Spotkanie europejskich ewangelików w Sybinie — kontrowersje i dialog

27 sierp­nia 2024 roku roz­po­czę­ło się w Sybi­nie 9. Zgro­ma­dze­nie Ogól­ne Wspól­no­ty Kościo­łów Ewan­ge­lic­kich w Euro­pie (GEKE), któ­re potrwa do 2 wrze­śnia br. Spo­tka­nie Wspól­no­ty repre­zen­tu­ją­cej 40 milio­nów wier­nych z 96 Kościo­łów pro­te­stanc­kich tra­dy­cji lute­rań­skiej, refor­mo­wa­nej, unij­nej i meto­dy­stycz­nej odby­wa się pod hasłem „W świe­tle Chry­stu­sa – wezwa­ni do nadziei.” Obra­dy odby­wa­ją się w lute­rań­skiej kate­drze Marii Pan­ny w Sybi­nie, nale­żą­cej do Ewan­ge­lic­kie­go Kościo­ła Augs­bur­skie­go Wyzna­nia w Rumu­nii.

Kościół ten jest nie­wiel­ką, bo zale­d­wie 10-tysięcz­ną wspól­no­tą, do któ­rej nale­żą nie­miec­ko­ję­zycz­ni Tran­syl­wań­czy­cy, potom­ko­wie Sasów przy­by­łych do Sied­mio­gro­du w śre­dnio­wie­czu. Co cie­ka­we, Kościół ten posia­da aż 150 budyn­ków sakral­nych, z któ­rych 80 pro­cent sta­no­wią kościo­ły śre­dnio­wiecz­ne. Kil­ka z nich wpi­sa­nych jest na listę świa­to­we­go dzie­dzic­twa kul­tu­ro­we­go UNESCO.

Jak infor­mu­je por­tal ewangelicy.pl, do Sybi­na w Tran­syl­wa­nii przy­by­ło 100 dele­ga­tów z pra­wie wszyst­kich Kościo­łów człon­kow­skich GEKE, w tym tak­że dele­ga­cje z Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skie­go (Lute­rań­skie­go) oraz Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Refor­mo­wa­ne­go w Pol­sce.

Węgier­scy refor­mo­wa­ni nie chcą roz­ma­wiać

Na obra­dy Zgro­ma­dze­nia rzu­ci­ła się cie­niem wol­ta węgier­skich refor­mo­wa­nych, któ­rzy zre­zy­gno­wa­li z uczest­nic­twa w Zgro­ma­dze­niu, choć pod­kre­śli­li, że nie chcą zawie­szać człon­ko­stwa we Wspól­no­cie, ani tym bar­dziej wystę­po­wać. Węgrzy wysła­li do Sybi­na jedy­nie obser­wa­to­ra oraz jed­ne­go wolon­ta­riu­sza. Powód?

Die­ce­zje Węgier­skie­go Kościo­ła Refor­mo­wa­ne­go w Rumu­nii zwró­ci­ły się do władz Wspól­no­ty o wyco­fa­nie z obrad 400-stro­ni­co­we­go doku­men­tu „Płeć – sek­su­al­ność – mał­żeń­stwo – rodzi­na”, argu­men­tu­jąc, że temat jest zbyt kon­tro­wer­syj­ny i może wywo­ły­wać zbyt dale­ko idą­ce róż­ni­ce zdań. W tle są rów­nież aspek­ty poli­tycz­ne zwią­za­ne z bar­dzo bli­ski­mi rela­cja­mi, któ­re ma Węgier­ski Kościół Refor­mo­wa­ny z rzą­dem pre­mie­ra Vic­to­ra Orba­na, a tak­że uwi­kła­nie byłe­go bisku­pa tego Kościo­ła w skan­dal pedo­fil­ski, po któ­rym do dymi­sji poda­ła się była już pre­zy­dent Węgier Kata­lin Novak.

Wspo­mnia­ny tekst jest doku­men­tem stu­dyj­nym, uwzględ­nia­ją­cym inter­dy­scy­pli­nar­ne aspek­ty poru­sza­nych zagad­nień, zle­co­nym do opra­co­wa­nia jesz­cze przez poprzed­nie Zgro­ma­dze­nie Ogól­ne, któ­re odby­ło się w 2018 roku w Bazy­lei (Szwaj­ca­ria). Tekst, któ­ry wywo­łał sprze­ciw węgier­skich refor­mo­wa­nych, nie był na żad­nym eta­pie tek­stem dok­try­nal­nym i jako taki nie miał być przed­mio­tem gło­so­wa­nia ani też ofi­cjal­nym sta­no­wi­skiem Kościo­łów nale­żą­cych do GEKE. Wła­dze GEKE odmó­wi­ły speł­nie­nia proś­by, a decy­zja węgier­skich refor­mo­wa­nych w Rumu­nii, z któ­rą utoż­sa­mił się Refor­mo­wa­ny Kościół na Węgrzech, wywo­ła­ła zasko­cze­nie władz GEKE. Jasne jest, że uwzględ­nie­nie proś­by Wegrów było­by nie­bez­piecz­nym pre­ce­den­sem, któ­ry by blo­ko­wał jaki­kol­wiek pro­ces dys­ku­sji w ramach i tak zróż­ni­co­wa­nej wspól­no­ty.

