno­sząc się do jed­ne­go ze sztan­da­ro­wych haseł refor­ma­cyj­nej teo­lo­gii w kon­tek­ście nauki o uspra­wie­dli­wie­niu grzesz­ni­ka z łaski przez wia­rę:

Mar­cin Luter nauczał, że każ­dy chrze­ści­ja­nin jest ‘simul iustus et pec­ca­tor’ (jed­no­cze­śnie uspra­wie­dli­wio­ny i grzesz­ny). Dodaj­my, że wie­lu ludzi w naszym świe­cie są dziś simul fidlis et infi­de­lis (jed­no­cze­śnie wier­ni i nie­wier­ni) – her­me­neu­ty­ka zaufa­nia sple­cio­na jest z her­me­neu­ty­ką scep­ty­cy­zmu i wąt­pli­wo­ści. Jeśli będzie­my potra­fi­li zmie­nić kon­flikt wia­ry i wąt­pli­wo­ści wewnątrz naszych umy­słów serc w uczci­wy dia­log, to dopo­mo­że to doj­rza­ło­ści naszej wia­ry i może przy­czy­nić się do dia­lo­gu mię­dzy wie­rzą­cy­mi i nie­wie­rzą­cy­mi żyją­cy­mi wspól­nie w plu­ra­li­stycz­nym spo­łe­czeń­stwie. Wia­ra bez kry­tycz­nych pytań może dopro­wa­dzić do fun­da­men­ta­li­zmu, bigo­te­rii i fana­ty­zmu. Wąt­pli­wość, któ­ra nie jest zdol­na zwąt­pić w samą sie­bie, może pro­wa­dzić do cyni­zmu. Wia­ra i kry­tycz­ne myśle­nie potrze­bu­ją się nawza­jem.

Jed­no­cze­śnie ks. prof. Tomasz Halik prze­strzegł przed aro­gan­cją chrze­ści­jan, sabo­tu­ją­cych Jezu­so­we prze­sła­nie, uwy­dat­nia­jąc ele­ment piel­grzym­ki i wsłu­chi­wa­nia się w to, co do Kościo­łów mówi Zba­wi­ciel:

Czę­ścią „nowej Refor­ma­cji”, „nowej ewan­ge­li­za­cji” oraz eku­me­ni­zmu XXI wie­ku jest tak­że trans­for­ma­cja spo­so­bu misji. Nie może­my pod­cho­dzić do sie­bie jako aro­ganc­cy posia­da­cze praw­dy. Tyl­ko Jezus może powie­dzieć: jestem praw­dą. Nie jeste­śmy Jezu­sem, jeste­śmy nie­do­sko­na­ły­mi ucznia­mi Jezu­sa, w podró­ży ucznio­stwa, w któ­rym duch stop­nio­wo pro­wa­dzi nas do peł­ni wia­ry.

Nie zabra­kło rów­nież odnie­sień do obec­nej sytu­acji w Ukra­inie. Ks. Halik zazna­czył, że zawsze wte­dy, kie­dy Kościół i wła­dza zawie­ra­ją „zwią­zek part­ner­ski”, gdy docho­dzi do maria­żu nacjo­na­li­zmu i reli­gii, zawsze koń­czy się to tra­gicz­ne. Nawią­zu­jąc do uwi­kła­nia rosyj­skie­go pra­wo­sła­wia w toczą­cą się woj­nę na tere­nie Ukra­iny ks. Halik stwier­dził:

Wła­di­mir Putin cynicz­nie posłu­gu­je się rosyj­skim mesja­ni­zmem reli­gij­nym i sko­rum­po­wa­ny­mi lide­ra­mi Rosyj­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej dla swo­ich dal­szych celów. Glo­bal­na eku­me­nicz­na wspól­no­ta chrze­ści­jań­ska nie może być śle­pa i obo­jęt­na na ten skan­dal.

Prze­mó­wie­nie Hali­ka zosta­ło przy­ję­te owa­cja­mi na sto­ją­co i co naj­mniej dwa razy oso­by odpo­wie­dzial­ne za tę część pro­gra­mu pod­kre­śla­ły, jak bar­dzo prze­mó­wie­nie rzym­sko­ka­to­lic­kie­go teo­lo­ga wpi­sy­wa­ło się w lute­rań­ską ducho­wość i spo­sób myśle­nia.

Prze­mó­wie­nie ks. prof. Toma­sza Hali­ka spo­tka­ło się z ogrom­nym zain­te­re­so­wa­niem i aplau­zem dele­ga­tów @lutheranworld @lwfassembly. W komen­ta­rzach pod­kre­śla­no nie­zwy­kle lute­rań­ski cha­rak­ter słów rzym­sko­ka­to­lic­kie­go teo­lo­ga pic.twitter.com/knDYcpVxLj

— ekumenizm.pl (@ekumenizmpl) Sep­tem­ber 14, 2023

Inne akcen­ty eku­me­nicz­ne

Oprócz moc­ne­go wystą­pie­nia ks. Hali­ka pod­czas Zgro­ma­dze­nia Ogól­ne­go ŚFL nie zabra­kło obec­no­ści gości eku­me­nicz­nych – sta­łym uczest­ni­kiem Zgro­ma­dze­nia jest biskup elblą­ski Jacek Jezier­ski.

