Patriarcha Neofit nie żyje. Bułgarska Cerkiew wybierze nowego zwierzchnika

Patriar­cha Neo­fit nale­żał do powo­jen­ne­go poko­le­nia buł­gar­skie­go kle­ru. Uro­dził się w 1945 roku jako Sime­on Niko­lov. Semi­na­rium duchow­ne i aka­de­mię teo­lo­gicz­ną ukoń­czył w Sofii, a w latach 1971–1973 stu­dio­wał na Wydzia­le Muzy­ki Cer­kiew­nej Moskiew­skiej Aka­de­mii Teo­lo­gicz­nej. W 1975 roku przy­jął postrzy­ży­ny mni­sze i został hie­ro­dia­ko­nem, a rok póź­niej otrzy­mał świę­ce­nia kapłań­skie. Od począt­ku dro­gi duchow­nej zwią­za­ny by z cen­tral­ny­mi wła­dza­mi swo­jej Cer­kwi, stąd nie dzi­wił fakt, że dość szyb­ko awan­so­wał w cer­kiew­nej hie­rar­chii.

Pod koniec 1985 roku otrzy­mał chi­ro­to­nię bisku­pią i został wika­riu­szem Metro­po­lii Sofii. Był rów­nież rek­to­rem aka­de­mii Duchow­nej i dzie­ka­nem Wydzia­łu Teo­lo­gicz­ne­go Uni­wer­sy­te­tu Sofii. W 1994 roku został metro­po­li­tą doro­stol­sko-czer­wen­skim z sie­dzi­bą w Ruse, a w lutym 2013 roku, po śmier­ci patriar­chy Mak­sy­ma, został wybra­ny nowym patriar­chą Buł­gar­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej.

Patriar­cha Neo­fit prze­jął ste­ry buł­gar­skiej Cer­kwi w trud­nym cza­sie wewnętrz­nych i zewnętrz­nych napięć cer­kiew­nych. Za cza­sów patriar­chy Mak­sy­ma Buł­gar­ska Cer­kiew Pra­wo­sław­na zma­ga­ła się ze schi­zmą, któ­ra zosta­ła prze­zwy­cię­żo­na przy spo­rym udzia­le metro­po­li­ty, a póź­niej patriar­chy Neo­fi­ta (2015).

W 1998 roku buł­gar­ska Cer­kiew wystą­pi­ła ze Świa­to­wej Rady Kościo­łów (ŚRK), do któ­rej zosta­ła przy­ję­ta w 1961 roku, podob­nie jak Pol­ski Auto­ke­fa­licz­ny Kościół Pra­wo­sław­ny i Rosyj­ska Cer­kiew Pra­wo­sław­na Patriar­cha­tu Moskiew­skie­go. ŚRK powo­ła­ła spe­cjal­ną gru­pę robo­czą, mają­cą na celu zaże­gna­nie kon­flik­tu, jed­nak nie doszło do żad­nych kon­kret­nych ani tym bar­dziej wią­żą­cych usta­leń. Wpraw­dzie patriar­cha Neo­fit nie doko­nał eku­me­nicz­ne­go otwar­cia buł­gar­skiej Cer­kwi to jed­nak uni­kał rady­kal­nych tonów swo­je­go poprzed­ni­ka. Nie zmie­nia to jed­nak fak­tu, że papie­ska piel­grzym­ka do Buł­ga­rii w 2019 roku zosta­ła potrak­to­wa­na dość chłod­no przez buł­gar­ską Cer­kiew.

Neo­phy­te, patriarch of Bul­ga­ria­’s Ortho­dox Church, dies at 78 https://t.co/3Z6i5yqmsi pic.twitter.com/Mu8MSyDCsB

— Reu­ters (@Reuters) March 13, 2024

Decy­zją patriar­chy i Syno­du Buł­gar­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej Kościół ten wraz z Cer­kwią rosyj­ską, antio­cheń­ską i gru­ziń­ską zde­cy­do­wał się zboj­ko­to­wać Pan­pra­wo­sław­ny Sobór na Kre­cie (2016).

W obli­czu rosyj­skie­go ata­ku na Ukra­inę patriar­cha Neo­fit zajął zde­cy­do­wa­ne sta­no­wi­sko. Jesz­cze w stycz­niu 2024 roku, będąc od daw­na cięż­ko cho­ry, duchow­ny powie­dział, że Bóg i Cer­kiew bło­go­sła­wią jedy­nie armie, któ­ra nie ata­ku­je i bro­ni swo­je­go naro­du oraz pań­stwa w ramach mię­dzy­na­ro­do­wo uzna­nych gra­nic. Neo­fit potę­piał „nisz­czy­ciel­ską woj­nę prze­ciw­ko brat­niej Ukra­inie”. W ostat­nich mie­sią­cach rela­cje mię­dzy sto­li­ca­mi patriar­szy­mi Moskwą i Sofią były napię­te po tym, jak Buł­ga­ria wyda­li­ła w 2023 r. rosyj­skich duchow­nych oskar­żo­nych o dzia­łal­ność szpie­gow­ską.