W Zgro­ma­dze­niu, oprócz dele­ga­tów, udział bio­rą rów­nież obser­wa­to­rzy wysła­ni przez part­ner­skie orga­ni­za­cje kościel­ne oraz Kościo­ły, któ­re nie są sygna­ta­riu­sza­mi Kon­kor­dii Leu­en­ber­skiej (1974), jak cho­ciaż­by ewan­ge­lic­ko-lute­rań­ski Kościół Szwe­cji. W bie­żą­cym roku obcho­dzo­na jest 50. rocz­ni­ca Kon­kor­dii Leu­en­ber­skiej, któ­ra jest jed­nym z naj­waż­niej­szych doku­men­tów teo­lo­gicz­nych XX wie­ku, real­nie koń­czą­cym spo­ry, choć nie roz­wią­zu­ją­cym wewnątrz­pro­te­stanc­kie róż­ni­ce wokół rozu­mie­nia Eucha­ry­stii trwa­ją­ce od XVI wie­ku. To wła­śnie rozu­mie­nie Sakra­men­tu Ołta­rza unie­moż­li­wi­ło zjed­no­cze­nie zwo­len­ni­ków Refor­ma­cji w XVI wie­ku (głów­nie lute­ran i kal­wi­ni­stów).

Eku­me­nicz­ny afront

Pod­czas podob­nych wyda­rzeń eku­me­nicz­nych zwy­cza­jem jest zapra­sza­nie repre­zen­tan­tów part­ner­skich Kościo­łów i orga­ni­za­cji eku­me­nicz­nych. Wła­dze GEKE zapro­si­ły przed­sta­wi­cie­la Rumuń­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej, do któ­rej nale­ży więk­szość miesz­kań­ców kra­ju, oraz repre­zen­tan­ta Papie­skiej Dyka­ste­rii ds. Jed­no­ści Chrze­ści­jan.

Pod­czas inau­gu­ra­cji obrad nie poja­wił się ani przed­sta­wi­ciel Waty­ka­nu, ani nawet lokal­ny biskup czy jaki­kol­wiek inny duchow­ny rzym­sko­ka­to­lic­ki. Podob­nie zabra­kło pra­wo­sław­nych.

Pod­czas Zgro­ma­dze­nia dele­ga­ci zapo­zna­ją się z tek­sta­mi stu­dyj­ny­mi „Chrze­ści­jań­ska mowa o Bogu”, „Prak­ty­ka i teo­lo­gia Wie­cze­rzy Pań­skiej” oraz “Kościół i demo­kra­cja”. Zgro­ma­dze­nie zaj­mie się ponad­to sta­no­wi­ska­mi Kościo­łów na temat migra­cji, sytu­acji w Ukra­inie, a tak­że sytu­acją na Bli­skim Wscho­dzie oraz roz­mo­wa­mi mię­dzy­re­li­gij­ny­mi. Zespół mło­dych teo­lo­gów przed­sta­wi tak­że wyni­ki kon­sul­ta­cji nt. przy­szło­ści Wspól­no­ty.

Omó­wio­na zosta­nie rów­nież stra­te­gia GEKE „Być wspól­nie Kościo­łem w świe­tle nadziei” na lata 2024–2030 oraz doko­na­ny zosta­nie wybór nowej Rady GEKE w związ­ku z koń­cem kaden­cji obec­nej, w któ­rej zasia­da m. in. ks. Mar­cin Brzó­ska, pro­boszcz Para­fii Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skiej w Cie­szy­nie. Dele­ga­tem Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skie­go w Pol­sce jest ks. Arka­diusz Rasz­ka (Dzię­gie­lów), a Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Refor­mo­wa­ne­go bp Sem­ko P. Koro­za (Łódź). Obec­ny jest rów­nież ks. Paweł Gajew­ski, któ­ry repre­zen­tu­je Kościół Wal­den­sów we Wło­szech, a tak­że ks. dr Ire­ne­usz Lukas ze Świa­to­wej Fede­ra­cji Lute­rań­skiej.

Jed­ni przy­cho­dzą, inni odcho­dzą

Spo­tka­nie GEKE roz­po­czę­ło się od nabo­żeń­stwa połą­czo­ne­go z Sakra­men­tem Wie­cze­rzy Pań­skiej. Kaza­nie wygło­sił ks. John Brad­bu­ry (Zjed­no­czo­ny Kościół Refor­mo­wa­ny w Wiel­kiej Bry­ta­nii), urzę­du­ją­cy pre­zy­dent GEKE.

Pod­czas nabo­żeń­stwa przy­wi­ta­no rów­nież czte­ry nowe Kościo­ły człon­kow­skie GEKE, wszyst­kie Kościo­ły – róż­nej wiel­ko­ści – są Kościo­ła­mi lute­rań­ski­mi: Kościół Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­ski Gru­zji, Nie­miec­ki Kościół Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­ski w Ukra­inie, Kościół Islan­dii oraz Nie­miec­ki Kościół Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­ski Łotwy.

Jed­no­cze­śnie ofi­cjal­nie poże­gna­no Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­ski Kościół Łotwy, któ­ry zde­cy­do­wał się opu­ścić struk­tu­ry GEKE, m. in. z powo­du swo­je­go sta­no­wi­ska wobec ordy­na­cji (wyświę­ca­nia) kobiet.

---

Gale­ria