Do cen­trum kon­gre­so­we­go ICE, gdzie odby­wa się Zgro­ma­dze­nie, przy­był rów­nież pry­mas Pol­ski abp Woj­ciech Polak.

Jed­nym z gości eku­me­nicz­nych @lwfassembly @lutheranworld w Kra­ko­wie jest @Prymas_Polski abp Woj­ciech Polak. Spo­śród @EpiskopatNews obec­ny jest rów­nież bp elblą­ski Jacek Jezier­ski. Pry­ma­sa przy­wi­tał m. in. bp Wal­de­mar Pytel z @luteranie_wroc @luteranie pic.twitter.com/LjwpQIH9vx

— ekumenizm.pl (@ekumenizmpl) Sep­tem­ber 13, 2023

Wraz z ks. Hali­kiem lute­ran odwie­dził rów­nież metro­po­li­ta łódz­ki kard. Grze­gorz Ryś.

I kil­ka słów od kard. Grze­go­rza Rysia @ArchLodz przed roz­po­czę­ciem kolej­nych obrad ple­nar­nych Zgro­ma­dze­nia Ogól­ne­go Świa­to­wej Fede­ra­cji Lute­rań­skiej @lwfassembly w Kra­ko­wie #zgro­ma­dze­niesfl @luteranie @lutheranworld @EpiskopatNews pic.twitter.com/sniE7K0JmP

— ekumenizm.pl (@ekumenizmpl) Sep­tem­ber 14, 2023

Zgro­ma­dze­niu towa­rzy­szą rów­nież mniej­sze wyda­rze­nia eku­me­nicz­ne. W pomiesz­cze­niach Pola Dia­lo­gu odby­ły się „Kore­pe­ty­cje z Refor­ma­cji” z udzia­łem ks. prof. Sła­wo­mi­ra Paw­łow­skie­go (KUL), ks. prof. Andrze­ja Perzyń­skie­go (UKSW) oraz ks. Łuka­sza Ostrusz­ki, pro­bosz­cza Para­fii Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skiej w Kra­ko­wie.

W Pole Dia­lo­gu odby­wa­ją się „Kore­pe­ty­cje z Refor­ma­cji”, dys­ku­sja teo­lo­gów rzym­sko­kat. i lute­rań­skie­go nt. bila­te­ral­ne­go dia­lo­gu teol. Roz­mo­wę pro­wa­dzi Anna Sier­paw­ska z Rady Dia­lo­gu @ArchKrakowska — spo­tka­nie towa­rzy­szy trwa­ją­ce­mu @lwfassembly @luteranie pic.twitter.com/0vgQ9CyMzj

— ekumenizm.pl (@ekumenizmpl) Sep­tem­ber 14, 2023

W kolej­nych dniach odbę­dą się kolej­ne wyda­rze­nia eku­me­nicz­ne (współ)organizowane przez kra­kow­ską para­fię lute­rań­ską i ŚFL.

W związ­ku z roz­po­czy­na­ją­cym się w Kra­ko­wie @lwfassembly lokal­na para­fia lute­rań­ska przy­go­to­wa­ła cie­ka­we deba­ty (pierw­sza dziś), tak­że o cha­rak­te­rze eku­me­nicz­nym. War­to wpaść do @KrakEwangelicy @luteranie pic.twitter.com/HoOOtvNfK6

— ekumenizm.pl (@ekumenizmpl) Sep­tem­ber 11, 2023

15 wrze­śnia dele­ga­ci odwie­dza­ją teren daw­ne­go nie­miec­kie­go, nazi­stow­skie­go obo­zu kon­cen­tra­cyj­ne­go Auschwitz, a 16 wrze­śnia wysłu­cha­ją prze­mó­wie­nia daw­ne­go więź­nia obo­zu red. Maria­na Tur­skie­go.

Na 16 wrze­śnia zapla­no­wa­ne są wybo­ry nowe­go pre­zy­den­ta ŚFL, któ­rym obec­nie jest abp Pan­ti F. Musa z  Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skie­go Kościo­ła Nige­rii.

Ogrom­ne wra­że­ni wśród uczest­ni­ków wywo­ła­ło nabo­żeń­stwo z Sakra­men­tem Ołta­rza, pod­czas któ­re­go kaza­nie wygło­si­ła ks. Daniel­le Dokman z Suri­na­mu.

Infor­ma­cje o wszyst­kich trans­mi­sjach z obrad, w tym modlitw i nabo­żeństw, znaj­du­je się tutaj, na stro­nach Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skie­go w Pol­sce. 

Zachę­ca­my do wysłu­cha­nia roz­mów dnia publi­ko­wa­nym na lute­rań­skich kana­łach spo­łecz­no­ścio­wych.

---

Gale­ria