Pogrzeb patriar­chy Neo­fi­ta odbę­dzie się 16 mar­ca 2024 r. w Sofii, a uro­czy­sto­ściom żałob­nym prze­wod­ni­czyć będzie Patriar­cha Eku­me­nicz­ny Kon­stan­ty­no­po­la Bar­tło­miej.

Depe­szę kon­do­len­cyj­ną w imie­niu PAKP prze­słał Sobo­ro­wi Bisku­pów Buł­gar­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej oraz Amba­sa­dor Buł­ga­rii w Pol­sce metro­po­li­ta war­szaw­ski i całej Pol­ski Sawa (Hry­cu­niak).

Do Buł­gar­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej nale­ży ok. 80% spo­łe­czeń­stwa Repu­bli­ki Buł­ga­rii.

Jak wybie­ra­ny jest buł­gar­ski patriar­cha?

Zgod­nie ze sta­tu­tem Buł­gar­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej nowy patriar­cha musi zostać wybra­ny w cią­gu czte­rech mie­się­cy. Patriar­chą, któ­ry jest jed­no­cze­śnie metro­po­li­tą sofij­skim, może zostać hie­rar­cha peł­nią­cy urząd metro­po­li­ty od co naj­mniej pię­ciu lat. Patriar­cha musi mieć ukoń­czo­ne 50 lat.

Wybo­ru nowe­go zwierzch­ni­ka buł­gar­skiej Cer­kwi doko­nu­je Patriar­chal­ny Sobór Cer­kiew­ny, skła­da­ją­cy się ze wszyst­kich metro­po­li­tów i bisku­pów Cer­kwi (Sobór Bisku­pów), a tak­że po pię­ciu repre­zen­tan­tów z każ­dej die­ce­zji (trzech duchow­nych i dwóch świec­kich) oraz 10 przed­sta­wi­cie­li metro­po­lii sofij­skiej (sze­ściu duchow­nych i czte­rech świec­kich). Buł­gar­ska cer­kiew ma 13 die­ce­zji w kra­ju oraz dwie zagra­nicz­ne (Euro­pa Zachod­nia oraz Ame­ry­ka Pół­noc­na z Austra­lią).

Ponad­to w skład gre­mium wcho­dzą repre­zen­tan­ci trzech mona­ste­rów stau­ro­pi­gial­nych wybra­nych przez spo­łecz­ność mni­szą, a tak­że przed­sta­wi­cie­le innych klasz­to­rów żeń­skich i męskich z każ­dej die­ce­zji. Jed­ne­go przed­sta­wi­cie­la dele­gu­ją szko­ły teo­lo­gicz­ne.

Pra­ca­mi Cer­kwi przed wybo­rem nowe­go patriar­chy kie­ru­je locum tenens, naj­star­szy metro­po­li­ta, ale tyl­ko przez krót­ki czas do wybo­ru wice­prze­wod­ni­czą­ce­go Sobo­ru, któ­ry musi zostać powo­ła­ny w cią­gu tygo­dnia. To on wraz z Sobo­rem Bisku­pów podej­mu­je dzia­ła­nia zmie­rza­ją­ce do orga­ni­za­cji wybo­ru patriar­chy. Na tydzień przed usta­lo­ną datą wybo­ru patriar­chy Synod Bisku­pów wybie­ra więk­szo­ścią 2/3 gło­sów trzech metro­po­li­tów, speł­nia­ją­cych wymo­gi sta­tu­to­we. Obec­nie waru­nek ten speł­nia aż dzie­wię­ciu spo­śród 13 metro­po­li­tów.

Wybór patriar­chy doko­ny­wa­ny jest zawsze w nie­dzie­lę przez Patriar­chal­ny Sobór Wybor­czy. Wice­prze­wod­ni­czą­cy Sobo­ru Bisku­pów ogła­sza nazwi­ska trzech metro­po­li­tów wybra­nych przez Sobór Bisku­pów. Wybra­ny zosta­je ten hie­rar­cha, któ­ry uzy­ska co naj­mniej 2/3 gło­sów. Jeśli żaden z kan­dy­da­tów nie otrzy­ma wyma­ga­nej więk­szo­ści w pierw­szej turze gło­so­wa­nie powta­rza­ne jest z udzia­łem dwóch hie­rar­chów, któ­rzy uzy­ska­li naj­wię­cej gło­sów. Tron patriar­szy obej­mu­je w kolej­nym kro­ku hie­rar­cha, któ­ry uzy­ska zwy­kłą więk­szość gło­sów.

Po dopeł­nie­niu for­mal­no­ści kano­nicz­nych odby­wa się intro­ni­za­cja patriar­chy, a Świę­ty Sobór ofi­cjal­nie infor­mu­je o jego wybo­rze Cer­kwie lokal­ne, pre­zy­den­ta Buł­ga­rii, prze­wod­ni­czą­ce­go par­la­men­tu, pre­mie­ra oraz wier­nych.

---

Gale­ria